ماده 1146 قانون مدني مقرر كرده است: «طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به وي می‌دهد طلاق بگیرد اعم از این‌که مال مزبور عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد.»

به گزارش خبرنگار حقوقي‌قضايي باشگاه خبرنگاران،طلاق خلع از اقسام طلاق بائن است که ضمن آن، زوجه به دلیل کراهتی که نسبت به زوج خویش دارد، در مقابل مالی که به او می‌دهد از قید زوجیت رها می‌شود. زوجه می‌تواند تا قبل‌ از طلاق‌ خلع‌ و حتی‌ بعد از طلاق‌ در مدت عده و تا قبل از انقضای‌ آن به بذل (فدیه) رجوع نماید. در این صورت طلاق خلع به رجعی تبدیل شده و زوج می‌تواند در زمان عده به زوجه رجوع نماید. البته طبق نظریه مشهور جواز رجوع زن مشروط به امكان صحّت رجوع مرد است، هرچند زوج می‌تواند پس از طلاق خلع امکان رجوع به طلاق را بر خود غیر ممکن سازد ولی زوجه نیز در چنین وضعیتی می‌تواند به فدیه رجوع نماید و ایجاد مانع توسط زوج برای اعمال حق خویش، موجب سقوط حق زوجه در این خصوص نمی‌شود.
 
 
طلاق یعنی انحلال عقد نكاح دائم كه پس از اجرای صیغه طلاق صورت گرفته و از آن پس رابطة زوجیت بین زن و شوهر منقطع می‌شود، اما با توجه به نوع طلاق آثار حاصله از آنها متفاوت خواهد بود.

 اصولاً طلاق بر دو قسم است: بائن و رجعی، در "طلاق رجعی" برای شوهر در مدت عده حق رجوع وجود دارد؛ یعنی با وجود این‌كه با قطع رابطة زوجیت به واسطة اجرای طلاق مفارقت بین زوجین حاصل می‌شود، در مدت عده برای شوهر حق رجوع به همسرش باقی است و در این صورت همان رابطة زوجیت شرعی بین زن و شوهر اعاده خواهد شد.

 در "طلاق بائن" برای شوهر حق رجوع نیست و با اجرای صیغة طلاق رابطة زوجیت بین زوجین كاملاً قطع خواهد شد. طلاق بائن خود به چند دلیل حاصل می‌شود كه یكی از این دلایل كراهتی است كه زن از شوهر دارد یا هر دو از یكدیگر دارند. در صورتی كه كراهت طرفینی باشد طلاق از نوع مبارات است و اگر كراهت یكطرفة زن از شوهر باشد طلاق از نوع خلع است.

بنابراین یکی از راههای جدایی زوجین، که در مدت عده، زوج حق رجوع به زوجه را ندارد، خلع است، طبیعت این جدایی به گونه‌ای است که از طرفی تمام ارکان و شرایط اساسی عقد، مانند تراضی طرفین و یا ایجاب و قبول آنها، در آن لازم است و از سوی دیگر کیفیت اجرا و آثار آن شباهت به ایقاع دارد و یا به بیان دیگر آثار طلاق که یکی از ایقاعات است را دارا می‌باشد. از سوی دیگر طلاق خلع که از نوع بائن است با ایجاد شرایطی ـ البته از سوی زوجه ـ دچار تغییراتی در نوع و ماهیت می‌شود.

 در ادامه به بررسی اجمالی طلاق خلع و تأثیر رجوع زوجه به بذل در آن می‌پردازیم.

تعریف خلع

«خُلع» بر وزن «صُلح» از واژة «خَلع» به معنای جدا کردن و کندن آمده و چون در قرآن هر یک از زن و مرد ـ مادامی که رابطة زوجیت بین آنها برقرار است ـ لباس دیگری قلمداد شده‌اند، جدایی آنها از یکدیگر به منزلة درآوردن لباس و کندن آن است. در بیان روایات و کلام فقیهان و مسلمانان این جدایی با شرایط خاصی «خُلع» نامیده شده است. البته در قرآن از این جدایی با شرایط خاصی به افتداء تعبیر شده است لکن مفاد آیه‌ای که مستند جواز این نوع جدایی است، در روایات و به تبع آن در کلام فقیهان «خلع» نامیده شده است.
در اصطلاح فقه و حقوق، خلع آن است که زوجه به دلیل کراهتی که نسبت به زوج خویش دارد و بیم مخالفت و نافرمانی شدید او می‌رود، با توافق زوج مالی را به او می‌بخشد تا از قید زوجیت رها شود.

طلاق خلع مبتنی بر دو رکن است: 

الف. تنفر و كراهت داشتن زوجه نسبت به زوج خویش، به گونه‌ای که دوام زندگی را برای او یا هر دو مشکل ساخته و منجر به نافرمانی و معصیت و بی‌توجهی به تکالیف شرعی و قانونی و احساسات و عواطف انسانی می‌شود.
 
ب. دادن مالی از سوی زن به مرد در مقابل انجام طلاق، تا وی را از زوجیت رها سازد؛ به گونه‌ای که (زوج) در زمان عده حق رجوع نداشته باشد. به مالی که زوجه می‌بخشد اصطلاحاً فداء یا فدیه می‌گویند و می‌تواند عین، دین یا منفعت باشد و در خصوص مقدار آن نیز ضابطة مشخص نیست و به نحوة توافق طرفین بستگی دارد که در این صورت ممکن است همان مهریه و یا غیر آن و یا مالی به ارزش کمتر و یا بیشتر از مقدار مهریه باشد،همچنین نفقه كه در ذمة شوهر است و یا اجرت شیر دادن فرزند در مدت معین می‌تواند فدیه قرار گیرد.



در قانون مدنی ایران نیز طلاق خلع به همین نحو تعریف شده است، ماده 1146 قانون مدني مقرر می‌دارد: «طلاق خلع آن است که زن به واسطة کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر می‌دهد طلاق بگیرد اعم از این‌که مال مزبور عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد.»

بنابراین به طور مسلم برای تحقق خلع، زوجه باید عوض را پرداخت کند و به دلیل آیة قرآن و روایات (محدث نوری، 1408ﻫ.ق: 15/379؛ امام رضا(ع)، 1406ﻫ.ق: 244) باید تنفر و کراهت هم وجود داشته باشد.
 
با توجه به ماهیت طلاق خلع ـ که از نوع بائن بوده و امکان رجوع زوج در آن نیست ـ آیا زوجه در زمان عدة این طلاق می‌تواند از بذل (فدیه) رجوع نماید؟ و آثار این رجوع چیست؟

رجوع از بذل

با توجه به مطالب پیش‌گفته خلع از اقسام طلاق بائن است و پس از تحقق آن مرد نمى‌تواند در زمان عدّه به همسر خود رجوع كند؛ لیكن زن مى‌تواند به فدیۀ پرداختى به شوهرش در زمان عدّه رجوع كند و آن را پس بگیرد، هرچند مرد ناخشنود باشد. در این صورت، زوج مى‌تواند به همسرش رجوع كند.
 
در این‌كه جواز رجوع زن مشروط به امكان صحّت رجوع مرد است یا نه، اختلاف است. بنابر قول نخست، در صورت عدم امكان رجوع مرد ـ مانند آن‌كه زن عدّه نداشته یا سه طلاقه باشد ـ رجوع زن نیز صحیح نمى‌باشد. همچنین در این‌كه صحّت رجوع زن مشروط به آگاهى شوهر از آن است یا نه، اختلاف است.

البته باید توجه داشت که رجوع به بذل عمل حقوقی یک طرفه‌ای بوده که صرفاً به ارادة زوجه واقع می‌شود اما با وجود یک جانبه بودن آن باید دارای شرایطی باشد؛ از جمله این‌که زوجه فقط در ایام عده می‌تواند به فدیه رجوع نماید و دیگر این‌که باید زوج در ایام عده از رجوع زوجه به بذل آگاهی یابد تا بتواند متقابلاً حق خود را اعمال نماید.

واضح است چنان‌چه زوج از این امر (رجوع زوجه به بذل) آگاهی نیابد، رجوع زوجه به بذل باطل خواهد بود.رجوع باید به گونه‌ای باشد که زوج نیز توانایی رجوع به نکاح را داشته باشد.با رجوع زوجه به بذل، وصف بائن بودن طلاق زائل گردیده و رجعی می‌شود و شوهر می‌تواند در ایام عده به زوجه رجوع نماید.

پس در طلاق خلع اگر زوجه نسبت به بذل رجوع کند، طلاق رجعی می‌شود و زوج می‌تواند به زوجه رجوع کند، هر چند زوجه راضی به این امر نباشد و اگر راضی به رجوع باشد، زوج می‌تواند رجوع کند، حتی اگر زوجه نسبت به بذل رجوع نکرده باشد. در این فرض، در واقع زوجه بذل را به زوج هبة غیر معوّض نموده است، چون راضی شده است که زوج بدون باز پس دادن بذل به او رجوع کند. با رجوع زوج، همان ازدواج قبلی احیا می‌شود و همان مهریه ثابت می‌باشد. مهریة جدید، منوط به عقد جدید پس از انقضای عده است.

گزارش: عباس اسدي،وكيل دادگستري

انتهاي پيام/
برچسب ها: گزارش ، حقوقی ، زوجه ، عده ، طلاق
اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۱۴
در انتظار بررسی: ۰
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۰:۱۲ ۰۵ بهمن ۱۳۹۹
سلام یکی از دوستان من با اختلاف در زندگی مواجه شد وبعد چند سال رفتن اومدن به دادگاه بالاخره تصمیم به جدایی گرفتن وتوافق کردن که مقداری از مهریه به زوجه داده بشه تا طلاق بگيرن وای الان تو دستور وراي که از طرف قاضی صادر شده نوشته طلاق خلع ميخواستم بدونم امکانش هست که زوجه بعد گرفتن مبلغ توافقی وبعد طلاق دوباره پرونده رو به جریان بندازه یا نه چون هنوز نرفتن دفتر خونه سه ماه وقت داره ممنون ميشم جواب بدین
Iran (Islamic Republic of)
مجید
۰۹:۳۴ ۲۴ فروردين ۱۳۹۸
سلام.بنده همسرم را در چهارماه پیش طلاق خلعی دادم.ایشون در دفتره
خانه اسنادرسمی اقرار به دریافت کل مهریه ونقه واجرتامثل و....فرمودند و بابت حقوق های کارمندی وشیربها که توزندگیم اوردن من مبلغ 160میلیون پرداخت کردم به ایشون.ایشون هم بعد یک ماه پیغام فرستادن که شوهرم گل وشیرینی بگیره بیاد دنبالم و من زندگیم رو دوست داشتم وپیام هم دادن به من همین مسعله رو .و بنده رفتم پیش ایشون وایشون راضی شدند برگردند بعد چند روز شرایط بنده به خاطر ازدواج دومم اجازه نداد که ایشون رو برگردونم ایا باید دوباره صیغه طلاق خونده بشه یانه.عده ایشون الان تموم شده.درضمن ایشون مهریش رو درزمان زندگیمون لفظا در حضور خیلی ها وچندین باز بخشیدن به بنده.ولی محضری نکردیم.باتشکر ازشما
Iran (Islamic Republic of)
شیرین منصوری
۲۳:۵۹ ۲۴ مرداد ۱۳۹۷
من طلاق خلعی داشتم هنوز عده تمام نشده شوهرم ب من رجوع کرده الان میگه دوباره پشیمانم تو آزمایشگاه میشه ثابت کنم که رجوع کرده تا چند روز قابل تشخیصه تورو خدا کمکن کنین
Iran (Islamic Republic of)
شیرین منصوری
۲۳:۵۹ ۲۴ مرداد ۱۳۹۷
من طلاق خلعی داشتم هنوز عده تمام نشده شوهرم ب من رجوع کرده الان میگه دوباره پشیمانم تو آزمایشگاه میشه ثابت کنم که رجوع کرده تا چند روز قابل تشخیصه تورو خدا کمکن کنین
Iran (Islamic Republic of)
عسل
۱۵:۵۹ ۲۹ خرداد ۱۳۹۷
باسلام من مدت ۱ یک ماه و ۲۶ روز هست که از همسرم طلاق گرفته ام و عده طلاق باید نگه دارم طلاق از نوع توافقی و بائن خلع میباشدمقداری از مهریه را بعنوان پول نقد از همسرم دریافت کرده ام و مابقی را بذل کردم با توجه به اینکه در رای قطعی دادگاه و سند طلاق ذکر شده که (زوجه حق رجوع به ما بذل را از خود ساقط کرده است) آیا میتوانم دوباره مهریه ام را پس بگیرم در زمان عده ام یا خیر در ضمن اظهار نامه ای هم برای شوهرم در این خصوص فرستادم که اعلام رجوع کرده باشم
Iran (Islamic Republic of)
استاد علی
۰۰:۱۹ ۰۳ مرداد ۱۳۹۷
خیر چون حق رجوع به مابذل را از خود ساقط کرده اید.
Japan
مریم بدرلو
۰۲:۱۳ ۲۳ بهمن ۱۳۹۶
من ار شوهرم چند ساله پیش تلاق گرفتم توی عد دوبار برگشتم .ودوباره بعدمدتی تلاق گرفتیم دوبارشم تففقی بود بازم در عد برگشتم ولی چون متمعن نبودیم سیقه خوانیدم برای یک سال ولی من دوبا ان را فسق کردم.ایامن سه تلاقه شدم .الان واقعا پشیمانم می خواهم برگردم .ولی ایبارخوتر از قبل.جواب مرسی
Japan
مریم بدرلو
۰۲:۱۳ ۲۳ بهمن ۱۳۹۶
من ار شوهرم چند ساله پیش تلاق گرفتم توی عد دوبار برگشتم .ودوباره بعدمدتی تلاق گرفتیم دوبارشم تففقی بود بازم در عد برگشتم ولی چون متمعن نبودیم سیقه خوانیدم برای یک سال ولی من دوبا ان را فسق کردم.ایامن سه تلاقه شدم .الان واقعا پشیمانم می خواهم برگردم .ولی ایبارخوتر از قبل.جواب مرسی
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۸:۳۱ ۲۸ آبان ۱۳۹۶
ایا توافق جانبین صورت بگیرد بعداز عده میتواند دوباره با هم عقد نماید
Saudi Arabia
ستایش احمدی
۲۱:۴۲ ۱۹ مهر ۱۳۹۶
من شوهرم رو دوس ندارم و خیلی ازش کراهت دارم اما اون سرم خیلی مصرف کرده پول که مصرف کرده مقدارش ۱۶۰۰۰۰۰ افغانی است من میخام ازش طلاق خود رو بیگیرم ولی اون آماده طلاق نیست آیا در وقت طلاق شوهرم میتواند که تمام پول های خوده تقاضا کند لطفا کمک کنید با سلام
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۰۶ ۲۳ تير ۱۳۹۶
اگر ندانسته طلاق بائن خلع ثبت شده باشد میتوانم اقدام به تغییر کرد لطفا کمکم کنید
Iran (Islamic Republic of)
منصوره شیرین پور
۱۶:۳۶ ۰۳ تير ۱۳۹۶
اگه طلاق از نوغ بائن باشه از طلاق هم سه سال گذشته باشه امکان اجرا گذاشتن مهریه هست؟
Germany
ناشناس
۲۱:۲۱ ۱۴ شهريور ۱۳۹۵
حکم ازدواج مرد در زمان عده طلاق رجعی چیست؟
ایا مرد در زمان عده طلاق رجعی برای ازدواج با زن دیگر باید از همسر سابق خود اجازه بگیرد؟
درصورت ازدواج مرد بدون اجازه همسر سابق چه حقوقی ب همسر اول تعلق میگیرد؟
Afghanistan
ناشناس
۲۱:۳۴ ۱۰ شهريور ۱۳۹۵
ایا توافق جانبین صورت بگیرد بعداز عده میتواند دوباره با هم عقد نماید
آخرین اخبار