نظری بر تاریخ، فرهنگ و آیین سرزمین "تاجیکان"
پرچم "تاجیکستان" چگونه ترکیب شد+ عکس
پرچم واژه‌ای فارسی و نماد "اتحاد و همبستگی" محسوب می‌شود که در میان ملت‌های مختلف از جمله در کشور فارسی گوی "تاجیکستان" جایگاه و تقدس ویژه‌ای دارد.
به گزارش باشگاه خبرنگاران، پرچم واژه‌ای فارسی و نماد "اتحاد و همبستگی" محسوب می‌شود که در میان ملت‌های مختلف جایگاه و تقدس ویژه‌ای دارد.
کهن‌ترین نماد کشورداری تاجیکان "درفش کاویانی" بوده که آن را "اختر کاویان" نیز خوانده‌اند در بین ایرانیان نیز پرچم به درفش کاویانی شهرت داشت و علت این نام‌گذاری به مبارزه "کاوه آهنگر" با "ضحاک ماردوش" برمی‌گردد که کاوه پیش‌بند خود را که از چرم سرخ‌رنگی بود برفراز چوبی قرار داد و به جنگ آن پادشاه ستمگر رفت.
در این نوشتار سیر تحول پرچم در "تاجیکستان" از زمان حکومت خانات بخارا تاکنون به مخاطبان گرامی تقدیم می‌شود، اما نخست به تاریخچه مختصری از آسیای مرکزی و نیز "تاجیکستان" پرداخته می‌شود؛
"ایرج افشار(سیستانی)" در کتاب "جغرافیای تاریخی تاجیکستان" آورده است که در سال‌های 1145 تا 1153 ه.ق نادرشاه افشار بخش‌هایی از متصرفات پیشین ایران در آسیای مرکزی از جمله هرات، قندهار، غزنین، کابل، خورزم، بخارا، خیوه و بخش‌هایی از هند را گشود.
نویسنده ادامه می‌دهد که از سال 1255ه.ق/1839.م یورش روس‌های تزاری به این منطقه آغاز گردید و چند سال بخش‌هایی از آن به دست روس‌ها افتاد.
در 1266ه.ق/ 1850.م بخش‌هایی از جنوب آسیای مرکزی به دست افغان‌ها افتاد و پس از کشمکش‌های سیاسی بین افغان‌ها و ازبک‌ها، کشور افغانستان به وجود آمد.
در 1282ه.ق/ 1865.م سرزمین‌هایی از این منطقه که توسط روس‌ها اشغال شده بود، ایالت ترکستان نامیده شد.
در 1289ه.ق/ 1873.م خان بخارا و در 1290ه.ق/ 1873.م خان خیوه تسلیم روس‌ها شده دست نشانده آنها گردیدند.
در 1313ه.ق/ 1895.م سرزمین‌های تاجیک‌نشین بین روسیه، افغانستان و امیرنشین بخارا تقسیم شد.
جنگ‌های ایران و روسیه تزاری از دست رفتن شهرهایی مانند: «مرو»، «خیوه»، و ... و تغییر مرزهای شمال خاوری و خاور ایران در نیمه اول و دوم سده نوزدهم میلادی ( سده 13 ه.ق) در زمان حکومت قاجار روی داده است.
پس از انقلاب اکتبر 1917.م، نخستین کنفرانس جمهوری‌های آسیای مرکزی، شامل جمهوری سوسیالیستی ترکستان، جمهوری خلق بخارا و جمهوری خلق خوارزم تشکیل شد.
در 1924.م بخش بندهای آسیای مرکزی با سازماندهی جدید و بر پایه قومیت انجام گرفت.
پس از برچیده شدن جمهوری‌های یادشده در اکتبر 1924.م کمیته اجرایی مرکزی در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی، ایجاد جمهوری‌های سوسیالیستی ترکمنستان و ازبکستان را پیشنهاد کرد و تشکیل جمهوری‌های خودمختار "تاجیکستان" و قزاقستان و ایالت خودمختار قرقیز نیز پذیرفته شد.
ایالت خودمختار قره‌قالپاق نیز نخست به جمهوری خودمختار قزاقستان و سپس در 1936.م به جمهوری شورایی ازبکستان پیوست.
در 1929.م نیز جمهوری خودمختار "تاجیکستان" به مجموعه اتحاد جماهیر شوروی پیوست و سپس در 1936.م جمهوری‌های قزاقستان و قرقیزستان نیز به همین جایگاه ارتقا یافتند.
"تاجیکستان" نخست تابع ازبکستان بود ولی در 1929.م با پیوستن منطقه "خجند" به آن به جایگاه جمهوری عضو اتحاد جماهیر شوروی ارتقا یافت، جمهوری خودمختار قره‌قالپاق نیز که نخست مستقل بود، تابع ازبکستان شد.
"الهه کولایی" مؤلف کتاب "سیاست و حکومت در آسیای مرکزی" در بخشی از کتابش می‌نویسد: در میانه سده 19 م که اندک اندک قلمرو روسیه در جهت جنوب به سوی افغانستان گسترش می‌یافت، مراکز اصلی تاجیکی مانند "اوراتپه"(استرافشن کنونی) و خجند به روسیه پیوست در همین زمان امیرنشین بخارا به گسترش قلمرو خود پرداخت و در سال 8- 1877 توانست "قراتگین" و "درواز" را تصرف کند.
به این ترتیب پیش از پایان سده 19 م نواحی شمال "تاجیکستان" در قلمرو حکومت روسیه و جنوب آن زیر فرمان امیر بخارا درآمد که خانات بخارا خود تحت‌الحمایه روسیه بود.
سرانجام پس از انقلاب بلشویکی، پس از یک دوره کوتاه مدت استقلال در سال 1921.م زیر فرمان حکومت بلشویکی درآمد و در مرزبندی سیاسی سال 1924.م جمهوری خودمختار شوروی "تاجیکستان" جز ازبکستان گردید.
در 16 اکتبر 1929.م جمهوری خودمختار "تاجیکستان" به سطح جمهوری متحد ارتقا یافت و اراضی خجند را نیز که پیش از این تاریخ، جز ازبکستان بود به قلمرو خود اضافه و جمهوری شوروی سوسیالیستی "تاجیکستان" پا به پهنه وجود گذاشت.
سیر تاریخی تحول پرچم در "تاجیکستان"؛
پرچم خانات بخارا:
پرچم خانات بخارا مستطیل‌شکل و به رنگ سبز و طلاکاری شده که به شکل یک تاج بود و بر بالای رنگ سبز عبارت " لااله الا الله محمدرسول‌الله"، در وسط نقش ماه و ستاره و در پایین عبارت "السلطان ظل‌الله" نقش بسته بود،حاشیه پرچم نیز با زیورآلات سیاه، سفید و نارنجی تزیین شده بود.
1931- 1929
"تاجیکستان" در 16 اکتبر 1929 به ترکیب اتحاد جماهیر شوروی داخل شد و پرچم این دوره در 23 فوریه 1929 پذیرفته شد.
1935- 1931
تبدیل "تاجیکستان" به جمهوری و پذیرش قانون اساسی جدید سبب شد تا پرچم آن نیز تغییر کند.
1940-1935
چهار جولای 1935 پرچم تغییر کرد و نام جمهوری در آن به زبان روسی نوشته شد.
1946-1940
سال 1928 الفبای "تاجیکی" را از فارس به لاتینی تبدیل کردند. این دگرگونی در پرچم نیز ایجاد شد. در آن روزگار نام جمهوری را در پرچم با حرفهای لاتینی و روسی می‌نوشتند و در بالای آن نشان زرین داس و چکش قرار داشت.
سال 1940 الفبا از لاتینی به کریل روسی تبدیل شد و پرچم نیز تغییر کرد. رنگ آن سرخ باقی ماند و نام جمهوری در پرچم با حرفهای کریل "تاجیکی" و کریل روسی نوشته شد. در بالای نام جمهوری، نشان زرین داس و چکش نقش گرفت.
1991- 1953
پرچم جمهوری شوروی سوسیالیستی "تاجیکستان" از 20 مارس 1953 تا 1991 پرچم سرخی بود که 2 راه سفید و سبز داشت. راه سفید 2 برابر پهنتر از راه سبز بود. رنگ سفید رمز پنبه‌کاری، بنیاد صنعتی کشور و رنگ سبز نمایان‌گر دیگر محصولات کشاورزی بود.
24 نوامبر 1992.م:
پرچم جمهوری "تاجیکستان"، رمز استقلال این کشور است که در 24 نوامبر 1992 پذیرفته شد.
پرچم "تاجیکستان" در سه ستون افقی متساوی موازی، رنگ قرمز در بالا، رنگ سفید در وسط و رنگ سبز در پایین می‌باشد و در قسمت سفیدرنگ در وسط پرچم یک تاج طلایی است که هفت ستاره پنج پرطلایی در قسمت بالای آن به صورت نیم‌دایره قرار دارند.
رنگ‌های ملی "تاجیکان" همچون مردم آریایی‌نژاد و ایرانی‌تبار، سرخ، سفید و سبز هستند.
"امامعلی رحمان" رئیس‌جمهور "تاجیکستان" در نطق تلویزیونی خود در 23 نوامبر 2012 درباره رنگ‌های پرچم کشورش گفت: رنگ پرچم ملی ما بیان مسیر تاریخی مردم "تاجیکستان" و ارزش‌های فرهنگی ملی و سیاسی است.
رنگ سرخ، نماد مبازه و فداکاری مردم برای آزادی و استقلال، رنگ سفید نمادی از شادی، امید و آرمان و رنگ سبز نمادی از غرور و ابدیت است.
در وسط این پرچم تاج و هفت ستاره است که نشانه‌ای از ریشه‌های تاریخی دولت مستقل "تاجیکستان" است.
متن پرچم یا نشان دولتی این جمهوری به شرح ذیل است؛
پنبه: نشان از ثروت اصلی کشور گندم: نشان از حیات و خیر و برکت
آفتاب: نشان از آبادی، آرامش و سرزمین آفتابی
تاج: نشان از استقلال
هفت ستاره: نشان از هفت اقلیم، هفت ستاره برادران، هفت طبقه آسمان و هفت روز ( بیانگر هفت استان تاریخی و فرهنگی مانند سغد، زرافشان، حصار، رشت، وخش، ختلان و بدخشان نیز آمده است)
کوه: نشان از کوهسار کشور
انتهای پیام/
منبع: فارس
کهن‌ترین نماد کشورداری تاجیکان "درفش کاویانی" بوده که آن را "اختر کاویان" نیز خوانده‌اند در بین ایرانیان نیز پرچم به درفش کاویانی شهرت داشت و علت این نام‌گذاری به مبارزه "کاوه آهنگر" با "ضحاک ماردوش" برمی‌گردد که کاوه پیش‌بند خود را که از چرم سرخ‌رنگی بود برفراز چوبی قرار داد و به جنگ آن پادشاه ستمگر رفت.
در این نوشتار سیر تحول پرچم در "تاجیکستان" از زمان حکومت خانات بخارا تاکنون به مخاطبان گرامی تقدیم می‌شود، اما نخست به تاریخچه مختصری از آسیای مرکزی و نیز "تاجیکستان" پرداخته می‌شود؛
"ایرج افشار(سیستانی)" در کتاب "جغرافیای تاریخی تاجیکستان" آورده است که در سال‌های 1145 تا 1153 ه.ق نادرشاه افشار بخش‌هایی از متصرفات پیشین ایران در آسیای مرکزی از جمله هرات، قندهار، غزنین، کابل، خورزم، بخارا، خیوه و بخش‌هایی از هند را گشود.
نویسنده ادامه می‌دهد که از سال 1255ه.ق/1839.م یورش روس‌های تزاری به این منطقه آغاز گردید و چند سال بخش‌هایی از آن به دست روس‌ها افتاد.
در 1266ه.ق/ 1850.م بخش‌هایی از جنوب آسیای مرکزی به دست افغان‌ها افتاد و پس از کشمکش‌های سیاسی بین افغان‌ها و ازبک‌ها، کشور افغانستان به وجود آمد.
در 1282ه.ق/ 1865.م سرزمین‌هایی از این منطقه که توسط روس‌ها اشغال شده بود، ایالت ترکستان نامیده شد.
در 1289ه.ق/ 1873.م خان بخارا و در 1290ه.ق/ 1873.م خان خیوه تسلیم روس‌ها شده دست نشانده آنها گردیدند.
در 1313ه.ق/ 1895.م سرزمین‌های تاجیک‌نشین بین روسیه، افغانستان و امیرنشین بخارا تقسیم شد.
جنگ‌های ایران و روسیه تزاری از دست رفتن شهرهایی مانند: «مرو»، «خیوه»، و ... و تغییر مرزهای شمال خاوری و خاور ایران در نیمه اول و دوم سده نوزدهم میلادی ( سده 13 ه.ق) در زمان حکومت قاجار روی داده است.
پس از انقلاب اکتبر 1917.م، نخستین کنفرانس جمهوری‌های آسیای مرکزی، شامل جمهوری سوسیالیستی ترکستان، جمهوری خلق بخارا و جمهوری خلق خوارزم تشکیل شد.
در 1924.م بخش بندهای آسیای مرکزی با سازماندهی جدید و بر پایه قومیت انجام گرفت.
پس از برچیده شدن جمهوری‌های یادشده در اکتبر 1924.م کمیته اجرایی مرکزی در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی، ایجاد جمهوری‌های سوسیالیستی ترکمنستان و ازبکستان را پیشنهاد کرد و تشکیل جمهوری‌های خودمختار "تاجیکستان" و قزاقستان و ایالت خودمختار قرقیز نیز پذیرفته شد.
ایالت خودمختار قره‌قالپاق نیز نخست به جمهوری خودمختار قزاقستان و سپس در 1936.م به جمهوری شورایی ازبکستان پیوست.
در 1929.م نیز جمهوری خودمختار "تاجیکستان" به مجموعه اتحاد جماهیر شوروی پیوست و سپس در 1936.م جمهوری‌های قزاقستان و قرقیزستان نیز به همین جایگاه ارتقا یافتند.
"تاجیکستان" نخست تابع ازبکستان بود ولی در 1929.م با پیوستن منطقه "خجند" به آن به جایگاه جمهوری عضو اتحاد جماهیر شوروی ارتقا یافت، جمهوری خودمختار قره‌قالپاق نیز که نخست مستقل بود، تابع ازبکستان شد.
"الهه کولایی" مؤلف کتاب "سیاست و حکومت در آسیای مرکزی" در بخشی از کتابش می‌نویسد: در میانه سده 19 م که اندک اندک قلمرو روسیه در جهت جنوب به سوی افغانستان گسترش می‌یافت، مراکز اصلی تاجیکی مانند "اوراتپه"(استرافشن کنونی) و خجند به روسیه پیوست در همین زمان امیرنشین بخارا به گسترش قلمرو خود پرداخت و در سال 8- 1877 توانست "قراتگین" و "درواز" را تصرف کند.
به این ترتیب پیش از پایان سده 19 م نواحی شمال "تاجیکستان" در قلمرو حکومت روسیه و جنوب آن زیر فرمان امیر بخارا درآمد که خانات بخارا خود تحت‌الحمایه روسیه بود.
سرانجام پس از انقلاب بلشویکی، پس از یک دوره کوتاه مدت استقلال در سال 1921.م زیر فرمان حکومت بلشویکی درآمد و در مرزبندی سیاسی سال 1924.م جمهوری خودمختار شوروی "تاجیکستان" جز ازبکستان گردید.
در 16 اکتبر 1929.م جمهوری خودمختار "تاجیکستان" به سطح جمهوری متحد ارتقا یافت و اراضی خجند را نیز که پیش از این تاریخ، جز ازبکستان بود به قلمرو خود اضافه و جمهوری شوروی سوسیالیستی "تاجیکستان" پا به پهنه وجود گذاشت.
سیر تاریخی تحول پرچم در "تاجیکستان"؛
پرچم خانات بخارا:
پرچم خانات بخارا مستطیل‌شکل و به رنگ سبز و طلاکاری شده که به شکل یک تاج بود و بر بالای رنگ سبز عبارت " لااله الا الله محمدرسول‌الله"، در وسط نقش ماه و ستاره و در پایین عبارت "السلطان ظل‌الله" نقش بسته بود،حاشیه پرچم نیز با زیورآلات سیاه، سفید و نارنجی تزیین شده بود.
1931- 1929
"تاجیکستان" در 16 اکتبر 1929 به ترکیب اتحاد جماهیر شوروی داخل شد و پرچم این دوره در 23 فوریه 1929 پذیرفته شد.
1935- 1931
تبدیل "تاجیکستان" به جمهوری و پذیرش قانون اساسی جدید سبب شد تا پرچم آن نیز تغییر کند.
1940-1935
چهار جولای 1935 پرچم تغییر کرد و نام جمهوری در آن به زبان روسی نوشته شد.
1946-1940
سال 1928 الفبای "تاجیکی" را از فارس به لاتینی تبدیل کردند. این دگرگونی در پرچم نیز ایجاد شد. در آن روزگار نام جمهوری را در پرچم با حرفهای لاتینی و روسی می‌نوشتند و در بالای آن نشان زرین داس و چکش قرار داشت.
سال 1940 الفبا از لاتینی به کریل روسی تبدیل شد و پرچم نیز تغییر کرد. رنگ آن سرخ باقی ماند و نام جمهوری در پرچم با حرفهای کریل "تاجیکی" و کریل روسی نوشته شد. در بالای نام جمهوری، نشان زرین داس و چکش نقش گرفت.
1991- 1953
پرچم جمهوری شوروی سوسیالیستی "تاجیکستان" از 20 مارس 1953 تا 1991 پرچم سرخی بود که 2 راه سفید و سبز داشت. راه سفید 2 برابر پهنتر از راه سبز بود. رنگ سفید رمز پنبه‌کاری، بنیاد صنعتی کشور و رنگ سبز نمایان‌گر دیگر محصولات کشاورزی بود.
24 نوامبر 1992.م:
پرچم جمهوری "تاجیکستان"، رمز استقلال این کشور است که در 24 نوامبر 1992 پذیرفته شد.
پرچم "تاجیکستان" در سه ستون افقی متساوی موازی، رنگ قرمز در بالا، رنگ سفید در وسط و رنگ سبز در پایین می‌باشد و در قسمت سفیدرنگ در وسط پرچم یک تاج طلایی است که هفت ستاره پنج پرطلایی در قسمت بالای آن به صورت نیم‌دایره قرار دارند.
رنگ‌های ملی "تاجیکان" همچون مردم آریایی‌نژاد و ایرانی‌تبار، سرخ، سفید و سبز هستند.
"امامعلی رحمان" رئیس‌جمهور "تاجیکستان" در نطق تلویزیونی خود در 23 نوامبر 2012 درباره رنگ‌های پرچم کشورش گفت: رنگ پرچم ملی ما بیان مسیر تاریخی مردم "تاجیکستان" و ارزش‌های فرهنگی ملی و سیاسی است.
رنگ سرخ، نماد مبازه و فداکاری مردم برای آزادی و استقلال، رنگ سفید نمادی از شادی، امید و آرمان و رنگ سبز نمادی از غرور و ابدیت است.
در وسط این پرچم تاج و هفت ستاره است که نشانه‌ای از ریشه‌های تاریخی دولت مستقل "تاجیکستان" است.
متن پرچم یا نشان دولتی این جمهوری به شرح ذیل است؛
پنبه: نشان از ثروت اصلی کشور گندم: نشان از حیات و خیر و برکت
آفتاب: نشان از آبادی، آرامش و سرزمین آفتابی
تاج: نشان از استقلال
هفت ستاره: نشان از هفت اقلیم، هفت ستاره برادران، هفت طبقه آسمان و هفت روز ( بیانگر هفت استان تاریخی و فرهنگی مانند سغد، زرافشان، حصار، رشت، وخش، ختلان و بدخشان نیز آمده است)
کوه: نشان از کوهسار کشور
انتهای پیام/
منبع: فارس
