به گزارش خبرنگار حوزه افغانستان باشگاه خبرنگاران جوان، یکی از گزینه‌هایی که می‌توان از آن به‌عنوان زیربنایی‌ترین عوامل رشد و مدنیت جوامع بشری نام برد، میزان «سواد و آگاهی» در آن جوامع است؛ مولفه‌ای که بی‌گمان نوسان در آن تغییرات شگرفی در ثبات یا لغزش جامعه به‌وجود می‌آورد.

در واقع آثار به‌جای مانده از مردمان گذشته بهترین ابزار برای قضاوت درباره منش آنان در مقوله علم‌اندوزی و سواد می‌باشد؛ هر زمان علم جایگاهی رفیع یافت نقاط عطف متعالی و بی‌بدیلی در صفحه تاریخ ثبت شد و در نقطه مقابل، هر دوره‌ای که با ارتقای آموزش و سواد به دلایل گوناگون برخوردهایی شکل گرفت، نه‌تنها آن مقطع زمانی بلکه قرن‌های بعدی آن جامعه نیز هزینه سنگینی پرداخت. 

در شرایطی که قدرت‌های جهانی به‌منظور حضور قوی و موثر در معادلات نظام بین‌الملل، تلاشی همه جانبه در راستای پیشرفت‌های علمی و به‌نوعی خصوصی‌سازی علوم همگانی می‌کنند، می‌طلبد که کشورهای جهان سوم و من‌جمله افغانستان گام‌های موثری را در جهت ارتقای سطح سواد و علم‌آموزی در میان مردمان خود بردارد. لذا با توجه به اهمیت روزافزون مقوله فراگیری «سوادآموزی»، لازم است همه نیروها و دستگاه‌های داخلی افغانستان تلاش خود را در راستای تحقق این مهم، متمرکز کنند. 

با توجه به ضرورت بالابردن سطح سوادآموزی در افغانستان، مطالبی را پیرامون موانع موجود در این مسیر و نیز راهکارهای رشد میزان سواد در این کشور بیان می‌کنیم.

*«بی‌سوادی»، عامل اصلی معضلات کنونی در افغانستان

تردیدی نیست امروز افغانستان با معضلات متعددی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند که این معضلات، مسیر را برای دست‌یابی به افق‌های روشن علمی ناهموار می‌کند، اما باید توجه داشت که مهم‌ترین عامل جولان استعمار غرب و تروریسم‌پروری جریان‌های افراطی در افغانستان، مغفول ماندن امر مهم «سوادآموزی» در سال‌های گذشته این کشور است.

به‌یقین وقتی دغدغه سوادآموزی و پیشرفت‌های علمی بر طبقات مختلف جامعه مستولی باشد، تنش و بی‌ثباتی جایی در آن جامعه نخواهد داشت؛ زیرا عامل اصلی تاخت‌و‌تاز ناامنی و استعمار بیگانه در یک کشور، عدم حضور سواد و آگاهی درمیان افکارو اندیشه‌های مردمان آن کشور است.

افغانستان در سال‌های گذشته با مشکلات عدیده‌ای در راستای ارتقای سطح علم و سواد مواجه بوده است؛ مشکلاتی که بعضا دلایلی داخلی داشته اما بیشتر عوامل موثر در بروز بی‌سوادی، حضور بیگانگان و تروریست‌هایی است که هزینه‌های سنگین انسانی، اقتصادی و از این قبیل را بر ملت رنج‌کشیده افغانستان تحمیل کرده‌اند.  

*میزان سواد در افغانستان
 
قریب به 28 سال است که جنگ و ناامنی سایه شوم و سنگین خود را بر کشور افغانستان افکنده است؛ جنگ‌هایی که مهم‌ترین عامل نابودی نهادهای آموزشی و مدارس در ولایات گوناگون این کشور شده است. پس از سقوط دولت این کشور به‌دست گروه‌های مختلف جنگ‌طلب در سال‌های بعد از خروج شوروی سابق از افغانستان، منازعات گوناگون داخلی، ولایات این کشور را به صحنه درگیری‌ها برای رسیدن به‌قدرت تبدیل کرد.


در سال‌های بعد نیز با پیدایش گروه‌هایی تروریستی از قبیل القاعده و طالبان، روند فراگیری علم و دانش در افغانستان در معرض تعطیلی قرار گرفت. پس از حمله نظامی آمریکا و ناتو به خاک این کشور، عملا دیگر بستری برای فراگیری علم برای فرزندان افغانستان فراهم نبود.

*آمار و ارقام بی‌سوادی در افغانستان

سازمان ملل در سال 2012 طی گزارشی اعلام کرد که میزان بی‌سوادی درافغانستان حدود 65 درصد است و با توجه به آن، این کشور بالاترین میزان بی‌سوادی در کشورهای منطقه را دارد. براین اساس سطح سواد در میان افراد بالای 15 سال، حدود 31/4 است که بر اساس تفکیک جنسیتی، 45درصد مردان و 17 درصد زنان در این کشور از نعمت سواد  برخوردارند. در این آمار آمده است که تنها 5درصد زنان روستانشین از سواد خواندن و نوشتن بهره‌مند هستند.


لازم به‌ذکر است که پس از سقوط طالبان در این کشور دروازه‌های مدارس و مکاتب به روی فرزندان افغانستانی گشوده شد و فراگیری علوم و معارف در افغانستان جلوه تازه‌تری پیدا کرد. با توجه به شرایط مذکور در حال‌حاضر حدود 10میلیون نفر از کودکان افغانستانی به مکتب می‌روند، اما باید توجه داشت که حضور گروه‌های تروریستی از قبیل طالبان و داعش زمینه را برای محرومیت تعداد بی‌شماری از کودکان این کشور در فراگیری علم و باسوادی، فراهم کرده است.

خطری جدی‎تر در این مقوله که باید مقابله جدی با آن صورت گیرد، این‌است که گروه‌های تروریستی اقدام به جذب کودکان افغانستان برای آموزش تعالیم خود می‌کنند که در واقع ابعاد نگران‌کننده‌تری را به‌نسبت بی‌سوادی‌ در جامعه این کشور ترسیم می‌کند و آن عبارتست از؛ ترویج اندیشه‌های افراطی‌گری و تروریسم.

*راهکارهای افزایش سطح سواد در افغانستان


آن‌چه می‌توان از آن به‌عنوان راهکاری موثر در بهبود سطح سواد در افغانستان به‌کار بست، حمایت‌های مالی دولت در راستای فراهم آوردن امکانات آموزشی و تشویق معلمان و دانش‌آموزان می‌باشد به‌علاوه آن‌که می‌بایست آگاهی‌بخشی وسیعی از سوی نهادهای مسئول پیرامون عواقب سوء بی‌سوادی در میان خانواده‌ها صورت گیرد. بدون‌شک ارتقای سطح سواد در افغانستان نیازمند همکاری تمامی ارگان‌های فعال از قبیل؛ رسانه‌ها و نهادهای دینی و آموزشی داخلی و نیز کمک‌های مجامع بین‌المللی برای مقابله با بی‌سوادی فرزندان سرزمین افغانستان، خواهد بود.
   
بر اساس اعلام یونسکو، این سازمان بین‌المللی در نظر دارد تا اواخر سال ۲۰۱۶ میلادی ۶۴۰ هزار شهروند افغانستانی را از برنامه‌های سوادآموزی فارغ التحصیل شوند که این برنامه تاکنون ۳۰ ولایت افغانستان را تحت پوشش قرار داده است.

*بسیج همگانی برای ریشه‌کنی بی‌سوادی در افغانستان


به گزارش خبرنگار حوزه افغانستان باشگاه خبرنگاران جوان، در روزهای اخیر طی یک جلسه‌ و با حضور نهادهای دولتی مختلف ،کاهش بی‌سوادی در دستور کار نهادهای دولتی افغانستان قرار گرفت.  در جریان این جلسه هماهنگی میان وزارت‌خانه‌ها، ریاست‌های مستقل و نهاد سواد آموزی در راستای کاهش بی‌سوادی افغانستان به میزبانی این نهاد برگزار شد. در این نشست، حاضرین در جلسه توافق کردند که در این طرح با هدف‌گذاری سواد آموزی جهت کاهش بی‌سوادی در کشور و با در نظر داشتن امکانات موجود در ارگان‌های مرتبط همکاری نمایند.


درست است که مردم افغانستان با بحران‌ها و تنش‌های گوناگونی به‌واسطه حضور نیروهای بیگانه و تروریستی دست‌به گریبان هستند، اما اگر ظرفیت‌ بالای فراگیری علم و «سوادآموزی» در میان کودکان افغانستان، با تدبیر و اراده جدی همه نهادهای داخلی این کشور در راستای ریشه‌کنی بی‌سوادی همراه شود؛ می‌توان به فردایی در افق فرزندان افغانستان امید بست که در آن سطح سواد و آگاهی به‌ جایگاه قابل‌قبولی در نظام‌آموزشی و مطابق با استانداردهای جهانی رسیده است. 

گزارش از: وحید امیدی‌موحد

انتهای پیام/