علم لایتناهی الهی سرچشمه علم حضرت زهرا (س) است و از این جهت درک بزرگی علم بانو برای مردم عادی غیر ممکن است، به همین دلیل لقب حضرت «عالمه غیر معلمه» است.

معلم فاطمه، پدر بزرگوارش پیامبر اسلام بود و به همین جهت بانو از بالاترین درجات معرفت و مراتب علمی برخوردار بودند، بخشی از علوم و معارف بانوی دو عالم حضرت صدیقه طاهره را با هم مرور می‌کنیم.

پاسخ به پرسش‌های دینی و شرکت در مباحثات

نقل می‌کنند که زنی خدمت حضرت زهرا علی‌ها السلام آمد و گفت: مادر ضعیفی دارم که در مورد نمازش دچار شبهه و سئوال شده و مرا برای حل آن به محضر شما فرستاده. حضرت فاطمه علی‌ها السلام پاسخ وی را فرمودند:، اما آن زن تا ۱۰ سئوال پرسید و حضرت جواب همه آن‌ها را بیان کردند. پس از سئوال و جواب‌ها آن زن شرمنده شد و عرض کرد: من باعث زحمت برای شما فرزند رسول‌الله نشوم! اما حضرت فرمودند: هر مسأله‌ای برایت پیش آمد بیا و از من بپرس آیا اگر کسی یک روز و در قبال یک صد هزار دینار اجیر شود تا بار سنگینی را به پشت بام ببرد آیا این عمل برای او سنگین و ناگوار است؟

آن زن پاسخ داد: خیر. حضرت فرمودند: مزد من در برابر هر مسأله‌ای که از من پرسیده شود بیشتر از وزن مروارید‌هایی است که فاصله زمین تا عرش را پر کرده، پس شایسته است سئوالاتی که از من پرسیده می‌شوند اصلا باعث زحمت و ناخوشی من نشود.

مقام علمی حضرت زهرا (س)

«محدثه» لقبی است که در احادیث مختلف برای حضرت زهرا (س) آمده، کسی که فرشته با او از حقایق سخن می‌گفته و ایشان املا می‌کردند و امیرالمومنین علی علیه السلام می‌نوشتند.

درباره مقام علمی و نقش آموزشی حضرت زهرا (س)، پیامبراکرم (ص) ایشان را به عنوان دروازه علم و دانش معرفی کردند و فرمودند خداوند متعال علی و همسر و فرزندانش را حجت مردم قرار داده و آنان دروازه‌های علم و آگاهی در میان امّت من هستند، هر کس به آنان تمسک نماید، به راه راست هدایت یافته است.

بیشتربخوانید

• نگاهی به برخی ویژگی‌های قرآنی حضرت فاطمه (س)

آگاه به زمان

آگاه بودن از زمان مرگ که فقط از طریق علم الهی ممکن است هم دلیل دیگری بر علم و دانش حضرت زهرا (س) است. امام صادق (ع) فرمودند: مادرم فاطمه پس از رحلت پدرش، هفتاد و پنج روز زندگی کرد. او در این مدت، بسیار غمگین بود و در فراق پدر می‌گریست. در این مدت، جبرئیل به حضور او می‌رسید و او را در عزای پدر، تسلی می‌داد و آرام می‌ساخت و از مقام و جایگاه پیامبر (ص) آگاهش می‌کرد؛ حتی حوادث و رویداد‌های آینده را در مورد فرزندانش به اطلاع او می‌رسانید و امیرالمومنین علی (ع) نیز آن‌ها را می‌نوشت.

تربیت شاگردان نمونه

با نگاهی به تاریخ می‌بینیم که حضرت زهرا سلام الله علی‌ها مادر نمونه ‏ای بودند و فرزندانی همچون حسن و حسین (ع) و بانوان نمونه‌ای مثل زینب و ام­‌کلثوم را تربیت کردند که معرف حقیقت روح اسلام هستند و این تربیت جز با دانش و اشراف به علم و دانش میسر نبوده است.

سخنرانی‌های غرّا و بلیغ

از حضرت زهرا (س) علی‌ها در کتب تاریخی و روایی پنج خطبه نقل شده است.

خطبه اوّل

اوّلین خطبه حضرت سخنرانی ایشان است که بعد از غصب خلافت و غصب فدک ایراد شد و در آن به مواردی، چون ضرورت شکر و سپاس الهی لزوم خداشناسی و بیان گوشه‌هایی از اوصاف الهی، فلسفه بعثت پیامبر خاتم، فوائد و ره‌آورد بعثت پیامبر، ویژگی‌های قرآن و اهل‌بیت (ع)، بیان فلسفه فروع و امامت، مردم در عصر جاهلیّت، ویژگی‌ها و نقش امام علی (ع) در راه پیشرفت اسلام و... اشاره شده است.

خطبه دوم

این خطبه، به سخنرانی در جمع زنان مهاجر و انصار اختصاص دارد و شامل مواردی، چون نکوهش مردم از سیر ارتجاعی و عقبگردی، علل مظلومیّت علی (ع) و غصب خلافت او، نکوهش از انحراف مهاجران و انصار و هشدار از آینده‌ای خونین و فتنه‌های خطرناک است.

خطبه سوم

آنگاه که کودتاگران تصمیم گرفتند به خانه ولایت هجوم برند، حضرت در خطبه مختصری فرمودند: «من ملّتی را مثل شما نمی‌شناسم که اینگونه عهدشکن و بدبرخورد باشند. جنازه رسول خدا را بر روی دست گذاشته و رها کردید، و عهد و پیمان‌های میانتان را بریدید و فراموش نمودید، و ولایت و رهبری امام علی علیه السلام و ما اهل بیت را انکار کردید و حق مسلّم ما را باز نگرداندید.»

گویا از آنچه رسول خدا (ص) در روز غدیر خم فرمود، آگاهی ندارید؟ سوگند به خدا که رسول گرامی اسلام در آن روز ولایت و رهبری امیرالمومنین علیه السلام را مطرح کرد و از مردم بیعت گرفت تا امید شما فرصت طلبان را قطع نماید؛ ولی شما رشته‌های پیوند معنوی میان پیامبر (ص) و خودتان را پاره کردید. این را بدانید که خداوند در دنیا و آخرت بین ما و شما داوری خواهد کرد.»

خطبه چهارم

این خطبه در نکوهش پیمان‌شکنان و مردمان بی تفاوت و ساکت ایراد شده است که در بخشی از آن آمده است: «.. و چه بد نظریه و رأیی دادید که حق را از اهلش گرفتید و به دست نااهلان دادید، و چه بد گناه و ستمی را که کردید، گران خواهید یافت و در آن روز که پرده از کار شما برداشته شود، سرانجامش را سخت و دشوار خواهید دید...»

خطبه پنجم

خطبه پنجم در مقابل مهاجمان بیت وحی ایراد شده که در بخشی از آن آمده است: «شما‌ای گمراهان و دروغگویان! چه می‌گویید و چه می‌خواهید؟‌ای عمر! آیا از خدا پروا نداری که داخل خانه من می‌شوی...؟»

 این خطبه‌ها و همین طور روایات فراوانی که از حضرت فاطمه زهرا (ع) نقل شده، همگی نشان دهنده آگاهی و دانش ژرف آن بانوی بی همتا است.

منبع:  تبیان