به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمان  گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ تب کیو یکی از بیماری‌های مشترک بین انسان وحیوان است که در اثر باکتری به نام کوکسیلا برونتی ایجاد می‌شود. نام‌های دیگر این بیماری تب مجهول، پنوموریکتزیوز، تب کشتار‌گاه، آنفلوانزای بالکان، گریپ بالکان، ریکتزیوز ریوی هستند. 

این بیماری غالبأ بدون نشانه‌های درمانگاهی است، هرچند می‌تواند باعث سقط جنین در گوسفند و بز و علائم شبیه آنفلوآنزا در انسان شود. تعیین تعداد دقیق مبتلایان به این بیماری کار دشواری است. این بیماری گسترش جهانی دارد، اما بصورت انفرادی و به ندرت رخ می‌دهد. تعداد کمی از کشورهای آسیایی درگیر تب کیو می‌باشند، اما در آمریکا، کانادا و کشورهای اروپایی بیشتر دیده می‌شود. وقوع بیماری در حیوانات و انسان بیش از میزان ثبت شده است به دلیل اینکه بسیاری از افرادی که آلوده می‌شوند نشانه‌های درمانگاهی بیماری را نشان نمی‌دهند. تعداد مرگ و میر بر اثر بیماری تب کیو در سال ۲۰۰۹ شش نفر بوده است. 

داریوش جهان پیما، مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی سازمان دامپزشکی کشور، گفت: این باکتری به گرما، خشک کردن و بیشتر ضد عفونی کننده‌های رایج مقاوم است، که این ویژگی سبب می‌شود باکتری به مدت طولانی در محیط بیرون زنده بماند. کوکسیلا برونتی در خاک و مواد آلوده مانند بستر، پشم، گردن و خاک ماه‌ها وحتی سال‌ها دوام می‌آورد. پاستوریزاسیون به طور مؤثر این ریکتزیا را نابود می‌سازد. این ریکتزیا توانایی جایگزینی در رحم، جفت، پستان‌ها و گره‌های لنفاوی فوق پستانی و منبع آلودگی را در حین زایمان فراهم می‌کند. 

داریوش جهان پیما در خصوص حیوانات مستعد این بیماری، تصریح کرد: حیواناتی مثل گاو، گوسفند و بز از جمله مخازن اصلی کوکسیلا برونتئی هستند. عفونت در طیف وسیعی از حیوانات دیگر شامل دیگر گونه‌های دامی و حیوانات خانگی گزارش شده است. کوکسیلا برونتئی موجب علائم در‌مانگاهی در حیوانات نمی‌گردد، گرچه موجب سقط جنین در گوسفند و بز می‌شود. 

وی ادامه داد: ارگانیسم از طریق شیر، ادرار و مدفوع دامهای آلوده، ترشح و همچنین در طی تولد و زایمان باکتری به تعداد زیادی از مایعات آمنیوتیک و جفت دفع می‌شود. انسان‌ها اغلب بسیار حساس به بیماری هستند و تعداد محدودی باکتری ممکن است کفایت ابتلا را داشته باشد البته بسیاری از موارد ابتلای انسانی غیر آشکار است. آلودگی انسان معمولا از طریق استنشاق باکتری با هوای آلوده به ذرات گرد و غبار بهاربند دام‌ها که ترشحات و مواد دفعی حیوانات آلوده، مواد دفعی دوره زایمان و مواد خشک شده جفت آن را آلوده کرده است، صورت می‌گیرد. خوردن شیر آلوده که متعاقب آن استفراغ و ورود غذای آلوده به ریه می‌شود شیوه عادی انتقال عفونت نیست. روش‌های دیگر انتقال آلودگی به انسان شامل گزش کنه‌ها و انتقال انسان به انسان نیز نادر است. 

جهان پیما در پاسخ به این سوال که بیماری تب کیو قابل انتقال به انسان است، اظهار کرد: بعضی از دام‌ها می‌توانند تب کیو را به انسان انتقال دهند. گاو، گوسفند و بز به احتمال بسیار قوی انتقال دهنده کوکسییلا برونتئی هستند، ولی انواع دیگر حیوانات می‌توانند بیمار بشوند. اغلب حیوانات آلوده علائم تب کیو را نشان نمی‌دهند، لیکن ارگانیسم می‌تواند در گرد و غبار، ادرار یا مایعات خشک شده ناشی از فرآیند تولد گوساله‌ها و یا بره‌ها است، وجود داشته باشد. مردم معمولا از طریق تنفس در گرد و غبار آلوده به تب کیو مبتلا می‌شوند. هر از گاهی، آلودگی انسان از طریق نوشیدن شیر آلوده و یا گزش کنه نیز اتفاق می‌افتد. 

مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی در خصوص علایم بیماری تب کیو افزود: نیمی از انسان‌های آلوده با کوکسیلا برونتئی علائم درمانگاهی را نشان می‌دهند در اغلب مبتلایان بیمار، علائم درمانگاهی ۳-۲ هفته بعد از آلودگی و یا زود‌تر نمایان می‌شود. این علائم شامل سر درد، درد معده و سینه، استفراغ و اسهال است. تب می‌تواند ۲-۱هفته به درازا بکشد اما بسیاری از بیماران می‌توانند به عفونت شدید ریه و کبد مبتلا شوند. 

وی افزود: اکثر مبتلایان در عرض ۲-۱ ماه بعد از آلودگی بهبودی می‌یابند. بیماری بندرت ۱ سال و یا بیشتر تداوم می‌یابد. در این دسته از بیماران التهاب قلب و خصوصا التهاب دریچه‌های قلب می‌تواند مشکل جدی ایجاد کند. 

جهان پیما در مورد مراحل این بیماری تصریح کرد: در بیشتر موارد حاد ابتلای به تب کیو با شروع ناگهانی یک و یا بیشتر علائم به شرح: تب بالا (۱۰۵-۱۰۴ درجه فار‌‌نهایت)، سر درد شدید، بیقراری، درد عضلات، گیجی، اسهال، درد شکمی و درد سینه شروع می‌شود. تب حدود ۲-۱هفته ادامه می‌بابد. کاهش وزن نیز می‌تواند وجود داشته باشد و برای مدتی ادامه یابد. ۵۰-۳۰ درصد بیماران یک علائم عفونی آشکار که به پنومونی منجر می‌شود را نشان می‌دهند. به علاوه یک بخش عمده از بیماران نتایج غیر طبیعی در تست‌های عملکرد کبد را نشان می‌دهند و در برخی هپاتیت بروز می‌کنند. در مجموع بیشتر بیماران در عرض چند ماه بدون درمان بهبود می‌یابند. فقط ۲-۱درصد مبتلایان به فرم حاد بیماری تلف می‌شوند. 

شکل مزمن تب کیو، با عفونت پایدار به مدت ۶ ماه شناخته می‌شود، این شکل از بیماری غیر معمول ولی جدی و مخاطره آمیز است. بیماران با فرم حاد بیماری می‌توانند به شکل مزمن بیماری گرفتار شوند. این فرم مزمن ۲۰-۱ سال بعد از ابتلای اولیه ادامه می‌یابد. عواقب جدی فرم مزمن تب کیو اندوکاردیت است، معمولا دریچه آئورت قلب و در موارد کمتر دریجه میترال درگیر می‌شود. بیمارانی که به فرم حاد بیماری می‌رسند بیماری قبلی دریچه قلب و یا سابقه پیوند عروق دارند. گیرندگان اعضای پیوندی، بیماران سرطانی و همچنین مبتلایان به بیماری مزمن کلیوی در معرض ابتلای به فرم مزمن تب کیو هستند. 

جهان پیما با اشاره به میزان ابتلای تب کیو به شکل مزمن، گفت: بالغ بر ۶۵درصد مبتلایان به شکل مزمن بیماری ممکن است تلف شوند. دوره کمون تب کیو بستگی به تعداد اعضائی دارد که در ابتدا به عفونت درگیر می‌شوند. هرچه تعداد اندامهای درگیر بیشتر باشد، دوره کمون کوتاه‌تر است. اغلب مبتلایان در عرض ۳-۲ هفته بعد از در معرض قرار گرفتن بیماری را نشان می‌دهند. آن دسته از بیماران که بطور کامل بهبود می‌یابند، می‌توانند تا پایان زندگی بر علیه عفونت مجدد ایمن باشند. 

مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی در خصوص تست‌های مناسب برای تشخیص تب کیو عنوان کرد: از آنجا که نشانه‌ها و علائم تب کیو اختصاصی نیستند، بدون تست‌های مناسب و معتبر آزمایشگاهی تشخیص دقیق بیماری مشکل است. با داشتن نتایج تعدادی آزمایشات روتین و یافته‌های کلینیکی و اپیدمیولوژیکی مناسب ممکن است بتوان در خصوص تشخیص تب کیو اظهار نظر کرد. برای مثال چون که مبتلایان به تب کیو یک تومبوسیتوپنی زود گذر را نشان می‌دهد، یک شمارش میکروبی می‌تواند پزشک را راهنمائی و کمک کند. تایید تشخیص تب کیو نیازمند یک آزمایش سرولوژی با تایید حضور آنتی بادی بر علیه کوکسیلا برونتی است. در بیشتر آزمایشکاه‌ها آزمایش ایمنوفلورسنس غیر مستقیم بیشترین اطمینان و وسیع‌ترین روش مورد استفاده می‌باشد. کوکسیلا برونتئی ممکن است در بافت‌های آلوده با استفاده از رنگ آمیزی ایمنی شیمیائی و روش شناسائی DNAتشخیص داده شود. 

داریوش جهان پیما در پایان گفت: در برخی کشور‌ها رخداد تب کیو اساسا یک بیماری شغلی محسوب می‌شود و دامپزشکان، کارگران کارگاههای فرآوری گوشت، کارگران دامداری‌های شیری، دامداران و محققان در مراکز نگهداری دام در معرض آلودگی هستند. اقدامات کنترلی و پیشگیری به شرح زیر بایستی بر روی این افراد و اماکن به اجرا درآید. 

۱. تا آنجا که امکان دارد از تماس با جفت، مواد و مایعات خروجی بعد از زایمان، پرده‌های جنینی و جنین سقط شده گوسفند، گاو و بز اجتناب نمود. 

۲. شیر و محصولات لبنی پاستوریزه مصرف نمود. 

۳.در صورت کار با گوسفند و بز آبستن، واکسیناسیون بر علیه کوکسیلا برونتئی صورت گیرد. 

۴. اعمال ضوابط قرنطینه‌ای در مورد دامهای وارداتی. 

۵.در صورت وجود سابقه قبلی بیماری دریچه قلبی و یا تعویض دریچه قلب، لزوم مراقبت و حداکثر توجه در مناطقی که گاو، گوسفند و بز وجود دارد، ضرورت دارد. 

۶.دفن بهداشتی مناسب جفت، فرآوردهای زایمان، غشاء‌های جنینی و جنین‌های سقط شده در مراکز نگهداری گوسفند و بز. 

۷در صورت امکان واکسیناسیون افرادیکه در تماس با گوسفندان آبستن و یا کوکسیلا برونتئی زنده هستند. 

گزارش از محمد رضاقلی‌پور

انتهای پیام/