به گزارش خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران به منظور تقویت تولید و صادرات و با هدف ایجاد ثبات و آرامش در بازار فرآورده‌های نفتی، اعم از خرید و فروش و سهولت دسترسی مستمر واحدهای تولیدی به مواد اولیه مورد نیاز آن ها، طرح ساماندهی تأمین مواد اولیه (خوراک) مورد نیاز واحدهای تولیدی صنایع پایین دستی را تهیه کرده‌اند که  با ایرادات بورس انرژی همراه شد که خوشبختانه بورس انرژی برای کمک به برطرف کردن این ایرادات آمادگی خود را نیز اعلام کرده است.

جزئیات طرح این اتحادیه به شرح زیر است:

تشکیل کمیته تخصصی برای ساماندهی تأمین مواد اولیه

بر اساس این طرح، بررسی و تأیید پیشنهادهای مربوط به نحوه قیمت گذاری، عرضه مواد اولیه (خوراک) مورد نیاز واحدهای تولیدی و ارائه طرح نهایی برعهده کارگروه تنظیم بازار و تأیید و ابلاغ میزان کف عرضه مواد اولیه در بورس، بر عهده یک کمیته تخصصی خواهد بود.

اعضای این کمیته تخصصی، علاوه بر اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی ایران، معاونت برنامه ریزی وزارت نفت، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران، سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید کنندگان، معاونت امور صنایع و معاونت بازرگانی وزارت صنعت، معدن و تجارت، انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت، شرکت بورس کالای ایران یا شرکت بورس انرژی ایران (براساس نوع کالای عرضه شده در هرکدام از شرکت های مذکور) و نماینده تشکل ها و شرکت های پائین دستی به پیشنهاد اتحادیه و با تایید اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران بنا به موضوع مرتبط خواهند بود.

در این طرح، دستورالعمل تنظیم بازار فرآورده های نفتی با تصویب وزارت صمت، مبنای عملکرد کمیته تخصصی است و محل دبیرخانه این کمیته نیز توسط این وزارتخانه مشخص می شود.

ستاد تنظیم بازار، تصمیم گیرنده نهایی است

در طرح مورد نظر، قیمت پایه فرآورده های نفتی ویژه، به پیشنهاد انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت و قیمت پایه سایر فرآورده ها نیز به پیشنهاد اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی ایران، پس از تصمیم گیری در کمیته تخصصی تصویب و به عرضه کنندگان، بورس کالا و بورس انرژی اعلام خواهد شد.

"دستورالعمل تعیین قیمت و عرضه مواد اولیه (خوراک) مورد نیاز واحد های تولیدی" نیز توسط انجمن و اتحادیه مورد اشاره، به کمیته تخصصی پیشنهاد و پس از تأیید این کمیته  جهت تصویب نهایی به ستاد تنظیم بازار ارائه می شود.

همچنین "دستورالعمل تعیین قیمت سایر فرآورده ها ( از جمله فرآورده های تولیدی پالایشگاه های روغن سازی) " توسط کمیته تخصصی تهیه و جهت تصویب نهایی به ستاد تنظیم بازار ارائه خواهد شد؛ این کمیته تخصصی، مکانیسم تعیین قیمت پایه همه مواد اولیه را به صورت جداگانه، ظرف یک ماه از زمان تشکیل کمیته، مشخص و جهت تصویب نهایی به این ستاد ارائه می کند.

تشخیص نیاز واقعی کشور به صدور پروانه های جدید

بر اساس طرح اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی، کمیته تخصصی ساماندهی تأمین مواد اولیه، با هدف احراز فعالیت واحد های تولیدی و بررسی نیاز واقعی کشور به تأسیس این واحدها، بر اساس پیشنهاد انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت و اتحادیه مذکور، موضوع ضرورت صدور یا عدم صدور پروانه های بهره برداری را در قالب یک گزارش تحلیلی به کارگروه تنظیم بازار ارائه خواهد داد تا هماهنگی لازم از سوی این کارگروه با سایر ادارات زیر مجموعه وزارت صمت، جهت عملیاتی شدن این موضوع انجام شود.

نحوه تعیین کف عرضه مواد اولیه تولیدی ها در بورس

در این طرح ضمن اشاره به پالایشگاه های مادر و میانی، به عنوان عرضه کنندگان مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی در بورس، بیان شده: انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت و اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفت، به منظور مدیریت بازار محصولات عرضه شده در بورس،  فهرست پیشنهادی کف عرضه مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی را بر اساس برنامه تولید هر پالایشگاه ( اعم از مادر و میانی) تهیه و پس از تأیید کمیته تخصصی به آنها ابلاغ می کند؛ رعایت نشدن و اصلاح این کف عرضه، در شرایط اضطراری و التهاب بازار مواد اولیه با پیشنهاد انجمن و اتحادیه مورد اشاره و تأیید کمیته تخصصی بلامانع خواهد بود.

شرایط متقاضیان خرید مواد اولیه

بر اساس طرح این اتحادیه، شرایط لازم برای متقاضیان خرید مواد اولیه را، انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت و اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی ایران به وزارت صمت پیشنهاد می دهند و تأیید یا رد این شرایط بر عهده وزارت مذکور است و سهمیه مواد اولیه مورد نیاز این واحدهای تولیدی، بعد از ثبت درخواستشان، طبق ظرفیت مندرج در پروانه بهره برداری و پس از بازرسی از این واحدها تعیین خواهد شد؛ تشخیص نحوه عملکرد و تشکیل کارگروه های بازرسی در سراسر کشور نیز، باید توسط وزارت صمت انجام شود.

کلیه تولیدکنندگانی که تولیدات آن ها، مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی محسوب شود، باید تمام فرآورده های تولیدی خود (اعم از داخلی و صادراتی) و خوراک بین مجتمعی را با رعایت مقررات مربوط به بورس کالا یا انرژی در این دو محل عرضه کنند؛ البته در این طرح موارد زیر بعد از تایید کمیته تخصصی مستثنی می شوند:

درباره تأمین نیاز مجموعه های دفاعی و امنیتی که جزو مراکز راهبردی مورد اشاره هستند، این مواد اولیه صرفا جهت مصرف در همان مراکز است و قابل ارائه به بازار نیست.

استاندارهای فنی و خدمات پس از فروش برای تولیدکنندگان

در این طرح، وظیفه تدوین استاندارهای فنی و خدمات پس از فروشی که تولیدکنندگان باید رعایت کنند نیز بر عهده انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت و اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران قرار داده شده و کمیته تخصصی هم مجری نظارت بر آن هاست.

نحوه نظارت بر عرضه و تقاضا

 بر اساس طرح مذکور، موضوع نظارت بر عملکرد تولیدکنندگان مورد اشاره و جلوگیری از فروش خارج از بورس آن ها، در کارگروه تنظیم بازار تعیین تکلیف می شود. سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان نیز باید با همکاری کلیه سازمان های عضو کمیته تخصصی، در بخش نظارت موارد زیر را ملاک عمل قرار دهد:

هرگونه خرید، فروش، واگذاری یا جایگزینی مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی که از بورس خریداری شده باشد در بازار، سایت های اینترنتی و فضای مجازی، همچنین حمل این مواد به محلی غیر از نشانی محل کارخانه و انبارهای مندرج در سامانه جامع انبارها، ممنوع است؛ البته تعاونی های تامین نیاز می توانند درخواست خود را برای بررسی به کمیته تخصصی ارائه کنند و پس از تایید نسبت به خریداری و توزیع مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی و ارائه فاکتور منشأ جهت ثبت در سامانه ثبت معاملات الکترونیک فرآورده های نفتی (ثامن) اقدام کنند و عملکردشان را برای دوره های هفته ای یا حداکثر ماهانه به اتحادیه گزارش کنند.

بورس کالا و انرژی باید اطلاعات ریز معاملات خریداران مواد اولیه را هر ماه برای سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان و سایر مراجه ذی صلاح از جمله کمیته تخصصی ارسال کنند.

بیشتر بخوانید

• بهره‌برداری از ۱۳ طرح آبرسانی روستایی استان تهران

سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان، سازمان های صمت استان ها و اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی طبق ضوابط باید بر مصرف مواد اولیه خریداری شده از بورس کالا و انرژی ایران نظارت و با تخلفات مربوط برخورد کنند.

در صورت غیرفعال بودن و همکاری نکردن خریداران مواد اولیه در ارائه اطلاعات درخواستی به کمیته تخصصی، دستگاه های نظارتی باید با اعلام رسمی کمیته تخصصی به سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان جهت تعلیق یا غیرفعال سازی مجوز خرید آن ها اقدام کنند که این موضوع نافی وظایف نظارتی شرکت های بورس کالا و انرژی ایران، انجمن و اتحادیه مذکور نیست و اگر این شرکت ها در چهارچوب قوانین مربوط، راساً نسبت به انسداد کد بورسی این واحدها اقدام کنند، باید مشخصات و دلایل انسداد آن ها را ظرف حداکثر دو روز به کمیته تخصصی و سازمان حمایت برای تصمیم گیری نهایی اعلام کنند.

شرایط فروش و صادرات فرآورده های نفتی مازاد بر تقاضای واحدهای تولیدی

در این طرح، مواد اولیه عرضه شده که مازاد بر نیاز واحدهای تولیدی باشند، با نرخ پایه عرضه شده و بدون سقف رقابت، در بورس به صورت ارزی و ریالی به سایر خریداران، به فروش می رسد و درصد عرضه این مواد توسط کمیته تخصصی تعیین می شود؛ همچنین، صادرات این مواد اولیه از طریق بورس، تنها در صورتی پس از تایید کمیته تخصصی مجاز است که نیاز واحدهای تولیدی داخلی به صورت کامل تامین شده باشد و در صورت رعایت نشدن این موضوع، کمیته تخصصی باید گزارش تحلیلی ماهانه آن را به دبیرخانه کارگروه تنظیم بازار ارائه کند.

روزهای عرضه مواد اولیه واحدهای تولیدی و عرضه آزاد در بورس، متفاوت خواهد بود؛ به طوری که عرضه اول مربوط به واحدهای تولیدی بر اساس سهمیه تعیین شده است و عرضه دوم به سایر خریداران اختصاص دارد.

در بحث صادرات، گمرک جمهوری اسلامی ایران باید عملکرد شرکت های صادراتی را به تفکیک جزئیات و به صورت ماهیانه در اختیار سازمان حمایت قرار دهد.

همچنین سامانه های ثبت معاملات الکترونیک فرآورده‌های نفتی (ثامن) و جامع تجارت ایرانیان، درگاه ثبت اسناد خوراک ورودی و منشأ تولید فرآورده های پالاشگاه های مادر، میانی، پتروشیمی ها و صنایع پایین دستی و نیز درج کلیه اطلاعات معاملات خواهند بود.

ایرادات بورس انرژی از طرح صادرکنندگان

در طرف دیگر ماجرای مبارزه با خام فروشی، بورس انرژی که در طرح صادرکنندگان یکی از مجراهای عرضه مواد اولیه است، ایرادات خود به این طرح را به اتحادیه مورد اشاره ابلاغ و برای اصلاح آن ها اعلام آمادگی کرده است.

سیدعلی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی ایران به دبیرکل اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران، تشکیل کمیته تخصصی که در حقیقت رکن اصلی طرح این اتحادیه به شمار می رود، ضروری به نظر نمی رسد؛ مدیرعامل بورس انرژی دلیل خود را نظارت کافی سازمان بورس و اوراق بهادار بر عرضه فرآورده های نفتی و سایر حامل های انرژی می داند!  از نظر وی این نظارت در چهارچوب قوانین موجود قابل انجام است و ضرورتی برای تشکیل کمیته تخصصی وجود ندارد.

مدیرعامل بورس انرژی درباره مسدود شدن کد بورسی این نکته را متذکر شده که اطلاع رسانی به مشتری درباره دلایل مسدود شدن کد، وظیفه کارگزاران بورسی است و عملیات انسداد و تسویه وجوه نیز توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار انجام می شود؛ این تذکر سیدعلی حسینی صحیح است و به نظر می رسد این ایراد مربوط به طرح اتحادیه مذکور با حذف نقش مستقیم کمیته تخصصی و سازمان حمایت و جایگزینی آن با نقش اطلاع رسانی به بورس انرژی، قابل اصلاح باشد.

حسینی درباره بخش توزیع خارج از شبکه بورس هم دو ایراد گرفته که به صحیح به نظر می رسد؛ وی گفته مراکز دفاعی و راهبردی هم می توانند با استفاده از سازوکارهای مناسب مواد اولیه مورد نیاز خود را از طرق بورس خریداری کنند؛ همچنین، برای هم اکنون برای حل مشکل فروش فرآورده های خاصی که متقاضی و مدت زمان تولید محدودی دارند و عرضه خارج از بورس محصولی که جدید باشد، راهکار وجود دارد و آن هم عرضه تک محموله ای است.

لازم به یادآوری است؛ در تمام دولت ها، مسئولان همواره بر گذر از خام فروشی، تکمیل زنجیره ارزش افزوده و تامین نیاز داخل تاکید کرده اند اما همچنان این روند ادامه دارد به طوری که خبرگزاری رویترز، پنجم مهرماه امسال، اعلام کرد که مجموع صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در ماه سپتامبر (از دهه دوم شهریور تا دهه اول مهر) به روزانه 1.5 میلیون بشکه در روز رسید طی یک و نیم سال گذشته رقمی بی سابقه بوده است.

این خبرگزاری جهش صادرات نفت خام ایران را نشانه شکست کارزار فشار حداکثری آمریکا علیه ایران که با شعار به صفر رساندن صادرات نفتی ایران پس از خروج ترامپ از برجام شروع شده بود، دانست؛ جهشی که به نظر می رسد وزارت نفت آن را با شعار سال، یعنی جهش تولید اشتباه گرفته است.

انتهای پیام/