تمثیل حال کافران در آنچه صرف حیات دنیوی و هواهای نفسانی می کنند مانند بادی است سرد و برنده که بر کشتزار قومی که بر خود ستم کرده اند بوزد و آن را نابود گرداند و در این کار خداوند ظلمی به ایشان نکرده است ولیکن آنها خود بر خویشتن ستم کردند .

*تمثیل دیگری است در بیان آنچه مردمان در راه نیل به مقصود های دنیوی صرف می کنند . البته مقصود صرف عمر برای تامین زندگی دنیوی نیست بلکه فراموش کردن زندگی معنوی و یکدل و یک جهت روی در دنیا کردن است وگرنه اگر آدمی زندگی دنیوی را در مسیر نیل به ارزش های متعالی قرار دهد کار دنیوی او نیز اخروی خواهد بود. از رابعه پرسیدند: با شیطان چه می کنی ؟ گفت: او را می فریبم. پرسیدند: چگونه؟ گفت: نان دنیا می خورم و کار آخرت می کنم.

*و اگر عارفان ترک دنیا را توصیه کرده اند نیز مقصود زهد و پرهیز از نعمت های دنیوی نیست بلکه نهی از هواهای نفسانی و دنیا را برآخرت برگزیدن و به خاطر دنیا و شئون دنیوی چون مقام و ثروت ارزش های معنوی را چون عدل و انصاف نادیده انگاشتن است. حُبّ دنیا اگر همراه با مقدم داشتن دنیا بر آخرت یعنی ارزش های متعالی باشد بسیار ناپسند و نشانه نادانی است.در حدیث آمده است که « حُبُّ الدُّنیا رأسُ کلِّ خطیئه».
*مقصود چنان حُبّی است که آدمی به سبب آن حُب، شرافتِ نفس و اصول انسانی و روحانیت و معنویت را فدا می کند. در این آیه سخن از چنین حُبّی است به دنیا که اگر آدمی عمر و تلاش و ذوق و همت خود را در پای آن نثار کرد چنان است که بادی زمهریر بر کشت و زرعی بگذرد و آن را سیاه و تباه کند . این باد سرد همه آمال و آرزوهای ستمکاران را بر باد می دهد و آهی آنچنان سرد از نهاد ایشان برمی آورد که به تعبیر نظامی « چشمه خورشید از آن فسرده می گردد».

*این سردی از جنس آگاهی است، آگاهی از فوت فرصت و آگاهی از کوتاه شدن است از هرحیله و چاره، چنانکه فرعون در میانه خدم و حشم به یک دم خود را غرقه دریای هلاک دید و از نومیدی گفت:«من ایمان آوردم بدان خدایی که موسی و هارون می گویند» و خطابی سرد شنید که: «اکنون دیر شده است.» زمهریر ظلم و بی رحمی و فقدان مطلق مهربانی و گرمی.

*برای بسیاری از مردمان این باد سرد همان مرگ است که ایشان را از حقیقت حال خبر می کند ، اما چه بسیار لطف الهی پیش از مرگ آدمیان را در معرض آگاهی قرارمی دهد و به تعبیر مولانا نفخه ای از نسیم قدسی بر ایشان می وزد اگرچه اغلب آن نفخه را درنمی یابند. نفخه قدسی گاه آیه ای است که می تواند دل را زنده کند یا شعری از شاعری که زبان غیب شمرده شده است یا موسیقی لطیفی است  که ناگهان آدمی را از خاک می کند و چون سفینه ای به افلاک پرتاب می کند.