به گزارش باشگاه خبرنگاران، ملت "تاجیکستان" به عنوان عضوي از جامعه جهانی در برابر نسلهای گذشته، حال و آینده مسئول است،حاکمیت دولت را محترم مي‌شمارد، آزادی و برابری حقوق اشخاص را خطیه و مقدس مي‌داند و به اصل برابری حقوق تمام ملت "تاجیکستان"معترف است،همجنين وجود جامعه‌ای مبتنی بر حق و عدالت را وظیفه خود دانسته و این‌ها را اصول بنیادی قانون اساسی "تاجیکستان" اعلام می‌کند.

قسمت چهارم- رئیس‌جمهور
 
اصل شصت و چهارم
 
 رئیس‌جمهور، رئیس‌ دولت و حاکمیت اجرای حکومت با اوست. رئیس‌جمهور مجری اصول قانون اساسی و قوانین عادی است. حقوق و آزادی‌های افراد ملت، استقلال کشور، حفظ تمامیت ارضی و برقراری دولت، همکاری بین مقامات دولتی و ارتباط مقامات، رعایت موافقت‌نامه‌ها و عهدنامه‌های بین‌المللی از وظایف رئیس‌جمهور است.
 
اصل شصت و پنجم
 
رئیس‌جمهور را ملت "تاجیکستان" با آرای عمومی، مستقیم و با رأی شخصی پنهانی به مدت 5 سال انتخاب می‌نمایند. هر یک از افراد ملت (شهروند) "تاجیکستان" که از سن 35 تا 65 سالگی را دارد و زبان تاجیکی (دولتی) می‌داند و در کشور "تاجیکستان" حداقل 10 سال اقامت دارد می‌تواند به نامزدی ریاست‌جمهوری انتخاب شود، شخصی به ریاست‌جمهوری نامزد می‌شود که حداقل 5% رأی‌دهندگان به پیشنهاد نامزدی او رأی مثبت داده باشند. رئیس‌جمهور بیش از دو بار نمی‌تواند به سمت ریاست‌جمهوری انتخاب گردد.
 
اصل شصت و ششم
 
انتخاب رئیس‌جمهور زمانی معتبر است که در آن بیش از نصف افراد انتخاب‌کننده شرکت داشته باشند، نامزدی به عنوان رئیس‌جمهور شناخته می‌شود که بیش از نصف شرکت‌کنندگان در انتخابات به او رأی مثبت داده باشند. ترتیب انتخاب رئیس‌جمهور را قانون معین می‌کند.
 
اصل شصت و هفتم
 
رئیس‌جمهور پیش از شروع سمت ریاست‌جمهوری در مجلس عالی بدین صورت سوگند یاد می‌کند "من به عنوان رئيس‌جمهور سوگند یاد می‌کنم که از قانون اساسی و قوانین جمهوری حمایت نمایم. حقوق، آزادی‌ها و شرف شهروندان را تضمین نمایم. سرزمین و استقلال سیاسی، اقتصادی، فرهنگی "تاجیکستان" را حفظ نموده و به ملت "تاجیکستان" صادقانه خدمت نمایم". نمایندگی ریاست‌جمهور پس از سوگند وی قطعی می‌گردد.
 
اصل شصت و هشتم
 
ریاست‌جمهور نمی‌تواند غیر از سمت ریاست‌جمهوری سمت دیگری را داشته باشد. حقوق و مزایای رئیس‌جمهور را مجلس عالی تعیین می‌کند.
 
اصل شصت و نهم
 
صلاحیت ریاست جمهور عبارتند از:
 
1- نماینده کشور "تاجیکستان" در داخل کشور و در مناسبات بین‌المللی است.
 
2- وزارت‌ها و کمیته‌های دولتی را با رضایت مجلس عالی تأسیس و منحل می‌کند.
 
3- نخست‌وزیر، معاونان اول، معاونان معاون اول، وزیران، رؤسای کمیته‌های دولتی را تعیین و یا عزل می‌کند و در جهت تصدیق (رأی اعتماد) به مجلس عالی پیشنهاد می‌کند.
 
4- تعیین و عزل رئیس بانک ملی و معاونان او.
 
5- دستگاه اجرائی (دفتر رئیس جمهور) را تأسیس می‌نماید.
 
6- تعیین و یا سبکدوش رئیس ایالت خودمختار کوهستانی بدخشان، رؤسای استان‌ها، شهر دوشنبه و ناحیه با پیشنهاد تصدیق آن‌ها از طرف مجلس‌های نمایندگی مربوطه.
 
7- نامزدی رئیس، معاونان و قضات دادگاه قانون اساسی، رئیس، معاونان و قضات دادگاه عالی اقتصادی را برای انتخاب و رأی اعتماد به مجلس عالی معرفی می‌نماید.
 
8- با رضایت مجلس عالی دادستان کل و معاونان اول را تعیین و یا عزل می‌نماید.
 
9- با پیشنهاد وزیر دادگستری دادستان نظامی و دادستان‌های استان خودمختار بدخشان، دادستان‌های استان‌های دیگر، شهر دوشنبه و سایر شهر و ناحیه‌ها را تعیین و یا عزل می‌نماید.
 
10- متصدی و مسئول خزانه‌داری کل بوده و اطلاعات لازم را به مجلس عالی ارائه می‌دهد.
 
11- برای تنظیم سیستم پولی کشور به مجلس عالی پیشنهاد ارائه می‌دهد.
 
12- مصوبات مجلس عالی را امضاء می‌کند.
 
13- اسناد مقامات دولتی و اقدامات آن‌ها را در صورتی که مغایر با قانون اساسی و یا قانون عادی باشد لغو می‌کند.
 
14- سیاست خارجی کشور "تاجیکستان" را رهبری می‌کند. موافقتنامه‌ها و قراردادهای بین‌المللی را امضاء و جهت تصویب به مجلس عالی نمایندگان پیشنهاد می‌کند.
 
15- سفرا و سران نمایندگی دیپلماسی را در سایر کشورها و هم چنین نمایندگان جمهوری "تاجیکستان" را جهت شرکت در عهدنامه‌ها و کنفرانس‌های بین‌المللی با توافق ریاست مجلس عالی تعیین می‌کند.
 
16- اعتبارنامه نمایندگان و سفرای کشورهای خارجی را قبول می‌نماید.
 
17- ریاست جمهور فرمانده کل قوای مسلح کشور "تاجیکستان" می‌باشد. سران نیروهای نظامی کشور "تاجیکستان" را تعیین می‌نماید.
 
18- هنگام خطر واقعی حالت‌های فوق‌العاده اعلام می‌کند و فرمان را فوراً جهت تصویب به مجلس عالی پیشنهاد می‌کند.
 
19- در سراسر خاک جمهوری و یا در نقاط خاص وضعیت فوق‌العاده اعلام می‌کند و فوراً جهت تصویب به مجلس عالی پیشنهاد می‌کند و به سازمان ملل متحد اطلاع می‌دهد.
 
20- شورای امنیت کشور را تأسیس و رهبری می‌نماید.
 
21- پناهندگی سیاسی می‌دهد.
 
22- مسأله قبول تابعیت و یا رد تابعیت نسبت به شهروند را حل می‌نماید.
 
23- اعلام عفو می‌کند (ریاست‌جمهور).
 
24- نشان‌های عالی جنگی، رتبه‌های دیپلماسی و سایر عناوین اعطاء می‌نماید.
 
25- به افراد جامعه نشان‌های دولتی و سایر عناوین افتخاری کشور "تاجیکستان" اعطاء می‌نماید.
 
26- اجراء و عملی نمودن سایر اعمالی که قانون اساسی و قوانین عادی بر عهده رئیس‌جمهور نهاده است.
 
اصل هفتادم
 
رئیس‌جمهور در قلمرو صلاحیت خویش فرمان می‌دهد. درباره اوضاع کشور به مجلس عالی اطلاعات و آگاهی می‌دهد. در مورد مسائل مهم و ضروری به مجلس عالی پیشنهاداتی ارائه می‌دهد.
 
اصل هفتاد و یکم
 
 در صورت فوت، استعفاء و سایر مواردی که به رئیس‌جمهور امکان انجام وظیفه ریاست‌جمهوری نمی‌دهد، وظایف او تا انتخاب رئیس‌جمهور جدید بر عهده رئیس مجلس عالی است و وظایف رئیس مجلس عالی به عهده معاون اول او خواهد بود. در صورت به وجود آمدن موارد فوق ظرف مدت سه ماه انتخابات ریاست‌جمهوری جدید برگزار می‌شود. موضوع استعفاء و فقدان صلاحیت رئیس‌جمهور با اکثریت آراء نمایندگان خلق در مجلس عالی حل می‌شود به استثنای مواردی که در اصل 72 ذکر گردیده است.
 
اصل هفتاد و دوم
 
رئیس‌جمهور حقوق تصرف و خلل‌ناپذیری دارد. در صورت عدم رعایت سوگند انجام شده از ناحیه رئیس‌جمهور و انجام جرم و جنایت از ناحیه وی مجلس عالی براساس تصمیم دادگاه قانون اساسی با رأی حداقل دو سوم از کل نمایندگان مجلس از وظیفه رئیس‌جمهوری خارج می‌گرداند. تخلف از سوگند و صدور جنایت از ناحیه رئیس‌جمهور را حداقل یک سوم از نمایندگان مجلس مطرح می‌کنند. در چنین حالتی ریاست اجلاسیه مخصوص مجلس عالی بر عهده رئیس دادگاه عالی گذاشته می‌شود و نمایندگان خلق سوگند یاد می‌کنند که در بررسی این موضوع از روی وجدان، قانون اساسی و عدالت عمل کنند بعد از فقدان مسئولیت رئیس‌جمهوری تحقیق و تفحص نسبت به موضوع ادامه می‌یابد و رئیس‌جمهور استیضاح می‌گردد و پرونده او به دادگاه جهت رسیدگی داده می‌شود.
 
قسمت پنجم - حکومت
 
اصل هفتاد و سوم
 
 هیأت دولت (حکومت) عبارت از نخست وزیر، معاون اول و معاونان او، وزراء و رؤسای کمیته‌های دولتی می‌باشد و جهت تصویب به مجلس عالی نمایندگان پیشنهاد می‌کند. اعضاء هیأت دولت نمی‌توانند شغل دیگری داشته باشند و نماینده مجلس باشند و اشتغال به کاری داشته باشند. هیأت دولت مصوبه قانونی مجلس عالی و (قرارها و تصمیم‌های مجلس عالی) فرمان و اوامر رئیس‌جمهور را اجراء می‌کند.
 
اصل هفتاد و چهارم
 
 هیأت دولت براساس قوانین جمهوری "تاجیکستان" که اجرای قوانین در قلمرو "تاجیکستان" حتمی است عمل می‌کند. هیأت دولت وکالت خویش و بعد از انتخاب رئیس‌جمهور جدید انجام شده می‌پذیرد اگر هیأت دولت تأیید کند که نمی‌تواند به طور عادی فعالیت نماید به رئیس‌جمهور اعلان استعفاء می‌نماید. ترتیب تشکیل و فعالیت و وکالت هیأت دولت را قانون معین می‌کند.
 
قسمت ششم- حاکمیت محلی
 
اصل هفتاد و پنجم
 
دولت برنامه‌های اقتصادی، اجتماعی و لوایح بودجه دولت را جهت تصویب به مجلس عالی ارائه می‌دهد. استقراض از سایر دولت‌ها و پرداخت وام به کشورهای دیگر را با رضایت و اجازه مجلس عالی حل می‌کند. مسأله امکان کسر بودجه دولت و نحوه جبران آن را به مجلس عالی پیشنهاد می‌کند.

اصل هفتاد و ششم
 
حاکمیت محلی عبارت از مقامات قوه مقننه واجرائیه بوده که این مقامات در حیطه صلاحیت خود عمل می‌کند. این مقامات اجرای قوانین اساسی و قوانین عادی، اسناد مجلس عالی و ریاست‌جمهوری را تأمین می‌نمایند.
 
اصل هفتاد و هفتم
 
 مقام قوه مقننه محلی در استان‌ها، شهرها و ناحیه‌ها مجلس نمایندگان مردمی بوده که از طرف رئیس رهبری می‌شود. نمایندگان مجلس محلی به مدت 5 سال انتخاب می‌شوند. مجلس محلی نمایندگان مردمی بودجه محل و گزارش اجراء آن را تصدیق نموده راه‌های پیشرفت اقتصادی و اجتماعی محل، پرداخت مربوطه را مطابق قوانین معین نموده طریق پیشبرد کار سازمان‌های خدمت‌رسانی را تعیین کرده وکالت‌های دیگر را طبق قانون اساسی و سایر قوانین عملی می‌نماید.

اصل هفتاد و هشتم
 
 حاکمیت قوه مجریه در محل بر عهده نماینده رئیس‌جمهور یعنی رئیس استان و شهر و ناحیه می‌باشد. مقامات نمایندگی و قوه مجریه در واحدهای مرزی بر عهده رئیس است. رئیس‌جمهور رؤسای استان خودمختار بدخشان و سایر استان‌ها، شهر دوشنبه و دیگر شهر و ناحیه‌ها را تعیین و عزل می‌نماید و نامزدی آن‌ها را برای تصدیق به مجلس‌های مربوطه پیشنهاد می‌نماید. رئیس در نزد مقامات ذیصلاح اجرائی و مجلس نمایندگان استان مربوطه مسئول است. مقام خودگردانی در دهات جماعت می‌باشد. تشکیل و نحوه فعالیت مقامات حاکمیت محلی را قانون تنظیم می‌کند.
 
اصل هفتاد و نهم
 
 مقامات نمایندگی و رئیس در حیطه صلاحیت خود اسناد حقوقی که اجرای آن‌ها در قلمرو آن حتمی است را اجراء می‌کنند. در صورتی که این اسناد با قانون اساسی و قوانین عادی موافقت ننموده‌اند این اسناد از طرف دادگاه ذی‌صلاح لغو می‌گردد.
 
اصل هشتادم
 
مجلس محلی نمایندگان استان بدخشان و دیگر استان‌ها، شهر دوشنبه و سایر شهرها هرگاه قانونی اساسی و قوانین عادی را به صورت منظم و مرتب اجرا نکند مجلس عالی می‌تواند آن مجلس را منحل کند و انتخابات جدید تشکیل دهد.
 
قسمت هفتم- ولایت مختار کوهستانی بدخشان
 
اصل هشتاد و یکم
 
ولایت مختار کوهستانی بدخشان بخش ترکیبی و جدا نشدنی "جمهوری تاجیکستان" می‌باشد. حدود ولایت مختار کوهستانی بدخشان بدون رضایت و توافق مجلس نمایندگان خلق تغییر داده نمی‌شود.

اصل هشتاد و دوم
 
نمایندگان خلق "تاجیکستان" از ولایت مختار کوهستانی بدخشان مطابق اصول و معیارهای مقرر شده در قانون و صرف‌نظر از تعداد جمعیت آن انتخاب می‌شود.
 
اصل هشتاد و سوم
 
صلاحیت ولایت مختار کوهستانی بدخشان در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و صلاحیت‌های دیگر ولایت را قانون اساسی تنظیم می‌کند.

قسمت هفتم- محاکم
 
اصل هشتاد و چهارم
 
قوه قضائیه (محاکم) قوه‌ای مستقل بوده حقوق و آزادی اشخاص، سازمان‌ها و مؤسسات را محترم شمرده و عدالت را تضمین می‌نماید. قوه قضائیه در کشور تاجیکستان تشکیل شده است از دادگاه قانون اساسی، دادگاه عالی اقتصادی، دادگاه ایالت خودمختار کوهستانی بدخشان، دادگاه ایالت شهر دوشنبه و سایر شهر و ناحیه‌ها. تشکیل دادگاه ویژه و فوق‌العاده ممنوع است. تشکیل و ترتیب فعالیت دادگاه‌ها را قانون اساسی تعیین می‌نماید وکالت دادگاه‌ها 5 سال است.
 
اصل هشتاد و پنجم
 
اشخاصی به عنوان قضات دادگاه‌های عالی، دادگاه عالی اقتصادی، دادگاه ایالت و شهر دوشنبه منصوب می‌شوند که سن او از سی سال کم‌تر و از شصت سال بیش‌تر نباشد. حداقل پنج سال سابقه در امر قضاوت داشته باشد. شخصی به سمت قاضی شهر و ناحیه منصوب می‌گردد که سنش از بیست و پنج سال کم‌تر و از شصت سال بیش‌تر نباشد و حداقل سه سال سابقه در امر قضاوت داشته باشد.
 
اصل هشتاد و ششم
 
قضات دادگاه‌های نظامی و دادگاه ایالت خودمختار کوهستان بدخشان و استان‌ها، شهر دوشنبه و سایر شهر و ناحیه‌ها با پیشنهاد وزیر دادگستری و توسط رئیس‌جمهور تعیین و عزل می‌نماید.
 
اصل هشتاد و هفتم
 
قضات در اعمال خویش کاملاً مستقل بوده تنها براساس قانون اساسی و قوانین عادی عمل می‌کند. دخالت در امور قضائی و قضاوت ممنوع است.
 
اصل هشتاد و هشتم
 
قضاوت یا به صورت یک مرحله‌ای و یا چند مرحله‌ای است. رسیدگی توسط قضات براساس اصل برابری و تساوی متداعنین (طرفین دعوی) صورت می‌گیرد. تشکیل جلسات دادگاه به صورت علنی است مگر در مواردی که قانون استثنا‌ء نموده باشد. رسیدگی به دعوی در دادگاه‌ها به زبان دولتی (تاجیکی) و یا به زبان اکثریت افراد آن منطقه است. اشخاصی که به زبان رسمی آشنا نباشند از کمک مترجم برخوردار خواهند شد.
 
اصل هشتاد و نهم
 
دادگاه قانون اساسی مرکب از هفت قاضی است و یکی از آن‌ها نماینده استان خودمختار بدخشان است. سن این افراد نباید از سی سال کم‌تر و از شصت سال بیش‌تر باشد. قضات دادگاه‌های قانون اساسی از بین علماء و حقوقدانانی که بیش از ده سال سابقه در امر قضاوت دارند انتخاب می‌شوند. صلاحیت دادگاه قانون اساسی:
 
1- تعیین مطابقت، اسناد حقوقی مجلس عالی، ریاست‌جمهوری، دادگاه‌ عالی، دادگاه عالی اقتصادی و دیگر مقامات دولتی و سایر قراردادهایی که دولت "تاجیکستان" که هنوز قوه قانونی ندارد با قانون اساسی است.
 
2- حل اختلافات بین مقامات دولتی در خصوص میزان صلاحیت آن‌ها.
 
3- اجرای وکالت‌های دیگر مطابق قانون اساسی و سایر قوانین.
 
مصوبه دادگاه قانون اساسی نهایی است.
 
اصل نودم
 
دادگاه نمی‌تواند وظیفه دیگری را اجراء نماید. وکیل مقامات نمایندگی، عضو احزاب و سازمان‌های سیاسی باشد به استثنای فعالیت‌های علمی، تحقیقاتی و آموزگاری.
 
اصل نود و یکم
 
قضات حقوق خلل‌ناپذیری دارند. او را بدون اجازه مقاماتی که آن‌ها را انتخاب کرده‌اند حبس و الزام به جوابگویی ممکن نیست. قاضی را نمی‌شود دستگیر نمود به استثنای مواردی که او در هنگام ارتکاب جنایت دستگیر شود.
 
اصل نود و دوم
 
تصمیمات و کمک‌های حقوقی در تمام مراحل رسیدگی تضمین داده می‌شود. طرز تشکیل و ترتیب فعالیت کمک وکلا و دیگر کمک‌های حقوقی را قانون اساسی تعیین می‌نماید.
 
قسمت هشتم- دادستان
 
اصل نود و سوم
 
نظارت بر اجرای دقیق قانون در سرتاسر قلمرو دولت "تاجیکستان" بر عهده دادستان کل است و دادستان‌های شهر و ناحیه در حیطه وظایف خود عمل می‌کنند.
 
اصل نود و چهارم
 
 دادستان‌های کشور "تاجیکستان" زیر نظر دادستان کل کشور "تاجیکستان" عمل می‌کنند. دادستان کل در نزد مجلس عالی و رئیس‌جمهور "تاجیکستان" مسئول است.
 
اصل نود و پنجم
 
 دادستان کل "تاجیکستان" به مدت 5 سال انتخاب می‌شود. دادستان کل دادستان‌های تابع خود را تعیین و منصوب می‌کند. مدت انجام وظیفه دادستان‌ها 5 سال است. فعالیت، صلاحیت و نحوه عملکرد دادستان‌ها را قانون معین می‌کند.
 
اصل نود و ششم
 
 دادستان کل و دادستان‌های تابع او به صورت مستقل و بدون دخالت مقامات قوه مجریه عمل می‌کند و تنها از قانون اطاعت می‌نماید.
 
اصل نود و هفتم
 
دادستان نمی‌تواند به مشاغل دیگری و وکیل مجلس باشد، عضو احزاب و سازمان‌های سیاسی باشد، مشغول صاحب کاری باشد به استثنای کارهای علمی و تحقیقاتی و آموزگاری.
 
قسمت نهم- ترتیب تغییر اصول قانون اساسی
 
اصل نود و هشتم
 
 تغییر و اصلاح اصول قانون اساسی از راه همه‌پرسی صورت می‌پذیرد. همه‌پرسی باید با رأی دو سوم از کل نمایندگان خلق برگزار شود. ترتیب همه‌پرسی را قانون معین می‌کند.

اصل نود و نهم
 
تغییر و اصلاح در مورد قانون اساسی را رئیس‌جمهوری و یا با پیشنهاد حداقل دو سوم از نمایندگان مجلس اعلام می‌کند. پیشنهاد تغییر قانون اساسی سه ماه پیش از همه پرسی در مطبوعات چاپ می‌شود.
 
اصل صدم
 
حکومت جمهوری، تمامیت ارضی، ماهیت دمکراتیک، حقوق بنیادین و دنیوی دولت "تاجیکستان" تغییرناپذیر و خلل‌ناپذیر است.


انتهاي پيام/

منبع: سفارت تاجيکستان