نخل سنتی یزد، تمثیل تابوت چوبی عظیمی است و نمادی از مراسم سوگواری محرم در یزد می‌باشد. معمولاً نخل را در نخستین روز‌های ماه محرم می‌بندند. آراستن نخل و بستن آن یک تا چند روز طول می‌کشد و این زمان بستگی به کوچک و بزرگ بودن نخل و مقدار لوازم و اشیا تزیینی و بویژه نوع آذین بندی آن دارد.
مراسم نخل گَردانی در روستای انجدان همزمان با عاشورای حسینی (ع)، سه شنبه ۱۹ شهریور ۱۳۹۸، با حضور عزاداران سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و اصحاب باوفایشان، برگزار شد.
آیین نخل‌گردانی نیم‌ور از توابع استان مرکزی عصر روز عاشورا همراه با دسته های سینه زن و زنجیرزن برگزار شد. مراسم نخل‌برداری یا نخل‌گردانی یکی از آیین های سنتی و مذهبی عزاداری است که با وسعت زیادی در نقاط مختلف ایران و با تأثیر از شرایط فرهنگی و اقلیمی خاص آن مناطق، با مفهوم تشییع پیکر مقدس سید الشهدا (ع) در روز عاشورا برپا می‌شود.
یشینیه رسم نخل‌گردانی در مراسم عزاداری به دوره‌های پیش از صفویه می‌رسد. نخل به مفهوم درخت خرماست و در اصطلاح عامیانه به هر درخت و درختچه‌ای تزیینی هم نخل گویند. اما در مراسم عزاداری اصطلاح نخل به تابوت واره‌ای گفته می‌شود که عزاداران آن را بر دوش می‌کشند. این وسیله اتاقکی چوبی، حجیم و به شکل مکعب مستطیل است که از چوب بستی و کف‌بندی تشکیل شده است. الواری که در کف به کار می‌رود، معمولاً یک متر بالاتر از پایه های ستون ها قرار گرفته شده است. دو سر هر یک از تیرها حدود یک متر از ۴ طرف کف دیواره نخل بیرون آمده و در واقع، دستگیره نخل را تشکیل می دهد. شکل ظاهری برخی نخل‌ها جناغی شکل سروی و برخی به صورت یک جناغ قوسی شکل است.
آیین نخل‌برداری در نیم‌ور در تاریخ ۲۲ اسفند ۱۳۹۵ با شماره ۱۳۸۲ در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس کشور به ثبت رسیده است.
آیین سنتی وداع نخل‌های روستاهای خاوه اردهال و علوی ظهر روز عاشورا در مشهد اردهال برگزار شد. روستاهای علوی و خاوه هر کدام نخل خاص خود را دارند که نخل روستای علوی در صحن بقعه سلطان محمود و نخل روستای خاوه در صحن بقعه و بارگاه سلطان علی بن محمد باقر(ع) نگهداری می‌شود. یکی از دلایلی که نخل خاوه در این بقعه نگهداری می‌شود این است که مراسم روز عاشورا را حد فاصل این بقعه تا بقعه شاهزاده حسین باریکرسف برگزار می‌کنند و از طرفی چون در واقعه جنگ و نبرد حضرت سلطان علی با دشمنان و نیز شهادت و غسل و دفن آن حضرت مردمان خاوه نقش داشته‌اند این بقعه را پایگاهی برای برگزاری آیین مذهبی خود می‌دانند.
اهالی روستای علوی، نخل آبادی خود را به حضرت زینب(ع) و اهالی خاوه نخل‌شان را به امام حسین(ع) نسبت می دهند. صبح روز عاشورا دسته عزادار روستای باریکرسف به روستای علوی می‌آیند و همراه با دسته عزادار علوی نخل را به بقعه سلطان‌علی می‌برند و در برپایی مراسم عزاداری با هیئت خاوه همراه می‌شوند تا اینکه نخل خاوه و نخل علوی همراه با هیئت‌های عزاداری به سمت بقعه شاهزاده حسین واقع در روستای باریکرسف که در فاصله 800 متری قرار دارد، می‌برند و پس از عزاداری و نوحه سرایی هر دو نخل را بر می‌گردانند تا مقابل بقعه امام زاده زید که در بین راه بقعه سلطان علی و بقعه شاهزاده حسین قرار دارد و همراه با سوگواری عزاداران حسینی از یکدیگر وداع می‌کنند که این لحظه اوج هیجان این آیین است. آیین وداع نخل‌های روستاهای علوی و خاوه اردهال در سیزدهم مهرماه سال ۹۵ با شماره ۱۳۳۲ در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس کشور ثبت شده است.
می‌گویند «نخل» نماد تابوت امام حسین (ع) است، به همین دلیل در برخی از هیئت‌های عزاداری و در کنار رسوم مختلف عزاداری‌ها یا آن را در جلوی دسته عزاداری حرکت می‌دهند یا در مراسم‌های نخل گردانی به خصوص در دهه اول محرم حول عزاداری‌ها دور آن شکل می‌گیرد.
هفتم محرم مقصد بسیاری از عزاداران حسینی از گوشه و کنار کشور، روستای کلوده و اورطشت مازندران برای شرکت در آیین سنتی و مذهبی با قدمت ۳۰۰ ساله جامه پوشان پیرعلم است.
در آستانه ماه محرم، مراسم رونمایی از لوح ثبت ملی آئین نخل گردانی کاشان در فهرست آثار ناملموس کشور (نخل حسینیه صدره و سر فره) در مرکز هیئت حسینی نخل کاشان برگزار می شود .