به گزارش دریچه فناوری اطلاعات باشگاه خبرنگاران به نقل از کلیک؛ مایکل درین، جامعه‌شناس انگلیسی شبکه‌های اجتماعی آنلاین را تاثیرگذارترین پدیده قرن می‌داند. این پدیده نوپا تا حدی در سطح جامعه رشد کرده که وقتی بیشتر مردم، اصطلاح اجتماعی (social) را می‌شنوند، ناخودآگاه یاد شبکه‌های اجتماعی آنلاین می‌افتند.

وبسایت‌های این شبکه‌ها از ۲۰ وبسایت پربیننده در رتبه هفتم دنیا قرار دارند. برای بسیاری از کاربران، بخصوص نسل جدید ـ که به طور کامل از طریق شبکه‌ها با یکدیگر در ارتباط هستند ـ شبکه‌های اجتماعی نه فقط راهی برای برقراری تماس، بلکه یک روش زندگی است. 

ویژگی‌های مشترکی بین ۳۰۰ شبکه اجتماعی آنلاین و فعال وجود دارد. اساسی‌ترین ویژگی، توانایی ایجاد و به اشتراک‌گذاری پروفایل شخصی است. صفحه پروفایل عموما شامل یک عکس، اطلاعات شخصی مانند اسم، سن، جنس، محل زندگی و فضای اضافه‌ برای مشخص‌کردن کتاب، فیلم، تفریح‌ها و وبسایت‌های مورد علاقه کاربر است.

بسیاری از شبکه‌های اجتماعی اینترنت به شما اجازه می‌دهند عکس، موزیک، ویدئو و مطالب شخصی خود را روی صفحه پروفایلتان قرار دهید. در شبکه‌های مختلف، سطح آزادی کاربران متفاوت است. در بعضی از این شبکه‌ها می‌توانید افراد دیگر را جستجو و با آنها ارتباط برقرار کنید. ممکن است آنها ارتباط دوری در شبکه شما داشته باشند یا حتی کاملا غریبه باشند. البته زمانی اجازه دسترسی به همه اطلاعات پروفایل آنها را پیدا می‌کنید که آنها درخواست دوستی شما را قبول کنند و به شبکه شما ملحق شوند.

بعضی شبکه‌های اجتماعی که کار خود را به عنوان یک شبکه اجتماعی داخلی در مکان‌هایی مانند دانشگاه آغاز کرده‌اند، ساختار انحصاری‌تری دارند و بیشتر حول گروه‌ها می‌چرخند. در این شبکه‌ها، شما می‌توانید فقط دنبال افرادی بگردید که در حوزه شبکه‌های شما قرار گرفته باشند. این شبکه‌ها شامل شرکتی که در آن کار می‌کنید، دانشگاهی که در آن تحصیل کردید یا حتی مدرسه شما می‌شوند. همچنین می‌توانید در هزاران شبکه کوچک‌تر یا گروه‌ها که توسط کاربران ایجاد شده‌اند، عضو شوید.

می‌توانید در شبکه‌های اجتماعی تخصصی آنلاین که در زمینه‌های خاص مانند کسب‌و‌کار فعالیت می‌کنند، هر یک از اعضای سایت را جستجو کنید، اما زمانی به تمام اطلاعات پروفایل فرد دسترسی پیدا می‌کنید که او در فهرست شما قرار بگیرد. برای این منظور او باید دعوت شما را برای ملحق شدن به شبکه‌تان قبول کرده باشد یا برعکس. همچنین هر یک از افراد فهرست می‌توانند شما را به افراد دیگری که در این شبکه‌ها عضو هستند، معرفی کنند.

بیشترین طرفداران شبکه‌های اجتماعی را جوانان تشکیل می‌دهند. به همین دلیل حدود 82 درصد کاربران این شبکه‌ها بیست تا بیست و هفت ساله هستند. هدف بیشتر این کاربران برقراری روابط دوستانه و غیرکاری است. طبق اطلاعات یک مرکز آمار 84 درصد کاربران شبکه‌های اجتماعی آنلاین به این پدیده به عنوان تفریح نگاه می‌کنند. علاوه بر این بزرگسالان نیز در بسیاری از شبکه‌های اجتماعی‌ای عضو هستند که قبلا بیشتر جوانان در آنها فعالیت می‌کردند. البته بزرگسالان به عضویت در شبکه‌هایی که با اهداف آنها تطابق بیشتری دارد و فعالیت‌ اقتصادی در آنها تعریف شده، تمایل بیشتری نشان می‌دهند. در شبکه‌های اجتماعی بزرگسالان، کسب و کار و موضوعات تخصصی از اهمیت بیشتری برخوردار است.

شبکه‌های اجتماعی با موضوع کسب و کار بیش از 15 میلیون کاربر بالای سی سال دارند که نشان‌دهنده تمایل بزرگسالان به فعالیت‌ هدفمند اقتصادی در این شبکه‌هاست. در شبکه‌های اجتماعی کارمحور، کاربران مواردی مانند رزومه‌کاری، تجارب حرفه‌ای و تحصیلات خود را به عنوان اطلاعات پروفایل در صفحه شخصی خود قرار می‌دهند. بعضی از این شبکه‌ها به کاربران خود اجازه می‌دهند عکس‌شان را در پروفایل شخصی قرار دهند. آنها اعتقاد دارند هدف چنین شبکه‌هایی چیزی غیر از اهداف شبکه‌های اجتماعی دیگر است. کاربران شبکه‌های کارمحور می‌توانند از طریق فهرست افراد از موقعیت‌های شغلی و همکاری در شرکت‌های معتبر مطلع شوند.

وقتی از مخرب‌ترین پدیده دنیای دیجیتال صحبت می‌کنیم، یکی از اولین گزینه‌ها هکرها هستند. هک‌کردن در تعریف کلی استفاده از یک نرم‌افزار مخرب برای ایجاد مشکل در یک سیستم یا دزدیدن اطلاعات است، اما وقتی مردم درباره هک و شبکه‌های اجتماعی صحبت می‌کنند، به تعریف اصلی آن اشاره نمی‌کنند. هک‌کردن شبکه‌های اجتماعی با کمی اطلاعات فنی قابل انجام است. منظور از هک‌کردن در شبکه‌های اجتماعی یک بازی روان‌شناختی است که در آن بر مبنای اطلاعات پروفایل شخصی یک غریبه بتوان اعتمادش را جلب کرد. این نوع هک‌کردن مهندسی اجتماعی نامیده می‌شود. مهندسی اجتماعی از تکنیک‌های روانی متقاعدکننده استفاده می‌کند تا از ضعیف‌ترین عضو در سیستم امنیتی اطلاعات یعنی انسان‌ها بهره‌برداری کند.

هنگامی که مردم در شبکه‌های اجتماعی صفحه‌ای ایجاد می‌کنند، معمولا احتمال خطرهای امنیتی را نادیده می‌گیرند. هرچه از اطلاعات شخصی بیشتری در پروفایل عمومی خود استفاده کنید، هکرها راحت‌تر می‌توانند با استفاده از چنین اطلاعاتی از اعتماد شما سوءاستفاده کنند.

مزیت امنیتی عمده شبکه‌های اجتماعی این است که فقط دوستان یا اعضای شبکه اجازه دارند تمام اطلاعات پروفایل شخصی را مشاهده کنند. البته این زمانی کاملا موثر است که در انتخاب اعضا یا دوستان شبکه خود احتیاط لازم را به خرج داده باشید. اگر هر درخواست دوستی یا کاری را قبول کنید، این احتمال وجود دارد که یکی از آنها هکر باشد.

یکی از مشکلات شبکه‌های اجتماعی آنلاین این است که هیچ سیستمی برای تشخیص هویت واقعی افرادی که در آن پروفایل می‌سازند، وجود ندارد. در چنین شرایطی هر فردی می‌تواند به عنوان هکر یک پروفایل رایگان در یکی از شبکه‌های اجتماعی ایجاد کند و علاقه‌مندی‌هایش را مطابق هدف خود قرار دهد. اگر هدف، درخواست ارتباط را قبول کند، به طور اتفاقی هکر حتی به اطلاعات دیگر اعضای شبکه او دسترسی پیدا می‌کند. کلید مبارزه با مهندسی اجتماعی، آگاهی و هوشیاری است.

همان‌طور که گفتیم، شبکه‌های اجتماعی بیشتر از آن که متعلق به دنیای دیجیتال باشد، به جامعه انسانی تعلق دارد و استفاده از شبکه‌های اجتماعی، شیوه و سبک زندگی بسیاری از کاربران این شبکه‌ها را تغییر داده است. ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست و آمار بالایی در استفاده از شبکه‌های اجتماعی دارد. در ایران از شبکه‌های اجتماعی بیشتر برای نوشتن و به اشتراک گذاشتن زندگی شخصی استفاده می‌شود و فعالیت‌های اقتصادی نقش کمرنگ‌تری میان کاربران فارسی‌زبان دارد.

در سال‌های اخیر با استقبال موج عظیمی از کاربران ایرانی برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی، جریان ایجاد شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان نیز به وجود آمد. اکنون تعداد زیادی شبکه اجتماعی فارسی‌زبان وجود دارد که بیشتر آنها رونوشت‌های ضعیفی از نسخه‌های خارجی هستند و نسبت به غول‌های بزرگ خارجی، کاربران اندکی دارند. این محفل‌های آنلاین در کنار سهولت‌هایی که در ایجاد ارتباط به ارمغان می‌آورند، نگرانی‌هایی را نیز برای جامعه ایرانی رقم زده‌اند. با توجه به ویژگی‌های فرهنگی ایران، بی‌دقتی و استفاده نادرست از این شبکه‌ها می‌تواند براحتی حریم خصوصی افراد را به خطر بیندازد. علاوه بر این خصیصه کوتاه‌نویسی و خلاصه‌نویسی در شبکه‌های اجتماعی باعث به‌وجود آمدن کلمات و ادبیات جدیدی در زبان فارسی شده که گاهی از زیبایی این زبان می‌کاهد. شبکه‌های اجتماعی مانند هر پدیده نوظهور دیگری به مراقبت و تعریف فرهنگ استفاده از آن احتیاج دارند تا از یک دستاورد مفید و کار‌آمد به پدیده‌ای شوم تبدیل نشوند.