فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَليظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَکِّلينَ

ای رسول ما ،خداوند به لطف و رحمت خویش تو را با خلق مهربان و خوش خو گردانید در حالی که اگر تند خو و سخت دل بودی مردم از گرد تو پراکنده می شدند. پس، از خطاهای آنان درگذر و برای ایشان آمرزش طلب و با آنان در کارها مشورت کن و هنگامی که در کاری عزم جزم کرده ای بر خداوند توکل کن که خداوند متوکلان را دوست می دارد.

 *سخن از خلق محمدی است که از آن به عظمت یاد شده ، چنانکه فرموده است:إنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عظیم»(قلم:4).


*در این آیه خداوند، پیامبر اکرم و در پرده، همه کسانی را که به خلق خوش می رسند و مهربان و نرم خو می شوند آگاه می کند که این خوش خویی خود یک نعمت الهی است و نباید بدان مغرور شد، بلکه باید شکرانه آن نعمت را به جای آورد و آن شکرانه این است که از خطاهای مردمان درگذرد و بر آنان طلب آمرزش کند و با ایشان در کارها مشورت نماید و این مشورت خود بخش دیگری از خلق خوش و مهربانی است، زیرا آن کس که طرف مشاوره قرار می گیرد دلش  به محبت آن مشاوره گرم می شود و احساس شخصیت می کند؛ در عین حال که مشاوره مشارکت در عقول دیگران و در نفس خود عملی به غایت سودمند است .


*با اینهمه فرمان خداوند به پیامبر و همه ما این است که وقتی بعد از مشاوره در کاری عزم راسخ پدید آمد دیگر تردید را باید رها کرد، زیرا مشاوره و تردید بیش از حد ممکن است موجب پریشانی ذهن گردد، بلکه باید پس از استفاده از اندیشه ها و نظرات خود و دیگران به تصمیم نهایی رسید و آن تصمیم نهایی را با توکل بر خداوند به اجرا گذارد که خداوند متوکلان را دوست می دارد. در ساحت فلسفی،توکل ایمانی  است که آدمی به نظام خیرو رحمت در جهان دارد، که در آن چیزی گم یا اشتباه نمی شودو اگرآنچه به دست ماست به درستی در اختیار هوشمندی جهانی سپرده شود محصول نهایی درست خواهد بود.

*خردمندانه است که آدمی در هر کار نخست اندیشه کند و هرچه می تواند آگاهی و خبر فراهم کند و آنگاه با صاحب نظری بی غرض مشاوره کند و پس از آن با عزم جزم به عمل پردازد و توکل به خدای رحمن کند:
*شعر مولانا اشاره به حدیثی است بدین مضمون که : روزی رسول خدا عربی را دید که شتر خود را دربیابان رها کرده بود.فرمود: ای مرد، چگونه شتر خود را در بیابان رها کرده ای در حالی که ممکن است شتر به راه افتد و گم شود! گفت :من توکل برخدا کردم .حضرت فرمود: پای شترت را ببند آنگاه بر خدا توکل کن.