شاید بیشترین موضوعی که این روز‌ها در مورد منابع آبی و وضعیت بارندگی می‌شنویم این است که کشور برای سومین سال پیاپی با خشکسالی روبرو است و با وجود اینکه در ماه سوم فصل پاییز هستیم همچنان بارش قابل توجهی را شاهد نبوده ایم. سد‌ها و مخازن کشور تغذیه مجدد نشده اند و درصد پرشدگی آن‌ها زنگ خطر را در صنعت آب به صدا در آورده است.
بر اساس آخرین داده‌های شرکت منابع آب ایران تا پنجم آذر ماه، میزان ذخایر در بیشتر سد‌های مهم کشور در مقایسه با سال گذشته منفی بوده و سد‌هایی که در مقایسه با سال گذشته افزایش ذخایر داشتند انگشت شمار هستند. سد استقلال و سد شمیل و نیان در استان هرمزگان و سد دز استان خوزستان از سد‌هایی هستند که وضعیت خوبی از نظر ذخایر دارند. همانطور که گفته شد وضعیت بارندگی هم شرایط خوبی نداشته و استان‌های سیستان و بلوچستان، همدان، قزوین، تهران و قم بیشترین اختلاف بارندگی را در مقایسه با دوره متوسط درازمدت (۵۴ ساله) داشته اند.
در پایتخت پرشدگی مجموع پنج سدی که تامین کننده آب شرب هستند به ۱۶ درصد رسیده و کاهش ۲۱ درصدی را نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد. به عبارت دیگر ۸۴ درصد ظرفیت مخازن سد‌های تهران خالی است و سدی مثل اکباتان تنها یک درصد ذخیره آبی دارد. میزان بارندگی در تهران هم در سال آبی جاری به ۱۴.۸ میلیمتر رسیده که حاکی از کاهش ۷۵ درصدی بارندگی نسبت به بارش متوسط درازمدت است. اما نکته‌ای که مسئله بارش در تهران را مهم می‌کند، تمرکز بالای جمعیت در این کلانشهر است که بیشتر نیاز هم آب شرب است. از طرفی عدم رعایت الگوی مصرف آب از سوی مشترکان به قوز بالای قوز این صنعت تبدیل شده است.
به گفته رسول باقری، معاون امور مشترکین آبفا حدود ۴ الی ۵ درصد مشترکان بد مصرف و حدود ۶۰ درصد مشترکان هم پر مصرف هستند. طبق دسته بندی‌ها مشترکانی که دوبرابر الگو مصرف میکنند پر مصرف شناخته می‌شوند و بیش از این مقدار هم در دسته بد مصرف‌ها قرار می‌گیرند. الگوی مصرف در استان‌های مختلف کشور متفاوت است، اما طبق گفته فیروز قاسم زاده سخنگوی صنعت آب، میزان الگوی مصرف در تهران متوسط ۱۴ متر مکعب است و مشترکانی که بالای ۲۸ متر مکعب مصرف کنند بد مصرف هستند.
وزارت نیرو برای کنترل شرایط آب کشور و به ویژه تهران و عدم تبدیل شرایط به یک بحران آبی، سیاست‌های تنبیهی و تشویقی را برای مشترکان در پیش گرفته است. علی اکبر محرابیان در اواخر مهر ماه از قطع انشعاب آب مشترکان بد مصرف و همچنین از برنامه وزارت نیرو برای پاداش به خوش مصرف‌های آب خبر داد.
وزیر نیرو گفته بود: قیمت هر مترمکعب آب به طور متوسط حدود ۶۰۰ تومان تعیین شده و پنج برابر آن، سه هزار تومان می‌شود؛ یعنی هرکدام از مشترکان یک مترمکعب آب صرفه‌جویی کند، سه هزار تومان پاداش به وی تعلق می‌گیرد و با اندک صرفه‌جویی قبوض مشترکان رایگان می‌شود و اگر بیشتر صرفه‌جویی کنند بستانکار خواهند شد.
امیدواری صنعت آب به ایجاد انگیزه در مشترکان برای صرفه جویی
اما باید دید این تمهیدات تاثیری بر روی مصارف بخش خانگی می‌گذارد؟ قاسم زاده سخنگوی صنعت آب در این باره می‌گوید: قطع انشعابات ۱۲۵۰۰ خانوار به این دلیل که در بازه بد مصرف‌ها قرار گرفتند تاکنون صورت گرفته است. ارزیابی تاثیر قطعی انشعاب در ماه‌های بعدی مصرف مشترکان مشخص می‌شود.
او گفت:در سال‌های گذشته حدود ۵ درصد مشترکین در شهر تهران بدمصرف محسوب می‌شدند که این عدد امسال به حدود ۴ درصد رسیده است. این چهار درصد، ۱۰ درصد مصرف آب شهر تهران را شامل می‌شود که اهمیت صرفه جویی در این بخش را نشان می‌دهد. در این راستا برنامه‌های متعددی در نظر گرفته شده است که یکی از آن‌ها بحث اطلاع رسانی از طریق رسانه‌ها است.
قاسم زاده همچنین در خصوص پاداش مصرف مشترکان آب گفت: این پاداش در قبض‌هایی که آبان ماه صادر می‌شود اعمال خواهد شد و فرایند تصویب این تعرفه طی می‌شود و بعد از تصویب اعمال خواهد شد و کسانی که در رده خوش مصرف قرار گرفتند مشمول این پاداش خواهند شد.
وزارت نیرو پیش از این سیاست‌های تشویقی را در تابستان امسال در صنعت برق پیاده کرده بود که نتیجه مطلوب هم حاصل شد و حداقل در بخش خانگی بدون قطعی برق دوره اوج بار را پشت سر گذاشتیم. در سال‌های گذشته افزایش رشد مصرف برق هم داشتیم، اما امسال در بخش خانگی نه تنها رشدی صورت نگرفت، بلکه کاهش مصرف هم اتفاق افتاد و تا پایان تابستان بیش از یک هزار و سیصد میلیارد تومان پاداش به مشترکان برق پرداخت شد. وزارت نیرو امیدوار است طرح‌های تشویقی در صنعت آب هم مشابه صنعت برق در تابستان زمینه عبور از شرایط فعلی را فراهم کند.
