هر شب با قرآن/توجه به مرگ بزرگترین موعظه حق
بر آنیم تا در این مجال، قطعاتی کوتاه و بلند از کتاب وحی را با نگاهی به بازتاب آن در ادب پارسی، پیشکش طالبان حق و جوینگان حقیقت کنیم تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.
مجله شبانه باشگاه خبرنگاران،
آیه 185 سوره آل عمران
هز نفسی از شما طعم مرگ را خواهد چشید و روز قیامت پاداشهای شما به تمام و کمال به شما خواهد رسید پس در آن روز سخت هر کس آن کس که او را از آتش دور کنند و به بهشت در آورند چنین کسی به توفیق بزرگی دست یافته است و این زندگانی دنیوی چیزی جز دستمایه غرور و فریب نیست.
*این کلمات قدسی اگرچه خبر از مرگ می دهد که هر نفسی طعم آن را خواهد چشید، اما بشارتی عظیم نیز در آن آمده و آن این است که آدمی در هنگام مرگ زنده است و طعم مرگ را تلخ یا شیرین تجربه خواهد کرد. ما با مرگ روبه رو دیدار خواهیم کرد و حضور آن را درخواهیم یافت.
*عبارت کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ در سوره عنکبوت هم آمده است. در آنجا خدا فرموده است هز نفسی طعم مرگ را خواهد چشید و سپس به سوی ما باز خواهد گشت.
*توجه به مرگ و نزدیکی و قطعیت وقوع آن شاید بزرگترین موعظه و نصیحت است برای عامه مردم که از آن غافلند به همین جهت هم در قرآن و هم در ادب فارسی این موعظه موثر را به زبانها و تعبیرات گوناگون می یابیم.
*عطار در بیان قطعیت مرگ داستان تکان دهنده ای دارد که با طنزی شیرین به یک دم آدمی را از نزدیکی و قاطعیت مرگ آگاه می کند.
حکایت این است که دزدی مالی را ربوده و به سویی می گریزد. صاحب مال هم در پی او اما در جهت مخالف او و به سوی قبرستانی می دود. از او می پرسند که دزد از آن طرف دیگر رفت، تو چرا به سمت گورستان می دوی؟! او هرکجا برود بالأخره به اینجا می آوردندش. اینجا می ایستم تا او را بیاورند!.
*نکته داستان آنجاست که تمامی حرکات ما به هر جانب که باشد قدمی است که به سوی گورستان بر می داریم و هیچ گریزی از این حرکت نیست. در حقیقت مرگ آگاهی فرصتی است برای ما تا حساب درست از خود به جای گذاریم.
کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ وَ إِنَّما تُوَفَّوْنَ أُجُورَکُمْ
يَوْمَ الْقِيامَةِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ
فَقَدْ فازَ وَ مَا الْحَياةُ الدُّنْيا إِلاَّ مَتاعُ الْغُرُورِ
هز نفسی از شما طعم مرگ را خواهد چشید و روز قیامت پاداشهای شما به تمام و کمال به شما خواهد رسید پس در آن روز سخت هر کس آن کس که او را از آتش دور کنند و به بهشت در آورند چنین کسی به توفیق بزرگی دست یافته است و این زندگانی دنیوی چیزی جز دستمایه غرور و فریب نیست.
*این کلمات قدسی اگرچه خبر از مرگ می دهد که هر نفسی طعم آن را خواهد چشید، اما بشارتی عظیم نیز در آن آمده و آن این است که آدمی در هنگام مرگ زنده است و طعم مرگ را تلخ یا شیرین تجربه خواهد کرد. ما با مرگ روبه رو دیدار خواهیم کرد و حضور آن را درخواهیم یافت.
*عبارت کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ در سوره عنکبوت هم آمده است. در آنجا خدا فرموده است هز نفسی طعم مرگ را خواهد چشید و سپس به سوی ما باز خواهد گشت.
*توجه به مرگ و نزدیکی و قطعیت وقوع آن شاید بزرگترین موعظه و نصیحت است برای عامه مردم که از آن غافلند به همین جهت هم در قرآن و هم در ادب فارسی این موعظه موثر را به زبانها و تعبیرات گوناگون می یابیم.
تا کی غم آن خورم که دارم یا نه وین عمر به خوشدلی گذارم یا نه
در ده قدح باده که معلومم نیست کاین دم که فرو برم برآرم یا نه
(خیام)
در ده قدح باده که معلومم نیست کاین دم که فرو برم برآرم یا نه
(خیام)
*خیام
در رباعی دیگری مرگ را به شرابی تشبیه کرده که همه مردمان دیر یا زود از
آن خواهند نوشید و مست خواهند شد و هر که زودتر می رود زودتر مست می شود
بنابر این مرگ، مستیِ شرابِ زندگی است:
یاران موافق همه از دست شدند در پای اجل یکان یکان پست شدند
خوردیم ز یک شراب در مجلس عمر دوری دو سه پیشتر ز ما مست شدند
خوردیم ز یک شراب در مجلس عمر دوری دو سه پیشتر ز ما مست شدند
*عطار در بیان قطعیت مرگ داستان تکان دهنده ای دارد که با طنزی شیرین به یک دم آدمی را از نزدیکی و قاطعیت مرگ آگاه می کند.
حکایت این است که دزدی مالی را ربوده و به سویی می گریزد. صاحب مال هم در پی او اما در جهت مخالف او و به سوی قبرستانی می دود. از او می پرسند که دزد از آن طرف دیگر رفت، تو چرا به سمت گورستان می دوی؟! او هرکجا برود بالأخره به اینجا می آوردندش. اینجا می ایستم تا او را بیاورند!.
*نکته داستان آنجاست که تمامی حرکات ما به هر جانب که باشد قدمی است که به سوی گورستان بر می داریم و هیچ گریزی از این حرکت نیست. در حقیقت مرگ آگاهی فرصتی است برای ما تا حساب درست از خود به جای گذاریم.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید
مترجم سخنرانیهای سیدحسن نصرالله:
هنوز شهادت سیدحسن را باور نکردهام/ سخنرانی او بعد از شهادت حاج قاسم را هیچوقت از یاد نمیبرم
