به گزارش خبرنگار ويژه‌نامه محرم باشگاه خبرنگاران؛  تقويم تندتند ورق خورد و دوباره به روزهاي محرم رسيديم، ايامي که پس از گذشت قرن‌ها هنوز درس‌هاي بسيار زياد و عميقي را بايد از آن بياموزيم.

روزهاي اشک و آهي که به روال گذشته، هر سال با آيين‌هاي خاصي در حضور باشکوه خيل عظيم مسلمانان در قالب عزاداري‌هاي ماه محرم همراه است.

لباس‌هاي عزا، بيرق‌هاي مشکي، خيمه‌هاي افراشته، چشمهاي به ماتم نشسته و صداي طبل و سنج و زنجير از جمله آيين‌هاي ماه محرم است که با تفاوت‌هايي هر سال در سراسر ايران اسلامي با شور و حال خاصي برگزار مي‌شود.

اين روزها نيز مثل قرن‌ها و سال‌هاي گذشته، باز محرم با حال و هواي خاص خودش شهرهاي مختلف استان سيستان و بلوچستان را دگرگون کرد و شور حسيني دلها، کوچه‌ها و خيابان‌ها را فراگرفته است.

تاريخ به خوبي گواه ارادت ويژه مردمان خطه سيستان و بلوچستان به اهل بيت (ع) را مي‌دهد که درهر شرايطي براي حفظ آرمان‌ها و توسعه تفکر اهل بيت عصمت و طهارت(ع) تلاش کرده‌اند.

نوحه خواني، سينه زني، زنجيرزني، شبيه خواني يا تعزيه خواني و خواندن زيارت عاشورا از جمله‌ آيين‌هاي معمول مردم اين خطه از ميهن اسلامي در ايام محرم به شمار مي‌رود.

پخت حليم و شله زرد، امتناع مردم سيستان از پخت غذا در سه روز قبل از واقعه عاشورا، پشت بام رفتن ريش سفيدان و تلاوت قرآن و ذکر دعا براي اعلام رسيدن ماه محرم و برگزاري مجالس روضه و عزاداري در منازل از جمله آداب خاص مردم در ماه محرم و 18 روز پس از آن است.

در مناطق مختلف سيستان و بلوچستان به ويژه شهرهاي زاهدان، زابل، زهک و هيرمند که بيشترين ساکنان آن را شيعيان تشکيل مي‌دهند، تکيه‌ها و حسينه‌هاي متعددي در محله‌هاي مختلف پذيراي عزاداران حسيني است.

تعزيه درسيستان به صورت روز شمار اجرا مي‌شود. به اين صورت که شبيه خوانان هر روز ماه محرم را به يکي از ياران امام حسين (ع) مثلا حضرت علي اکبر(ع) يا حضرت ابوالفضل (ع) اختصاص مي‌دهند.

با آغاز نخستين روز از ماه محرم امامان جمعه، پيش نمازان مساجد باسخنراني در مساجد و محافل مذهبي، مردم را از اهميت اين ماه آگاه مي سازند و با روايت احاديث مختلف سعي دارند مظلوميت امام حسين(ع) و نقش وي در اسلام و همچنين عظمت اين ماه را به نمازگزاران منتقل کنند.

در ماه محرم زنان دست از انجام کارهايي مثل حصيربافي و صنايع دستي برمي‌دارند وبيشتر سعي دارند خود را با ذکر و تسبيح و نماز و روزه مانوس کنند.

همچنين مردم اين خطه بر آن باورند تا در روز تاسوعا و عاشورا روزه بگيرند تا با تحمل تشنگي رياضت تحمل مصيبتها براي آنان سخت‌تر شود.

از جمله آداب و رسوم مردم زابل در ماه محرم پرهيز از برگزاري آيين ازدواج، جشن تولد و خريد لباس نو است.

در دارالولايه سيستان هر محله دسته عزاداري مخصوص به خود را دارد که غالبا به نام همان محله نامگذاري مي‌شود و در اين ايام عزاداران به ياد امام حسين(ع) بر سر و روي خود گل مي‌مالند.

در جلوي هر يک از دسته ها پرچمها و علامت‌هاي سياه و سبز و پارچه نوشته ها در صف نخست، بزرگان محل و مردان و پسران و کودکان سينه زن و پس از آن زنجيرزنان حرکت مي‌کنند.

در سيستان مکان زيارتي براي بانوان به نام "بي بي دوست " وجود دارد که برخي بانوان سيستاني در روز تاسوعا و ظهر عاشورا نذورات خود را در اين مکان ادا مي‌کنند.

از آيين‌هاي خاص و ويژه محرم در اين منطقه که از شبهاي نخست ماه آغاز مي‌شود، تعزيه خواني است که ريشه در تمدن اين خطه دارد.

در تعزيه خواني يک نفر از گروه تعزيه خواني با صداي طبل، شروع شدن تعزيه را به اطلاع مردم مي رساند، بعد از اين که مردم جمع شدند در صحني که به اين منظور تهيه شده است تعزيه خوان‌ها مرثيه‌هاي خود را اجرا مي‌کنند.

در سيستان غالبا لوازم و تجهيزات مورد نياز تعزيه خواني از نذورات مردم تهيه مي‌شود.

مردم زابل ظهر روز تاسوعا و عاشورا بهترين غذاي خود را تهيه و آن را پس از قرار دادن در سينيهاي بزرگ و روي سر مي‌گذارند و به پشت درحسينيه‌اي که سينه زنان و زنجير زن‌ها مشغول برگزاري مراسم هستند، مي‌برند.

ساعت 12 ظهر در حسينيه باز مي‌شود و مردم در صفهاي طولاني، با سيني هايي برسر که پر از نذورات است وارد حسينيه مي شوند و از عزاداران پذيرايي مي‌کنند.

در سيستان اکثرا تا روز دهم غذاهاي نذري مردم را معمولا حليم سنتي که به آن "قلور" گفته مي‌شود تشکيل مي‌دهد و در روز عاشورا با قيمه از سوگواران پذيرايي مي‌شود.

در اين شب مردم به مساجد مي‌روند و چراغها را خاموش مي کنند و در نور شمع به سوگواري مي‌پردازند و با شله زرد و آش رشته از ساير عزداران پذيرايي مي‌کنند.

با نگاهي به تاريخ عزاداري سنتي در سيستان به برخي آيين‌هاي سنتي از جمله حمل‌ خيمه گاه حسيني و شهداي کربلا و علامت گرداني بر مي‌خوريم که در زمان آل بويه مرسوم بوده و در زمان قاجار نيز با برپا کردن تکيه ها آيينهاي تعزيه خواني رونق بيشتري گرفته است.

همچنين سقاخواني اوج ارادت مردم اين خطه را به حضرت ابا عبدالله (ع) نشان مي دهد بطوري که در اين ايام ارادتمندان به امام حسين (ع)در حالي که با يکد دست مشک آب و با دست ديگر کاسه اي در دست دارند به ياد تشنه لبان کربلا، عزاداران را سيراب مي‌کنند. برخي از سقاها در گذشته اشعاري نيز در قالب مرثيه سرايي مي‌خواندند.

همچنين مردم اهل سنت منطقه سيستان با آغاز ماه محرم خود را در سوگ سرور و سالار شهيدان سهيم مي‌دانند و با اجراي برنامه هاي وعظ و سخنراني در محافل مذهبي به استقبال از اين ماه مي‌روند.

سيستان و بلوچستان از ترکيب قوميتي و مذهبي خاصي تشکيل شده است بطوري که بخش قابل توجهي از مردم اين استان را هموطنان اهل سنت تشکيل مي‌دهند.

شماري از اهل سنت اين استان نيز در ماه محرم آيينها و مراسم خاص خودشان را دارند و محرم و به ويژه روز عاشورا را بافضيلت مي‌شمارند.

علماي اهل سنت منطقه تاکيد دارند روز عاشورا روز پرفضيلت و روز بزرگي است و مردم روزه بگيرند تا از فضيلتهاي الهي و مغفرت الهي در اين روز بزرگ برخوردار شوند.

البته کمک به فقرا در همه ايام سال توصيه شده ورواج دارد اما در روز عاشورا با عنايت به فضيلتهاي الهي آن، مردم به فقرا بيشتر کمک مي کنند.

مردم در شهرستان چابهار با برپايي آيينهاي نوحه خواني، تعزيه، روضه خواني، سخنراني، سينه زني و زنجيرزني همچنان ياد قيام سرور و سالار شهيدان را زنده نگاه مي‌دارند.

در ظهر عاشورا مردم محلي در بندر مرزي چابهار با آداب و رسوم خاصي با آتش زدن خيمه‌ها به ياد اسيران کربلا بر سر و سينه مي‌زنند و با حضرت زينب(س) و اسيران همدردي مي‌کنند.

مردم بلوچ در اين ماه ساعات بيشتري را به عبادت اختصاص مي دهند و اعتقاد دارند در اين ماه درهاي توبه باز است.

روزه گرفتن از ديگر آيينهاي شماري از مردم در اين ماه است که سعي مي‌کنند در روزهاي تاسوعا و عاشورا اين فريضه ديني را اجرا کنند. همچنين در اين مدت حجم کمکهاي مردمي به مساجد و حوزه هاي علميه اهل سنت افزايش پيدا مي‌کند.

انتهاي پيام/پ3