کم‌کم صدایش به گوش می‌رسد و در برخی محلات، نوجوانان و جوانان به استقبالش رفته‌اند. ممکن است این روز‌ها گاهی صدای انفجار مواد محترقه را در ساعات مختلف روز شنیده باشید؛ اتفاقی که هر ساله با نزدیک شدن به چهارشنبه‌سوری تکرار می‌شود و نوجوانان و جوانان زیادی برای تخلیه هیجان خود و براساس رسم غلط دهه‌های اخیر به سمت استفاده از مواد محترقه رفته و جان و امنیت خود و دیگران را به خطر می‌اندازند.

امسال هم مانند سال ۱۴۰۱حوادث مرگبار موادمحترقه زودتر آغاز شد تا زنگ خطر برای افزایش تلفات انفجار موادمحترقه به صدا درآید. روز جمعه گذشته انفجار مرگبار مواد محترقه در ارومیه باعث تخریب کامل یک خانه شد. در این حادثه پس از انفجار مواد محترقه، خانه روی سر ساکنانش که مشغول تهیه نارنجک دستی با اکلیل وسرنج بودند، آوار شد. با حضور آتش‌نشانی و هلال احمر اول ایمن‌سازی انجام و سپس کار جست‌وجو و نجات آغاز شد.

در این حادثه مرگبار چهار پسرجوان جان خود را ازدست دادند و دو نفر به شدت زخمی شدندتا مرگبارترین حادثه امسال قبل از رسیدن به شب چهارشنبه سوری ثبت شود. روزشنبه نیز دراولین حادثه تهران پسر۱۶ساله هنگام ساخت نارنجک دستی درحیاط خانه‌شان در محله محلاتی با ترکیدن نارنجک در دستش به‌شدت دچار مصدومیت شد.

در این حادثه او از ناحیه صورت، دست و پا دچار سوختگی شدید شد. همین روز انفجار موادمحترقه در شهر بناب آذربایجان شرقی هم حادثه‌ساز شد. به گفته سخنگوی اورژانس آذربایجان‌شرقی، دو نوجوان و جوان ۱۵و ۲۶ساله براثرانفجار مواد محترقه در بناب دچار سوختگی شدید شدند. وحید شادی نیا افزود: این حادثه درطبقه دوم یک منزل مسکونی درشهر بناب روی داده است. پس از اعزام مأموران اورژانس این شهرستان به محل حادثه، آسیب‌دیدگان تحت اقدامات فوریت‌های پزشکی قرار گرفته و به بیمارستان امام‌خمینی بناب انتقال یافتند. براساس شواهد موجود، مواد محترقه باعث این حادثه و تخریب قسمتی از منزل شده است. 

انفجار مرگبار مواد محترقه در فردیس

یکی از حوادث مرگبار امسال در فردیس کرج رخ داد. ظهر ۱۶آذر امسال بود که سکوت روز پنجشنبه فردیس با شنیدن صدای یک انفجار و بلند شدن دود شکسته شد. اهالی محله خیام شرقی برای کمک به سمت خانه تخریب شده رفتند، اما آنچه می‌دیدند، قابل باور نبود. سه خانه به‌صورت کامل تخریب شده و از اهالی یکی از خانه‌ها خبری نبود. با حضور آتش‌نشان‌ها مشخص شد اهالی خانه‌ای که به‌طور کامل تخریب شده، از آنجا برای ساخت مواد محترقه برای فروش و سودآوری استفاده می‌کردند که ناگهان انفجار مهیب رخ داده و سه خانه تخریب شده بود. در این حادثه سه مرد جوان جان باختند و چند نفر از اهالی مجروح شدند. هنگام اطفای حریق، بخشی از مواد محترقه هم منفجر و سه آتش‌نشان مصدوم شدند. 

آمار‌ها چه می‌گویند؟
براساس آمار، هرساله تعداد کشته‌های حوادث چهارشنبه‌سوری رو به افزایش و میزان کشته‌های این شب غیرقابل باور است. در سال گذشته ۲۶ نفر براثر حوادث چهارشنبه سوری در کشور جان باختند که این آمار در سال۱۴۰۰تن‌ها ۱۹فوتی بود. اگر آمار شش ساله گذشته را مرور کنیم، کمترین تلفات مربوط به سال ۹۷بوده و دردو سال کرونا هم آمار تک‌رقمی بوده است. براساس آمار‌های اورژانس و پزشکی قانونی،۷۹درصد آسیب‌دیدگان چهارشنبه سوری را مردان و ۲۱درصد را زنان تشکیل می‌دهند.

در سال‌های گذشته آنچه مشهود بود، این است که همیشه استفاده کنندگان قربانی نمی‌شوند و گاهی تماشاچیان مراسم یا عابران هم قربانی شادی اشتباه دیگران می‌شوند. آنچه آمار‌ها می‌گوید ۶۶درصد کشته و مجروحان را استفاده کنندگان، ۳۳درصد را تماشاچیان و عابران و یک درصد را نیرو‌های امدادی تشکیل می‌دهند. دراین میان، اما نکته نگران کننده این است که ۴۴درصد مجروحان را افراد شش تا ۱۸سال تشکیل می‌دهند و نوجوانان بزرگ‌ترین قربانیان چهارشنبه‌سوری هستند. براساس آمار‌ها سال گذشته بیشترین حوادث در سه شهر تبریز، تهران و همدان رخ داد. 

مرد عابر، قربانی مواد محترقه شد
آبان امسال بود که صدای انفجار درخیابان اجاره‌دار تهران توجه اهالی محل راجلب کرد. شاهدان حادثه هنگام تردد درخیابان یکباره با انفجار مردعابری روبه‌رو شدند. باحضور پلیس وتیم امدادی مشخص شد مردعابربه علت شدت جراحات جان باخته است. بررسی بیشتر نشان می‌داد مرد۴۰ساله باخود مواد محترقه حمل می‌کرده که یکباره منفجر شده ودرپیاده‌رو جانش را از دست داده است. 

اقدامات اورژانسی برای نجات مصدوم
سوختگی ازمهم‌ترین عوارض حوادث چهارشنبه سوری است که آگاهی از اقدامات اورژانس می‌تواند درکاهش صدمات آن تأثیرگذار باشد. حسن بیگی، کارشناس اورژانس در این باره می‌گوید: اگر پوست‌تان دچار سوختگی و در ادامه تاول زدگی شد، به هیچ عنوان اقدام به قیچی یا ترکاندن تاول نکنید، تاول‌های ناشی ازسوختگی‌های شدید فقط درمراکز درمانی و با تیغ‌های مخصوص تخلیه می‌شود. وی استفاده از یخ، خمیردندان، روغن‌مایع وسیب‌زمینی یا هردرمان خودسرانه راموردانتقاد قرار داد وافزود: در سوختگی‌های سطحی در گام اول محل سوختگی را باید با آب ولرم شست‌وشو دهید و سپس از پماد‌های ضد سوختگی معتبر استفاده کنید.

این کارشناس با اشاره به این‌که سوختگی یکی ازحوادث شایع به‌حساب می‌آید که سلامت یا در مواردی جان افراد را تهدید می‌کند، اظهار کرد: اگر از ساختار پوست و میزان آسیب در زمان سوختگی آگاهی داشته باشید، می‌توانید از آسیب‌های جدی به پوست بکاهید. وی به اقدامات اولیه در مواجهه با سوختگی‌ها اشاره کرد وافزود: درساعات اولیه بروز سوختگی، توقف روند سوختگی (مثل خاموش کردن آتش یا قطع روند جریان الکتریکی)، خنک کردن پوست، جدا کردن لباس وزیورآلات از بدن و درنهایت انتقال مصدوم به مراکز درمانی، چهار اقدام ضروری و مهم درسوختگی‌هاست.

حسن بیگی درباره مهم‌ترین اقدامات برای فردی‌که با آتش دچار سوختگی شده، توضیح داد: فردی که لباس و بدن او دچار سوختگی شده باشد، اگر در حال دویدن یا راه رفتن بود، فوری او را متوقف کنید و روی زمین بخوابانید، از غلتاندن مصدوم بر زمین جلوگیری کنید، چراکه باعث می‌شود قسمت‌های سالم پوست‌فرد هم آسیب ببیند. درسوختگی‌ها در سه وضعیت، استفاده از آب ممنوع است.

مواردی‌که آسیب در سطح وسیع به پوست وارد شده، مواردی‌که بدن مصدوم به‌شدت دچار کاهش درجه دما شده و خنک کردن بدن باعث وخیم‌تر شدن شرایط می‌شود و در شرایطی‌که سوختگی به سایر اعضا و جوارح‌فرد آسیب رسانده؛ مثلا درحوادث رانندگی که‌فرد دچار سانحه و همزمان سوختگی شده و ممکن است شکستگی بازداشته باشد، مجاز به خنک کردن پوست با آب نیستیم.

وی درباره سوختگی و آتش‌سوزی با بنزین هشدارداد: درمرحله اول مهار آتش به هیچ عنوان آب رامستقیم روی موضع نریزید، چراکه می‌تواند باعث شعله‌ورتر شدن آتش شود، در این موارد باید مصدوم را در پتوی خیس کاملا محصور کنید (مراقب باشید در حین این عمل سر و صورت مصدوم و راه‌های تنفسی او باز باشد) وبعد ازمهار کامل آتش برای خنک کردن پوست مصدوم ازآب استفاده کنید.

این کارشناس اورژانس با اشاره به این‌که در زمان سوختگی‌فرد سانحه دیده راحتما روی زمین بخوابانید، تاکیدکرد: اکسیژن در سطح زمین کمتر است و این موضوع باعث می‌شود آتش زودتر فروکش کند. وی با بیان این که درسوختگی‌ها، عدم استفاده از یخ و پماد نکته بسیار مهمی است، خاطرنشان کرد: در سوختگی‌ها نباید خودسرانه از پماد استفاده کنید و می‌توانید با پوشاندن محل سوختگی با کمک حوله و پارچه‎‌های خنک که مرتب هم باید تعویض شود تا انتقال مصدوم به مرکز درمانی مجهز از آسیب‌های بیشتر بکاهید. 

چهارشنبه‌سوری امن 
روز‌های پایانی سال یکی از روز‌های پر حادثه آتش‌نشانان است و گاهی خودرو‌های امدادی‌شان هدف نارنجک‌های دست‌ساز قرار می‌گیرد. سید جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش نشانی درگفت‌وگو با تپش در مورد این‌که چگونه چهارشنبه‌سوری ایمن داشته باشیم، می‌گوید: با توجه به وقت کم تا پایان سال، شروع اقدامات بلند مدت جوابگو نیست وفقط با رعایت نکات ایمنی می‌توان شبی آرام و بی‌خطر را پشت‌سر گذاشت. متأسفانه چه در روز‌های منتهی به پایان سال وچه در شب چهارشنبه سوری عده‌ای نکات ایمنی را رعایت نکرده و جان خود و دیگران را به خطر می‌اندازند.

به گفته وی در کوتاه مدت والدین نقش اساسی درپیشگیری از حوادث چهارشنبه آخر سال دارند و باید کنترل بیشتری روی رفت‌وآمد فرزندان و تعامل با دوستان‌شان داشته باشند. معمولا نوجوانان مواد محترقه ساخته یا خریداری شده را در انباری و زیرزمین خانه‌ها نگهداری می‌کنند و هرگونه تردد مشکوک به این اماکن می‌تواند نشان‌دهنده وجود این مواد خطرناک در خانه باشد.

متأسفانه انفجار حتی چند گرم اکلیل و سرنج می‌تواند موجب تخریب خانه و مرگ افراد شود. به گفته وی در شب چهارشنبه‌سوری به هیچ‌وجه نباید در کنار آتشی که خودتان روشن نکرده‌اید، بروید، چراکه ممکن است داخل آن مواد قابل انفجار ریخته شود که باعث آسیب شود. به هیچ‌وجه نباید کنار آتش غریبه‌ها ایستاد و تا جای ممکن تماشاچی مراسم نیز نبود، زیرا تکه‌های سنگ یا شیشه منفجر شده می‌تواند تا شعاع چندین متر پخش و افراد را مجروح و قطع عضو کند.

سخنگوی سازمان آتش نشانی از پرتاب ترقه به سمت آسمان و بالن آرزو‌ها اشاره کرد و گفت: گاهی افراد فشفشه یا مواد محترقه را به سمت آسمان پرتاب می‌کنند که می‌تواند موجب آتش‌سوزی در حیاط و پشت‌بام خانه‌ها شود. درمورد بالن آرزو‌ها هم چند مورد داشتیم که، چون به سمت بالارفته وفرد کنترلی روی آن ندارد، ممکن است روی درخت یاپشت‌بام خانه‌ای فرود آید وموجب آتش‌سوزی شود. ملکی افزود: در این شب وزمانی که می‌بینید صدای موادمحترقه می‌آید به هیچ‌وجه در و پنجره خانه را باز نگذارید و حتما پنجره‌ها بسته باشد تا خدای‌ناکرده مشکلی پیش نیاید. ملکی به حوادث دیگر چهارشنبه‌سوری اشاره و تاکیدکرد: به هیچ‌وجه نباید با لباس بلند یا نایلونی از روی آتش پرید یا داخل آن اسپری انداخت. قطعات اسپری بعد انفجار مانند ترکش همه جا پخش شده و در صورت برخورد با صورت یا بدن آسیب جدی وارد می‌کند.

منبع: جام جم