باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین مهدی‌تبار- اروپا و آمریکا در طول تاریخ روابط امنیتی پیچیده و عمیقی داشته‌اند که ریشه‌های آن به دوره پس از جنگ جهانی دوم برمی‌گردد. وابستگی امنیتی اروپا به آمریکا نتیجه‌ای از شرایط ژئوپلیتیکی خاص، نیازهای استراتژیک و تحولات تاریخی است. این وابستگی در طول زمان گسترش یافته و به یکی از ارکان اساسی سیاست خارجی و امنیتی اروپا تبدیل شده است. برای درک کامل این پدیده، باید تاریخچه روابط امنیتی اروپا و آمریکا را بررسی کرد و عوامل مؤثر در آن را تحلیل نمود.

پیش‌زمینه تاریخی و جنگ جهانی دوم

پس از پایان جنگ جهانی دوم، اروپا به شدت ویران شده و کشورهای اروپایی با چالش‌های عظیمی در زمینه بازسازی اقتصادی، اجتماعی و نظامی مواجه بودند. به همین دلیل، اروپا به‌ویژه کشورهای غربی، به شدت به حمایت و کمک‌های ایالات متحده نیاز داشتند. در این دوره، ایالات متحده با برنامه‌هایی چون «طرح مارشال» (1948) به بازسازی اقتصادی اروپا پرداخت و در عین حال، با ایجاد پایه‌های نظامی برای تضمین امنیت اروپا، به کشورهای اروپایی کمک کرد. این کمک‌ها نه تنها در زمینه بازسازی اقتصادی بلکه در زمینه ایجاد یک ساختار امنیتی جدید برای مقابله با تهدیدات احتمالی از سوی اتحاد جماهیر شوروی و سایر قدرت‌ها بود.

در سال 1949، در راستای مقابله با تهدیدات امنیتی از سوی بلوک شرق (شوروی سابق)، کشورهای اروپایی به همراه ایالات متحده و کانادا، پیمان ناتو (Organizaion of the North Atlantic Treaty Organization) را تشکیل دادند. ناتو به‌عنوان یک اتحادیه نظامی متشکل از کشورهای دموکراتیک غربی، هدف خود را تضمین امنیت کشورهای عضو در برابر تهدیدات خارجی، به‌ویژه تهدیدات از سوی شوروی، اعلام کرد. ایالات متحده به‌عنوان بزرگ‌ترین قدرت نظامی ناتو، نقش محوری در حفظ امنیت کشورهای اروپایی ایفا کرد. در این دوره، آمریکا به‌طور مستقیم در برابر خطر جنگ سرد و تسلط کمونیسم در اروپا ایستاد و امنیت اروپا را به‌عنوان اولویت خود در نظر گرفت.

سیاست امنیتی ایالات متحده در دوران جنگ سرد

در دوران جنگ سرد، که رقابت ایدئولوژیک، نظامی و اقتصادی میان ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی حاکم بود، آمریکا به‌طور فزاینده‌ای بر روابط امنیتی خود با کشورهای اروپایی تأکید داشت. با توجه به تهدیدات جنگی و سیاسی از سوی بلوک شرق، ایالات متحده مسئولیت تأمین امنیت اروپا را بر عهده گرفت. استقرار نیروهای نظامی ایالات متحده در اروپا و همچنین استراتژی‌های دفاعی مشترک میان ناتو و واشنگتن، به‌ویژه در دوران بحران‌هایی همچون بحران موشکی کوبا و جنگ‌های نیابتی در آسیا، از نمونه‌های بارز این وابستگی بود.

با پایان جنگ سرد در سال 1991 و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، بسیاری از تحلیلگران بر این باور بودند که نیاز به حضور و حمایت نظامی آمریکا در اروپا کاهش خواهد یافت. با این حال، در عمل، حضور نظامی ایالات متحده در اروپا همچنان ادامه پیدا کرد. یکی از دلایل اصلی این امر، تهدیدات جدید از جانب کشورهایی مانند روسیه و مسائل امنیتی منطقه‌ای مانند بالکان بود. از سوی دیگر، سیاست‌های ایالات متحده که تحت عنوان «جهانی‌سازی» و «توسعه دموکراسی» قرار داشت، کشورهای اروپایی را به پذیرش نقش آمریکا در مسائل جهانی و امنیتی ترغیب می‌کرد.

تهدیدات جدید و سیاست "اول آمریکا"

با روی کار آمدن دولت دونالد ترامپ و تغییرات اساسی در سیاست خارجی ایالات متحده، رابطه امنیتی اروپا و آمریکا وارد دوران جدیدی شد. ترامپ با اتخاذ سیاست «اول آمریکا» (America First)، اتحادیه اروپا را تحت فشار قرار داد که هزینه‌های دفاعی خود را افزایش دهد و از وابستگی به حمایت نظامی آمریکا فاصله بگیرد. این تغییر در سیاست‌ها باعث شد که اروپا احساس کند که نمی‌تواند به‌طور کامل بر ایالات متحده به‌عنوان شریک امنیتی خود تکیه کند و به فکر تقویت ظرفیت‌های دفاعی خود بیفتد.

در سال‌های اخیر، اروپا به‌ویژه در پی بحران‌های امنیتی نظیر بحران‌های مهاجرت، تروریسم و تنش‌های ژئوپلیتیکی در شرق اروپا، به دنبال تقویت استقلال استراتژیک خود و کاهش وابستگی به ایالات متحده است. کشورهای اتحادیه اروپا تلاش کرده‌اند تا ظرفیت‌های دفاعی خود را توسعه دهند و از حمایت ناتو، به‌ویژه آمریکا، به‌طور مستقل عمل کنند. با این حال، اختلافات داخلی میان کشورهای اروپایی در زمینه سیاست‌های دفاعی و ناتوانی در ایجاد نیروی نظامی مستقل مانع از تحقق این اهداف شده است.

چالش‌ها و موانع

چالش اصلی برای اروپا در زمینه امنیت، وابستگی عمیق به آمریکا در حوزه‌های نظامی، هسته‌ای و اقتصادی است. بسیاری از کشورهای اروپایی هنوز هم به‌ویژه در زمینه تجهیزات نظامی و فناوری‌های پیشرفته به ایالات متحده وابسته‌اند. علاوه بر این، وابستگی به نیروی هسته‌ای ایالات متحده به‌عنوان یک عامل بازدارنده در برابر تهدیدات امنیتی از سوی کشورهای رقیب، یکی دیگر از دلایل استمرار این وابستگی است. بنابراین، حتی با وجود تلاش‌های اروپا برای کاهش وابستگی به آمریکا، در عمل، به دلایل استراتژیک و اقتصادی، این وابستگی همچنان ادامه دارد.

وابستگی امنیتی اروپا به آمریکا نتیجه‌ای از تحولات تاریخی، استراتژیک و ژئوپلیتیکی است که از پایان جنگ جهانی دوم آغاز شده و در طول جنگ سرد و دوران پس از آن تقویت شده است. این وابستگی به‌ویژه در زمینه‌های نظامی، هسته‌ای و اقتصادی ادامه داشته و با چالش‌هایی همچون سیاست‌های «اول آمریکا» ترامپ و بحران‌های امنیتی جدید روبه‌رو است. به‌طور کلی، اگرچه اروپا در حال تلاش برای تقویت استقلال استراتژیک خود است، اما به دلیل موانع و چالش‌های داخلی و خارجی، همچنان به حمایت امنیتی ایالات متحده وابسته باقی مانده است.