به گزارش خبرنگار حقوقي قضايي باشگاه خبرنگاران، قوانين مربوط به تابعيت در قانون اساسي و مدني كشورمان آمده است. اصل 41 و 42 قانون اساسي و اصول 976 تا 991 قانون مدني درباره تابعيت و يا عدم تابعيت تصريح دارد.

قانون اساسي

اصل چهل و يکم: تابعيت کشور ايران حق مسلم هر فرد ايراني است و دولت نمي‌تواند از هيچ ايراني سلب تابعيت کند، مگر به درخواست خود او يا در صورتيکه به تابعيت کشور ديگري در آيد.

اصل چهل و دوم: اتباع خارجه مي‌توانند در حدود قوانين به تابعيت ايران در آيند و سلب تابعيت اينگونه اشخاص در صورتي ممکن است که دولت ديگري تابعيت آنها را بپذيرد يا خود آنها درخواست کنند.

قانون مدني

ماده 976: اشخاص ذيل تبعه ايران محسوب مي‌شوند:

کليه ساکنين ايران به استثناي اشخاصي که تبعيت خارجي آنها مسلم باشد. تبعيت خارجي کساني مسلم است که مدارک تابعيت آنها مورد اعتراض دولت ايران نباشد.

کساني که پدر آنها ايراني است اعم از اينکه در ايران يا در خارجه متولد شده باشند.

کساني که در ايران متولد شده و پدر و مادر آنها غير معلوم باشند.

کساني که در ايران از پدر و مادر خارجي که يکي از آنها در ايران متولد شده بوجود آمده اند.

کساني که در ايران از پدري که تبعه خارجي بوجود آمده و بلافاصله پس از رسيدن به سن هجده سال تمام لااقل يکسال ديگر در ايران اقامت کرده باشند والا قبول شدن آنها به تابعيت ايران بر طبق مقرراتي خواهد بود که مطابق قانون براي تحصيل تابعيت ايران مقرر است.

هر زن تبعه خارجي که شوهر ايراني اختيار کند.

هر تبعه خارجي که تابعيت ايران را تحصيل کرده باشد.

تبصره: اطفال متولد از نمايندگان سياسي و کنسولي خارجه مشمول فقره 4 و5 نخواهد بود.

ماده 977:

الف - هرگاه اشخاص مذکور در بند 4 ماده 976 پس از رسيدن به سن 18 سال تمام بخواهند تابعيت پدر خود را قبول کنند بايد ظرف يک سال درخواست کتبي به ضميمه تصديق دولت متبوع پدرشان داير به اينکه آنها را تبعه خود خواهد شناخت به وزارت امور خارجه تسليم نمايند.

ب - هرگاه اشخاص مذکور در بند 5 ماده 976 پس از رسيدن به سن 18 سال تمام بخواهند به تابعيت پدر خود باقي بمانند بايد ظرف يکسال درخواست کتبي بضميمه تصديق دولت متبوع پدرشان داير به اينکه آنها را تبعه خود خواهد شناخت به وزارت امور خارجه تسليم نمايند.

ماده 978: نسبت به اطفالي که در ايران از اتباع دولي متولد شده‌اند که در مملکت متبوع آنها اطفال متولد از اتباع ايراني را به موجب مقررات تبعه خود محسوب داشته و رجوع آنها را به تبعيت ايران منوط به اجازه مي‌کنند معامله متقابله خواهد شد.

ماده 979: اشخاصي که داراي شرايط ذيل باشند مي‌توانند تابعيت ايران را تحصيل کنند:

به سن هجده سال تمام رسيده باشند.

پنج سال اعم از متوالي يا متناوب در ايران ساکن بوده باشند.

فراري از خدمت نظامي نباشند.

در هيچ مملکتي به جنحه مهم يا جنايت غير سياسي محکوم نشده باشند.

در مورد فقره دوم اين ماده مدت اقامت در خارجه براي خدمت دولت ايران در حکم اقامت در خاک ايران است.

ماده 980: کساني که به امور عام‌المنفعه ايران خدمت يا مساعدت شاياني کرده باشند و همچنين اشخاصي که داراي عيال ايراني هستند و از او اولاد دارند و يا داراي مقامات عالي علمي و متخصص در امور عام‌المنفعه مي‌باشند و تقاضاي ورود به تابعيت دولت جمهوري اسلامي را مي‌نمايند در صورتي که دولت ورود آنها را به تابعيت جمهوري اسلامي ايران صلاح بداند بدون رعايت شرط اقامت ممکن است با تصويب هيئت وزيران به تابعيت ايران قبول شوند.

ماده 982: اشخاصي که تحصيل تابعيت ايراني نموده يا بنمايد از کليه حقوقي که براي ايرانيان مقرر است بهره‌مند مي‌شوند ليکن نمي‌توانند به مقامات ذيل نائل گردند:

رياست جمهوري و معاونين او

عضويت در شوراي نگهبان و رياست قوه قضائيه

وزارت و کفالت وزارت و استانداري و فرمانداري

عضويت در مجلس شوراي اسلامي

عضويت شوراهاي استان و شهرستان و شهر

استخدام در وزارت امور خارجه ونيز احراز هر گونه پست و يا مأموريت سياسي

قضاوت

عاليترين رده فرماندهي در ارتش و سپاه و نيروي انتظامي

تصدي پست‌هاي مهم اطلاعاتي و امنيتي

ماده 983: درخواست تابعيت بايد مستقيما يا توسط حکام يا ولات به وزارت امور خارجه تسليم شده و داراي منضمات ذيل باشد:


سواد مصدق اسناد هويت تقاضا کننده و عيال و اولاد او.

تصديق‌نامه نظميه داير به تعيين مدت اقامت تقاضا کننده در ايران و نداشتن سوءسابقه و داشتن مکنت کافي يا شغل معين براي تأمين معاش.

وزارت امور خارجه در صورت لزوم اطلاعات راجع به شخص تقاضا کننده را تکميل و آنرا به هيئت وزرا ارسال خواهد نمود تا هيئت مزبور در قبول يا رد آن تصميم مقتضي اتخاذ کند. در صورت قبول شدن تقاضا سند تابعيت به درخواست کننده تسليم خواهد شد.

ماده 984: زن و اولاد صغير کساني که بر طبق اين قانون تحصيل تابعيت ايران مي‌نمايند تبعه دولت ايران شناخته مي‌شوند ولي زن در ظرف يک سال از تاريخ صدور سند تابعيت شوهر و اولاد صغير در ظرف يک سال از تاريخ رسيدن به سن هجده سال تمام مي‌توانند اظهاريه کتبي به وزارت امور خارجه داده و تابعيت مملکت سابق شوهر يا پدر را قبول کند ليکن به اظهاريه اولاد اعم از ذکور و اناث بايد تصديق مذکور در ماده 977 ضميمه شود.

ماده 985: تحصيل تابعيت ايراني پدر به هيچ وجه درباره اولاد او که در تاريخ تقاضانامه به سن هجده سال تمام رسيده اند موثر نمي‌باشد.

ماده 986: زن غيرايراني که در نتيجه ازدواج ايراني مي‌شود مي‌تواند بعد از طلاق يا فوت شوهر ايراني به تابعيت اول رجوع نمايد مشروط بر اينکه وزارت امور خارجه را کتبا مطلع کند، ولي هر زن شوهر مرده که از شوهر سابق خود اولاد دارد، نمي‌تواند مادام که اولاد او به سن هجده سال تمام نرسيده از اين حق استفاده کند و در هر حال زني که مطابق اين ماده تبعه خارجه مي‌شد حق داشتن اموال غيرمنقول نخواهد داشت مگر در حدودي که اين حق به اتباع خارجه داده شده باشد و هرگاه داراي اموال غيرمنقولي بيش از آنچه که براي اتباع خارجه داشتن آن جايز است بوده يا بعدا به ارث اموال غيرمنقولي بيش از آن حد به او برسد، بايد در ظرف يکسال از تاريخ خروج از تابعيت ايران يا دارا شدن ملک در مورد ارث مقدار مازاد را به نحوي از انحاء به اتباع ايران منتقل کند والا اموال مزبور با نظرت مدعي‌العموم محل به فروش رسيده و پس وضع مخارج فروش قيمت به آنها داده خواهد شد.

ماده 987: زن غيرايراني که با تبعه خارجه مزاوجت مي‌نمايد به تابعيت ايراني خود باقي خواهد ماند مگر اينکه مطابق قانون مملکت زوج، تابعيت شوهر به واسطه وقوع عقد ازدواج به زوجه تحميل شود، ولي در هر صورت بعد از وفات شوهر و يا تفريق به صرف تقديم درخواست به وزارت امور خارجه به انضمام ورقه تصديق فوق شوهر و يا سند تفريق، تابعيت اصليه زن با جمع حقوق و امتيازات راجع به آن مجدداً به او تعلق خواهد گرفت.

تبصره 1: هرگاه قانون تابعيت مملکت زوج زن را بين حفظ تابعيت اصلي و تابعيت زوج مخير بگذارد، در اين مورد زن ايراني که بخواهد تابعيت مملکت زوج را دارا شود و علل موجهي هم براي تقاضاي خود در دست داشته باشد، بشرط تقديم تقاضانامه کتبي به وزارت امور خارجه، ممکن است با تقاضاي او موافقت گردد.

تبصره 2: زن‌هاي ايراني که بر اثر ازدواج تابعيت خارجي را تحصيل مي‌کنند حق داشتن اموال غيرمنقول را در صورتيکه موجب سلطه اقتصادي خارجي گردد ندارند. تشخيص اين امر با کميسيوني متشکل از نمايندگان وزارتخانه‌هاي امور خارجه و کشور و اطلاعات است. مقررات ماده 988 و تبصره آن در قسمت خروج ايرانياني که تابعيت خود را ترک نموده‌اند شامل زنان مزبور نخواهد بود.

ماده 988: اتباع ايران نمي‌توانند تبعيت خود را ترک کنند مگر به شرايط ذيل:

به سن 25 سال تمام رسيده باشند.

هيئت وزرا خروج از تابعيت آنان را اجازه دهد.

قبلاً تعهد نمايند که در ظرف يکسال از تاريخ ترک تابعيت حقوق خود را بر اموال غيرمنقول که در ايران دارا مي‌باشند و يا ممکن است بالوراثه دارا شوند ولو قوانين ايران اجازه تملک آنرا به اتباع خارجه بدهد به نحوي از انحاء به اتباع ايراني منتقل کنند. زوجه و اطفال کسي که بر طبق اين ماده ترک تابعيت مي‌نمايد اعم از اينکه اطفال مزبور صغير يا کبير باشند از تابعيت ايراني خارج نمي‌گردند مگر اينکه اجازه هيئت وزرا شامل آنها هم باشد.

خدمت تحت‌السلاح خود را انجام داده باشند.

تبصره الف: کساني که بر طبق اين ماده مبادرت به تقاضاي ترک تابعيت ايران و قبول تابعيت خارجي مي‌نمايند علاوه بر اجراي مقرراتي که ضمن بند (3) از اين ماده درباره آنان مقرر است بايد ظرف مدت 3 ماه از تاريخ صدور سند ترک تابعيت از ايران خارج شوند. چنانچه ظرف مدت مزبور خارج نشوند مقامات صالحه امر به اخراج آنها و فروش اموالشان صادر خواهند نمود و تمديد مهلت مقرره فوت حداکثر تا يکسال موکول به موافقت وزارت امور خارجه مي‌باشد.

تبصره ب: هيئت وزيران مي تواند ضمن تصويب ترک تابعيت زن ايراني بي شوهر ترک تابعيت فرزندان او را نيز که فاقد پدر و جد پدري هستند. کمتر از 18 سال تمام دارند و يا به جهات ديگري مهجورند اجازه دهد. فرزندان زن مذکور نيز که به سن 25 سال تمام نرسيده باشند مي‌توانند به تبعيت از درخواست مادر تقاضاي ترک تابعيت نمايند.

ماده 989: هر تبعه ايراني که بدون رعايت مقررات قانوني بعد از تاريخ 1280 شمسي تابعيت خارجي تحصيل کرده باشد، تابعيت خارجي او کان لم يکن بوده و تبعه ايران شناخته مي‌شود، ولي در عين حال، کليه اموال غيرمنقوله او با نظرت مدعي‌العموم محل بفروش رسيده و پس از وضع مخارج فروش قيمت آن به او داده خواهد شد و بعلاوه از اشتغال به وزارت و معاونت وزارت و عضويت مجالس مقننه و انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي و بلدي و هر گونه مشاغل دولتي محروم خواهد بود.

تبصره: هيئت وزيران مي تواند بنا به مصالحي به پيشنهاد وزارت امور خارجه تابعيت خارجي مشمولين اين ماده را به رسميت بشناسد. به اين گونه اشخاص با موافقت وزارت امور خارجه اجازه ورود به ايران يا اقامت مي توان داد.

ماده 990: از اتباع ايران کسي که خود يا پدرشان موافق مقررات تبديل تابعيت کرده باشند و بخواهند به تبعيت اصليه خود رجوع نمايند به مجرد درخواست به تابعيت ايران قبول خواهند شد مگر آنکه دولت تابعيت آنها را صلاح نداند.

ماده 991: تکاليف مربوط به اجراي قانون تابعيت و اخذ مخارج دفتري در مورد کساني که تقاضاي تابعيت يا ترک تابعيت دولت جمهوري اسلامي ايران و تقاضاي بقاء بر تابعيت اصلي را ندارند بموجب آئين نامه اي که به تصويب هيئت وزيران خواهد رسيد تعيين خواهد شد.

انتهاي پيام/