آتش سوزی های پی در پی پی یک ماه جاری در میانکاله که یکی از بزرگترین زیستگاه پرندگان مهاجر در جنوب دریای خزر محسوب می شود نگرانی های را برای فعالان محیط زیست و پرنده شناسان به همراه داشت.
آتش سوزی ۲۳ تیرماه و هفت مرداد ماه جاری در میانکاله سبب شد که دوستداران حیات وحش و محیط زیست نگران تداوم این آتش سوزی ها و تخریب زیستگاه پرندگان مهاجری باشند که در آستانه سفر به این تالاب بزرگ هستند.
پسروی های پی در پی آب دریای خزر که زمینه کاهش حدود ۷۰ درصدی پرندگان مهاجر به این استان را فراهم کرد این بار دوستداران حیات وحش نگرانند که این آتش سوزی ها بر شتاب بخشی فرایند کاهش پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله دامن بزند.
پرندگان مهاجری که در تالاب ها و آب بندان های این استان از جمله میانکاله فرود می آیند اراضی طبیعی اطراف این تالاب ها محل مناسبی برای تغذیه آنها محسوب می شوند که این آتش سوزی ها اگر ادامه دار باشند تهدیدی برای زیستگاه و تغذیه این پرندگان مهاجر است.
زیستگاه مناسب مهمترین عامل برای حضور پرندگان مهاجر در یک منطقه است و این پرندگان با طی مسافت حدود پنج هزار کیلومتری از شمال خزر برای یافتن زیستگاه مناسب به جنوب دریای خزر پرواز می کنند.
پرنده شناسان بر این باورند اگر زیستگاه این پرندگان در میانکاله تغذیه مناسبی نداشته باشد بدون تردید پرندگان از این تالاب پرواز کرده و در یک زیستگاه مناسب تر فرود می آیند.
این کارشناسان بر این باورند که با مراقبت بیشتر و اجرای طرح های پیشگیرانه مانع تداوم آتش سوزی بیشتر در میانکاله شویم که در صورت تداوم این امر شاهد کاهش چشمگیر پرندگان مهاجر در این تالاب خواهیم بود.
در سال گذشته فرود اولین گروه از پرندگان مهاجر که از اواسط شهریورماه در آب بندان های مازندارن آغاز شده بود رفته رفته بر تعداد آنها افزوده شد و در نهایت با جمع بندی نهایی سرشماری انجام شده ۲۵۰ هزار بال پرنده به این استان برای زمستان گذرانی مهاجرت کرده بودند.
تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین سبب شد که مهاجرت این پرندگان هم تحت تاثیر شرایط جوی دستخوش تغییر شود و برخی از این پرندگان همانند قوها در سال گذشته ۲ هفته زودتر از موعد مقرر آسمان مازندران را ترک کنند.
کاهش حضور پرندگان مهاجر که از ۱۶ سال پیش تاکنون آغاز شد با توجه به تداوم پسروی آب دریای خزر و خشکسالی های مداوم و آتش سوزی در این استان تهدیدی برای پرندگان مهاجر محسوب می شود.
اوایل بهمن ماه سال گذشته که جمع بندی نهایی تعداد پرندگان مهاجر در میانکاله اعلام شد که شاهد کاهش ۱۵ هزار بالی فلامینگوها در این تالاب بودیم که کارشناسان حیات وحش را نگران کرده بود.
تالاب میانکاله که به بهشت پرندگان و پرنده نگری نام دارد؛ سی و ششمین تالاب ثبت شده دنیا و نخستین تالاب ثبت شده در کنوانسیون تالاب‌های بین المللی رامسر و یکی از ۶۵۰ ذخیرگاه زیست کره جهان با ۴۸ هزار هکتار وسعت در شرق استان مازندران و در همجواری با استان گلستان واقع شده است و سالانه ۱۰۰ گونه از پرندگان مهاجر را با جمعیت حدود ۳۰۰ هزار بالی میزبانی می کند.
این پناهگاه حیات وحش علاوه بر کریدور مهاجرت فصلی برای پرندگان، همه ساله به تنهایی بیش از نیم میلیون پرنده از انواع مرغابی، فلامینگو، پلیکان، پاخاکستری، قوی، انواع اردک، لک لک، درنای خاکستری، عقاب دریایی را در آب‌های خود سکنی می دهد.
این تالاب که رویشگاه و زیستگاه تعداد بیشماری از گونه های در معرض خطر می باشد، در سال ۱۳۵۵ به عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست سپهر به کمیته برنامه «انسان و کره» یونسکو معرفی و انتخاب شد. تالاب میانکاله به عنوان محل زاد و ولد و پرورش ماهیان گونه های مختلفی چون کپور، انواع کفال، کلمه، سفید، ماش و کاراس، مورد توجه است. پستانداران این منطقه نیز شامل مارال، یوزپلنگ، گربه جنگلی، شغال، گراز، روباه، خرگوش، جوجه تیغی، انواع خفاش و جوندگان کوچک است.
یونس یعقوب زاده پرنده شناس اظهار کرد: هر عاملی که سبب آسیب به زیستگاه و محل تغذیه پرندگان مهاجر شود این امر زمینه ترک پرندگان مهاجر را از آن منطقه فراهم می کند.
وی بیان داشت: این پرندگان مهاجر پنج هزار کیلومتر این مسیر طولانی را از سیبری و شمال خزر تا میانکاله و تالاب های جنوب خزر برای یافتن زیستگاه و تغذیه مناسب بال می زنند.
این پرنده شناس با بیان این مطلب که به طور حتمی آتش سوزی تهدیدی برای زیستگاه و تغذیه پرندگان مهاجر است، گفت: تداوم و افزایش وسعت این آتش سوزی در میانکاله همانند پسروی آب خزر و خشکسالی در کاهشی شدن تعداد این پرندگان در مازندران اثر گذار است.
یعقوب زاده ادامه داد: هر چند گرمایش زمین و تغیرات اقلیمی در زمان کوچ این پرندگان تغییراتی ایجاد کرد اما آنها داری یک نظم و قاعده خاصی در مهاجرت هستند که زیستگاه مناسب و تغذیه از جمله مهم ترین اولویت آنها محسوب می شود.
وی با اشاره به این نکته که اگر در زیستگاه پرنده مهاجر شرایط بقا وجود نداشته باشد به طور حتمی آن زیست گاه را ترک خواهد کرد، اظهار کرد: گونه های مختلف پرندگان، زیستگاهی را قبول دارند که شرایط تغذیه مناسبی داشته باشند.
این پرنده شناس بیان داشت: در شرایط فعلی بررسی دقیق علت این آتش سوزی ها در میانکاله بسیار اهمیت دارد و می تواند در گره گشایی این مشکل کمک کار باشد.
وی ادامه داد: در برخی از مواقع شدت گرما سبب آتش سوزی خواهد شد اما دلایل دیگری هم برای این آتش سوزی می توان متصور بود.
یعقوب زاده ادمه داد: بدون تردید اگر با بررسی دقیق مشخص شود علت آتش سوزی انسانی است یا طبیعی می توان برای هر این مشکل تصمیم بهتری اتخاذ کرد.
این پرنده شناس با اشاره به این که افزایش زیرساخت های آتش نشانی برای این تالاب یک امر بسیار ضروری است، گفت: فرهنگ سازی و روشنگری برای دامداران و اهالی منطقه برای مراقبت از این تالاب هم اثر بخش خواهد بود.
یونس یعقوب زاده تصریح کرد: با توجه به کاهشی بودن حضور تعداد پرندگان مهاجر به مازندران همه باید تلاش کنیم تا تالاب میانکاله به عنوان بهشت پرندگان بیش از این خالی از حضور پرندگان مهاجر نباشد.
مازندران دارای ۲ تالاب بین‌المللی میانکاله و فریدونکنار و چندین تالاب و آبگیر محلی چون ساهون، لپو و پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل‌پل، خضر نبی، شورمست، دریوک، سراندون و بالندون، گز و کندوچال است.
مازندران همچنین افزون بر ۸۰۰ قطعه آب‌بندان به مساحت ۱۷ هزار هکتار دارد. همه ساله در فصل زمستان۱۰۰ گونه پرنده مهاجر زمستان گذران با جمعیتی حدود ۳۰۰ هزار بال به مازندران مهاجرت می‌کنند.
بر اساس آمارهای رسمی، تاکنون بیش از ۴۹۰ گونه جانوری از رده‌های مختلف مهره‌داران اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان و ماهی‌ها در زیست‌بوم مازندران شناسایی شده‌اند.
منبع: ایرنا
