الکاظمی از سفر به تهران و ریاض چه اهدافی دارد؟

به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان، اولین سفر مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق به یکی از مهمترین اخبار منطقه بدل شده و تهران نخستین مقصد الکاظمی برای سفرهای خارجی‌ او است. پیش‌تر ریاض خبر دیدار او با مقامات این کشور را منتشر کرده بود که بنابر بر بیانیه دفتر نخست وزیری عراق،  به دلیل وضعیت بد جسمی ملک سلمان، پادشاه عربستان این دیدار به تاخیر افتاد.

نخست‌وزیر عراق امروز عازم تهران شد و طی حضورش رایزنی هایی در سطح عالی ترین مقامات کشورمان خواهد داشت. اعلام برنامه ملاقات الکاظمی با مقام معظم رهبری هم مؤید اهمیت این سفر است، چراکه پس از شیوع کرونا این اولین دیدار رسمی رهبری با یک مقام خارجی است که گفته می‌شود نقش مهمی در افزایش هماهنگی‌های ضروری در سطوح عالی و اتخاذ تصمیمات راهبردی خواهدداشت.

پیگیری حقوقی شهادت سرداران مقاومت

روز یک شنبه محمد جواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان در سفر به بغداد علاوه بر رایزنی پیرامون روابط دوجانبه در دیدارهایی که با مقامات این کشور داشت، پیگیر ترور حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس شد و دور از ذهن نیست که باحضور نخست وزیر عراق در ایران هم این موضوع باردیگر مورد بررسی قرار بگیرد. 

باتوجه به اینکه نخست وزیر عراق تلاش می‌کند از یک سو در داخل این کشور گام‌هایی در جهت برقراری ثبات بردارد و در منطقه هم اقتدار و تاثیرگذاری دولت عراق را احیا کند، بحث تلاش الکاظمی برای میانجیگری میان تهران و ریاض پررنگ شده است. پیش از این هم بغداد چنین درخواستی را مطرح کرده بود و  باتوجه به اینکه الکاظمی هم  به دنبال ایفای نقشی اثرگذار در کسوت نخست وزیر عراق است، طرح میانجیگری در دیدارهایی که با مقامات کشورمان دارد دور از ذهن نیست. درنتیجه این موضوع هم می تواند در خلال روابط دو جانبه یکی از محورهای مذاکراتی او با مسئولان ایرانی باشد.

خروج آمریکا؛ وعده ای که خواب را از چشمان الکاظمی گرفت

یکی دیگر از محور‌های مهم مذاکراتی نخست وزیر عراق در سفر به تهران بی‌شک بحث خروج نیروهای آمریکایی از عراق خواهد بود. فراکسیون‌های پارلمان عراق یک سال به مصطفی‌الکاظمی فرصت دادند تا مصوبه اخراج نیرو‌های خارجی از این کشور را اجرایی کند. این وعد‌ه‌ای ست که نخست وزیر عراق به مردم داد و هم اکنون به یکی از اصلی‌ترین مطالبات مردمی در این کشور تبدیل شده است. اما بانگاهی به اقدامات آمریکا علیه عادل‌عبدالمهدی، نخست‌وزیر پیشین عراق که مخالف سر‌سخت سیاست‌های آمریکا در این کشور بود و درنهایت به برکناری او منجر شد، بهنظرمی‌رسد که مصطفی‌الکاظمی با احتیاط بیشتری در راستای خروج نیروهای آمریکایی از عراق گام بردارد.

در چنین شرایطی او سعی دارد از طریق گفتمان راهبردی و  انجام برخی رایزنی‌های دیپلماتیک آمریکایی‌ها را برای خروج از این کشور مجاب کند و این امر به یکی از مسائل چالش برانگیز دولت کنونی عراق تبدیل شده است. اما شواهد حاکی از آن است که آمریکایی‌ها قصد خروج از عراق را ندارند، با این حال اگر الکاظمی نتواند این وعده را محقق کند ادامه کار او به عنوان نخست وزیر عراق با مشکل جدی روبرو خواهد بود. برخی احتمالات وجود دارد که پیام‌هایی از سوی آمریکا به الکاظمی داده شده که درصورت ادامه پافشاریِ نخست وزیر عراق برای خروج نیروهای آن‌ها، داعش به عراق بازخواهد گشت و ناامنی‌ها در این کشور تشدید خواهند شد.

در هر صورت شرایط نخست وزیر فعلی عراق در قبال آمریکایی ها با عادل عبدالمهدی متفاوت است، چراکه از الکاظمی برای حضور در کاخ سفید دعوت شده است و این دعوت می‌تواند برای این باشد که او در سیاست خارجی خود، سیاست موازنه مثبت با قدرت‌های فرامنطقه‌ای و منطقه‌ای را در پیش گرفته است. با این حال تجربه نشان داده‌است که آمریکایی‌ها هیچ گاه در رابطه با مسائل منطقه با حسن نیت وارد نشده اند و الکاظمی به خوبی می‌داند برای ادامه حضور در کسوت فعلی خود باید به وعده خود در قبال اخراج نیروهای آمریکایی از عراق عمل کند. 

رایزنی با ملک سلمان؛دیداری که به تاخیر افتاد

خبرگزاری رسمی عربستان روز گذشته به نقل از دیوان پادشاهی اعلام کرد که ملک سلمان، پادشاه این کشور برای برخی آزمایش‌ها به بیمارستان تخصصی ملک فیصل رفته است. درپی این خبر سفر نخست وزیر عراق به عربستان هم که قرار بود پیش حضورش در ایران انجام شود به تعویق افتاد.

آنچه در مورد روابط بغداد با ریاض اهمیت دارد این است که بر خلاف ایران، سعودی ها در عراق سابقه خوبی نداشته و مردم این کشور. بعد از سال ۲۰۰۳ و سرنگونی رژیم بعث خاطرات خوبی از آن‌ها در ذهن ندارند. چراکه سعودی‌ها در تقویت گروه تروریستی داعش علیه ملت عراق نقش مهمی داشتند و اقدامات تخریبی آن‌ها در یمن سوریه و عراق کاملا مشهود بوده و به همین دلیل هم پایگاه مردمی ندارند، اما از آنجا که عراق به عنوان یک کشور عربی مجبور است با کشور‌های عربی از جمله عربستان تعامل داشته باشد، در نتیجه الکاظمی هم سعی می‌کند در سیاست‌های خود توازنی در روابط بغداد-ریاض و تهران-بغداد را ایجاد کند. درمقابل عربستان به عنوان تابعی از سیاست‌های آمریکا همواره تلاش می‌کند در عراق نفوذ کرده و الکاظمی هم سعی دارد از طریق برقراری رابطه معقول با این کشور به نوعی توازن سیاسی دست یابد.

ضعف در زیرساخت‌های انرژی پاشنه آشیل عراق

قطعا عراقی‌ها از یاد نبرده‌اند زمانی که آنها با حملات بی‌امان داعش و گروههای تروریستی دست به گریبان بوده‌اند، عربستان با تولید انبوه نفت و پایین آوردن قیمت‌ها، عراقی ‌ها را در شرایط سخت تری قرار داد و بغداد به سختی توانست سهم تولید نفت خود از بازار نفت را مجددا بازپس‌گیرد. 

 براساس آمار شرکت کپلر، عربستان سعودی در آوریل سال گذشته ۰۸۴/ ۱ میلیون بشکه نفت در روز به هند صادر داشت و عراق را که ۷۶۰ هزار بشکه در روز صادرات داشت، مغلوب کرد اما در این میان با توجه به تحریم نفت ایران و ونزوئلا از سوی آمریکا، بغداد از سال ۲۰۱۷ توانست در رده یکی از  صادرکننده بزرگ نفت به هند قرار بگیرد. اما به واسطه شیوع ویروس کرونا عراق دوباره  برای صدور نفت خود به بازارهای جهانی با مشکل روبرو شد و ریاض به سرعت جایگاه قبلی خود را با فروش روزانه یک میلیون بشکه به هند اشغال کرد.

اما تنها صادرات در حوزه نفت نیست که سعودی ها سعی دارند گوی سبقت را در آن از سایر کشورهای منطقه بگیرند، بلکه عربستان درخصوص صادرات برق ایران به عراق هم برنامه ریزی هایی انجام داده است که فعلا با تایید بغداد روبرو نبوده است. 

از سوی دیگر عربستان از ظرفیت فناوری لازم در زمینه انرژی برخوردار نیست و نمی‌تواند تامین کننده قطعی انرژی و برق عراق باشد. همچنین نوع نگاه عربستان به ملت عراق کاملا طایفه‌ای است و به همین دلیل مردم این کشور نمی‌تواند روی همکاری‌های این سعودی‌ها حساب بازکنند، در چنین شرایطی تهران می‌تواند مطمئن‌ترین شریک برای بغداد به حساب بیاید چراکه برخلاف سعودی‌ها، ایران در بدترین موقعیت‌ها حسن نیت خود را به ملت عراق ثابت کرده است. 

درهرصورت ضعف زیر ساختی عراق در تامین انرژی مورد نیاز این کشور به پاشینه آشیلی برای آنها تبدیل شده است. برای مثال آمریکا هر زمان تصمیم به وارد آوردن فشار بر این کشور داشته باشد بحث عدم تمدید صادرات برق از ایران را مطرح یا سعی می‌کند یکی از کشورهای حاشیه خلیج فارس را برای صادرات برق به عراق جایگزین کند که تاکنون هیچ یک از این اقدامات نتیجه‌ای در برنداشته است.

طرح محکومیت عربستان در پارلمان عراق

طرح محکومیت عربستان سعودی به واسطه نقش داشتن در تنش‌های عراق مطرح شده است که در صورت تصویب بر روابط ریاض و بغداد به صورت جدی سایه خواهد انداخت و قطعا در سفر الکاظمی به عربستان تلاش‌هایی برای کنارگذاشتن این طرح در پارلمان عراق از سوی سعودی‌ها انجام خواهد شد. امکان تصویب طرح وجود دارد، ولی مسئله اصلی اجرایی کردن آن است که به دلیل حاشیه امنی که عربستان سعودی در سطح منطقه و جهان برای خود ایجاد کرده است، درشرایط فعلی امکان معرفی ریاض به عنوان کشوری که نقش تخریبی در منطقه دارد وجود نخواهد داشت

بیشتر بخوانید

• هدف مصطفی الکاظمی از سفر به ایران چیست؟
• الجبیر: مشتاقانه منتظر سفر الکاظمی به عربستان هستیم

مصطفی الکاظمی در سفر به تهران پیرامون تبادل اقتصادی بین تهران و بغداد که به دلیل گسترش ویروس کرونا و بسته شدن مرز‌ها به پایین‌تر حد خود رسیده به رایزنی خواهد پرداخت، چراکه قرار بود میزان تبادلات دوکشور از ۱۳ میلیارد دلار در سال به ۲۰ میلیارد دلار برسد که درحال حاضر تا ۹ میلیارد دلار کاهش داشته است .

علاوه براین نباید فراموش کرد که شرایط جسمانی پادشاه عربستان و نتیجه انتخابات آتی آمریکا هم در روابط بغداد با سایر کشورهای منطقه بی‌اثر نخواهد بود و نخست وزیر عراق به جز خروج نیروهای آمریکایی از این کشور، برگزاری انتخابات پارلمانی، بازسازی اقتصاد و مبارزه با فساد اداری در عراق را هم پیش روی خود دارد. در نتیجه نیازدارد روابط خود با کشورهای منطقه را به بهترین شکل مدیریت کند.

انتهای پیام/