هفته سلامت امسال که با شعار جهانی "Primary Health Care a path towards Universal Health Coverage " یا «مراقبت‌های اولیه بهداشتی راهی به سوی پوشش همگانی سلامت» برگزار می‌شود.

حوادث و بلایا به این دلیل یکی از شعارهای هفته سلامت انتخاب شده زیرا مهمترین علل مرگ و میر در دنیاست و در ایران نخستین علت مرگ جوانان محسوب می شود و سالیانه خانواده های بسیاری به دلیل حوادث داغدار می شوند و عزیزان خود را از دست می دهند.

آمار کشته شدگان در حوادث و بلایای طبیعی در جهان

آرزو دهقانی دانشجوی دکترای سلامت در بلایای و فوریت های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی  در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، با بیان اینکه امروزه حوادث و بلایا باعث تغییرات چشمگیری در تعداد آسیب‌ها، مصدومیت‌ها و مرگ و میر شده است، گفت: شاهد تغییر جهانی در الگوی آسیب‌ها، مصدومیت‌ها و مرگ و میر هستیم که عوامل زیادی منجر به این تغییرات مهم و افزایش تعداد حوادث و بلایا در سراسر جهان و اثرات آن‌ها شده است و عواملی چون افزایش جمعیت، تغییر در شیوه زندگی، شهرنشینی، تغییرات اقلیمی، درک خطر پایین از حوادث و بلایا و مداخله در محیط زیست علل این تغییرات محسوب می شود. 

این دانشجوی دکترای سلامت در بلایای و فوریت های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاه به آمار حوادث و بلایا و مرگ و میر ناشی از آن اظهار کرد: بر اساس گزارش پایگاه EM-DAT در سال ۲۰۱۵ تعداد ۳۷۶ حادثه و بلایای طبیعی رخ داده که ۲۲ هزار و ۷۶۵ نفر کشته شده و تعداد جمعیت تحت تأثیر از بلایا بیش از  ۱۱۰ میلیون نفر بودند.

دهقانی گفت: خسارات اقتصادی ناشی از بلایا در سال ۲۰۱۵ حدود ۷۰.۳ بیلیون دلار برآورد شد و این پایگاه اطلاعاتی براساس تجزیه و تحلیل ۲۸۱ رویداد ثبت شده در سال ۲۰۱۸، گزارش داده است، زلزله، سونامی و سیل سه حادثه‌ای بودند که بیشتر در جهان رخ داده و منجر به فوت ۱۰ هزار و ۳۷۳ نفر شده اند، این در حالی است که ۶۱.۷ میلیون نفر نیز تحت تاثیر این بلایای طبیعی قرار گرفته اند.

این دانشجوی دکترای سلامت در بلایای و فوریت های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: به طور کلی تعداد بلایا و همچنین تعداد مرگ و میر و جمعیت تحت تأثیر از بلایا نسبت به یک دهه گذشته افزایش چشم گیری داشته است، ایران نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی و عواملی، چون افزایش جمعیت، تغییرات اقلیمی که بیشتر به صورت خشکسالی نمود یافته و زندگی شهری و ماشینی و ایجاد تغییرات بی رویه در محیط زیست، بلایای طبیعی زیاده به خود دیده و تجربه کرده است.

ایران رتبه دهم دنیا در مرگ و میر ناشی از بلایای طبیعی

دهقانی با اشاره به رتبه ایران در مرگ و میر ناشی از بلایای طبیعی گفت: طی گزارشات منتشر شده پایگاه اطلاع رسانی CRED که گزارشی مبنی بر تحلیل ۲۰ ساله (۲۰۱۵ – ۱۹۹۶) حوادث طبیعی بوده و زلزله بم ایران جزء ۲۰ حادثه با بیشترین تعداد فوتی ناشی از بلایا دسته بندی شده است، همچنین ایران در همین بازه زمانی ۲۰ ساله در زمره ۱۰ کشور اول دنیا به لحاظ مرگ و میر ناشی از بلایا (در تعداد مطلق) بوده که متوسط مرگ و میر در هر ۱۰۰ هزار ساکن حدود ۴۴ نفر تخمین زده شده است.

این دانشجوی دکترای سلامت در بلایای و فوریت های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: بلایای طبیعی علاوه بر آسیب‌های اقتصادی، منجر به فوت و مصدومیت و بحران‌های ثانویه می‌شوند که سلامت انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، همچنین به دنبال رخداد بلایا وضعیت بهداشت و سلامت عمومی مردم به طور مشخض تحت تاثیر قرار می‌گیرد و بحران‌های ثانویه مثل آسیب به زیرساخت‌های سلامت که آن‌ها را ناتوان در ارائه خدمات به مصدومان و آسیب دیدگان یا طغیان برخی بیماری‌های واگیر به دنبال بلایای طبیعی می‌کند.

دستگاه‌هایی که برای مقابله با بحران طبیعی باید بسیج شوند

دهقانی با بیان اینکه کاهش خطر پذیری و آسیب پذیری در بلایا یک اولویت جهانی است، اظهار کرد: کاهش خطر پذیری و آسیب پذیری در بلایا نیازمند تلاش جمعی و همکاری و تعاملات ویژه درون بخشی و برون بخشی است و باید همراهی و هماهنگی بین سیاستگذاران، مدیران، متخصصان، کارشناسان سازمان‌های ذیربط باید پیش از وقوع بلایا فراهم شود و در این بین استفاده و بهره گیری از دانش و تجارب جهانی می‌تواند باعث ارتقا دانش و برنامه‌های کشوری برای مدیریت بحران شود.

این دانشجوی دکترای سلامت در بلایای و فوریت های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تاکید کرد: مقابله با بلایا و پیشگیری از اثرات سنگین آنها کاری است مشترک بین مدیران، کارشناسان، مجریان برنامه‌های مدیریتی، رسانه‌ها و عموم مردم و با توجه به اجتناب ناپذیر بودن بلایای طبیعی، آموزش به مردم در ارتباط با نحوه مواجه با چنین بلایایی اهمیت فراوانی دارد و  دستگاه‌های مرتبط از جمله وزارت بهداشت، هلال احمر، بهزیستی، آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و سایر دستگاه‌ها باید در طول سال آموزش نحوه مقابله با این بلایا را در دستور کار قرار دهند.

وی افزود: آموزش مقطعی یا با توجه به پیشامد رخ داده کافی نیست، جریان آموزش باید مداوم باشد و بهتر است آموزش‌ها از دوره پیش دبستانی آغاز شود. هرچه میزان آمادگی مردم برای نحوه روبرو شدن در مواقع بروز حوادث افزایش یابد به طور قطع در کاهش خسارات جانی و مادی بسیار موثر است.

این دانشجوی دکترای سلامت در بلایای و فوریت های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه حوادث و صدمات ناشی از آن ۱۲ درصد از کل بار بیماری‌ها را در جهان شامل می‌شود و سومین علت مهم مرگ و میر کلی جمعیت است، گفت: به گونه‌ای که روزانه ۱۶ هزار نفر بر اثر صدمه‌ها و حوادث جان خود را از دست می‌دهند و در میان انواع صدمات ناشی از حوادث و بلایای طبیعی و انسان ساخت بیشترین علت مصدومیت‌ها به ترتیب حوادث ترافیکی، آسیب به خود، سقوط و خشونت بوده است.

دهقانی اظهار کرد: بر اساس گزارش منتشره از سوی وزارت بهداشت، حوادث از مهم‌ترین علل آسیب و مرگ در جهان محسوب می‌شوند و ایران یکی از کشور‌های با میزان بالای حوادث به شمار می رود و در سال ۱۳۹۴، یک میلیون و ۵۶۶ و ۹۳۳ نفر مصدوم مورد بررسی قرار گرفتند که ۶۸ درصد افراد مرد و ۳۲ درصد  زن بودند و ضربه، حوادث ترافیکی و سقوط به ترتیب شایع‌ترین علل گزارش شده سوانح و حوادث بودند.

آمار مرگ و میر بر اثر حوادث ترافیکی

این دانشجوی دکترای سلامت در بلایای و فوریت های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به آمار مرگ و میر بر اثر حوادث ترافیکی اشاره کرد و گفت: بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۵، سالانه بیش از ۱.۲۵ میلیون نفر در دنیا به دلیل حوادث ترافیکی فوت می کنند و هشتمین عامل مرگ و میر در جهان و عامل اصلی مرگ و میر در گروه سنی ۲۹-۱۵ سال به شمار می‌آید.

دهقانی بیان کرد: پیش بینی ها نشان می‌دهد روند افزایشی مرگ و میر ناشی از حوادث ترافیکی باعث می‌شود که تا سال ۲۰۳۰ مرگ و میر ناشی از حوادث ترافیکی در رتبه پنجم قرار بگیرد و در کشور ایران حوادث ترافیکی دومین علت مرگ‌ومیر، اولین علت مصدومیت و اولین علت سال های از دست‌رفته به علت مرگ زودرس است.

وی افزود: بر اساس آمار سازمان پزشکی قانونی، به طور متوسط سالانه حدود ۲۲ هزار نفر بر اثر حوادث ترافیکی جان خود را از دست می دهند، با افزایش حوادث جاده ای پیش بینی می‌شود مرگ ناشی از حوادث در سال ۲۰۲۰ به ۸ میلیون مرگ در سال افزایش یابد.

این  دانشجوی دکترای سلامت در بلایای و فوریت های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تاکید کرد: حوادث قابل پیشگیری هستند به خصوص حوادث ترافیکی. بسیاری از کشور‌ها با پرداختن به مسائل و راهکار‌های استراتژیک، به موفقیت‌های چشمگیری در کاهش تعداد تصادفات و کاهش فراوانی و شدت آسیب‌های ناشی از سوانح رانندگی دست یافته‌اند.

دهقانی بیان کرد:ومصدومیت کودکان و نوجوانان در سنین کم موجب از کار افتادگی تا آخر عمر می‌شود و تمام سازمان های دخیل در حوزه حوادث ترافیکی باید در بحث بسترسازی فرهنگی و آموزش و توانمندسازی مردم اهتمام ورزند.

راهکارهایی برای پیشگیری از حوادث ترافیکی و مرگ و میر ناشی از آن

این دانشجوی دکترای سلامت در بلایا و فوریت‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: راهکار‌های پیشگیرانه پیشنهادی برای پیشگیری از مصدومیت و مرگ و میر ناشی از حوادث ترافیکی بیان کرد: راهکار‌های اولیه سیستم اعطای گواهینامه پیشرفته، کاهش سرعت در اطراف مدارس، کاهش سرعت در مکان‌های بازی و استراحتگاه ها، قوانین بازدارنده‌ قوی در صورت بروز نقض قوانین، جداکردن استفاده کنندگان مختلف از راه، آموزش و فرهنگ سازی است.

وی ادامه داد: در مراحل بعدی استفاده از صندلی و کمربند مخصوص کودک، استفاده از کلاه ایمنی در موتور و دوچرخه، افزایش تبحر و پاسخ دهی اورژانس و ایجاد مراکز ترومای مناسب برای درمان و توانبخشی  باید مد نظر قرار گیرد.

انتهای پیام/

هانیه جلیل نژاد