به گزارش گروه استانهای باشگاه خبرنگاران؛رییس سازمان حفاظت محیط زیست استان اصفهانگفت: ما همچنان با مشکل کم آبی مواجه هستیم واین امر در تخریب تالاب گاوخونی بسیار تاثیر گذار است .

حمید ظهرابی افزود: حدود 35 سال این تالاب مورد بی مهری مدیران و مسئولین قرار گرفته بود که امسال برنامه هایی در جهت رسیدگی به آن در نظر گرفته شده که هم چنان در حال بررسی می باشد که طرح برآورد نیاز زیستی و اثرات زیست محیطی خشک شده بر نالاب باهمکاری دانشگاه صنعتی اصفهان ، ازاین جمله برنامه ها می باشد که با جدیت تمام در حال پیگیری است.

وی با اشاره به اینکه تالاب گاوخونی رگ حیات اتان اصفهان است و حق آبه ی تالاب ،حق طبیعی آن است تصریح کرد: نمی توان تمامی سهم آب زاینده رود صرف مصارف مختلف کشاورزی ،شرب و صنعتی شود بلکه باید به وجود آب در زاینده رودنیز اهمیت داد چرا که خشکسالی زاینده رود نابودی تالاب و خشکسالی این تالاب گران بها منجر به بروز ریزگردهای فراوانی به طرف استان و حتی سایر شهرهای دیگر خواهد شد.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست استان اصفهان همچنین به فصلی بودن رودخانه ی زاینده رود و .تاثیر آن بر خشکسالی تالاب اشاره کرد و گفت: اگر حق آبه ی تالاب رعایت شود می توانیم بر اساس یک برنامه ی مدون و همکاری جدی دستگاه های دولتی ،هر چه زودتر شاهد جاری بودن آب در زاینده رود و احیای تالاب گاوخونی باشیم.

گفتنی است: در هفته محیط زیست، جلساتی در خصوص حل مسائل تالاب برگذار و همچنین تجدید چاپ و توزیع پوستر اطلاع رسانی آموزشی تالاب بین اللمللی گاو خونی نیز انجام خواهد شد .

تالاب گاوخونی یکی از تالاب های مشهور در جلگه ی مرتفع فلات مرکزی ایران است که در انتهایی ترین قسمت حوضه ی آبریز زاینده رود واقع در زیرحوضه ی گاوخونی قرار دارد وسعت آن 3616کیلومتر مربع می باشد که حدود 2871کیلومترآن در استان اصفهان و ما بقی در استان یزد قرارگرفته است .

اقلیم این منطقه بر اساس تقسیمات اقلیمی دارای اقلیم فرا خشک بوده و میانگین بارندگی آن در طی یک دوره ی24ساله بین 50 تا 100میلیمترو متوسط دمای سالانه 15درجه ی سانتی گراد و میانگین تبخیر سالانه بالغ بر 2800میلیمتر گزارش شده است .

این تالاب یکی از با ارزش ترین اکوسیستم آبی کشور است که در تاریخ 26/6/1975میلادی درلیست تالاب ها ی بین المللی کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.

از 1220تالاب که از سوی این کنوانسیون مورد شناسایی قرار گرفته است 22مورد آن مربوط به ایران است که گاو خونی یکی از آن ها می باشد.

از نظر موقعیت جغرافیایی، در 32درجه و08دقیقه تا 30درجه و30دقیقه ی عرض شمالی و 52 درجه و 45دقیقه تا 52درجه و 52دقیقه طول شرقی و در فاصله 130کیلومتری جنوب شرقی اصفهان در کنار شهر ورزنه ودر مجاورت تپه های شنی قرار دارد که به خاطر دوری از شهر اصفهان به صورت بکر و دست نخورده باقی مانده است و همین امر باعث شده منطقه به صورت گنجینه ای حفاظت شده باقی بماند.

برسرچگونگی تشکیل تالاب نظرات متفاوتی وجود دارد از جمله این که، ممکن است یک چاله ی زمین شناسی باشد- براثر عوامل توپوگرافی و لغزشی به وجود آمده باشد ویا بر اثر گسل و حرکات آن به وجودآمده باشد.

این تالاب در آستانه ی ورود به کویر ،مرز میان اکوسیستم آبی با خشکی واقع شده وبه دلیل وجود گونه های متنوع زیستی، گیاهی و جانوری ، یکی از جاذبه های مهم و زیبای گردشگری به شمار می آید.

به دلیل شوری خاک در محدوده ی اطراف تالاب تا شعاع چند کیلومتری از تالاب لایه ای از نمک سطح خاک را فرا گرفته و امکان هر نوع رویش گیاهی را از بین برده است اما با این وجود گیاهانی از جمله : لوئی، نی، مرغ، بارهنگ آبی، علف بوریا، جگن ،انواع جلبک وبرخی گونه های دیگردر آن جا وجود دارد واین در حالیست که در سواحل تالاب در ختچه هایی نظیر :تاغ، ریش بز، کاروان کش و اشنان یافت می گردد.

گونه های جانوری این تالاب عبارتند از: انواع کاکایی(کوچک و سرسیاه)،انواع سلیم( کوچکـ- طوقی-تالابی)، فلامینگو ، خروس کولی، بالکان، پلیکان، اردک، لک لک، فیلوش، حواصیل خاکستری، طاووسک، انواع کله سبز، آب چلیک ها، بوتیمار، چویا، چاخلق، پرستوی دریایی، جغد تالابی و شاه بوف می باشد که با شروع فصل پائیزهزاران نوع دیگراز گونه های پرندگان نیز به

این تالاب مهاجرت کرده و تمام زمستان را در این منطقه به سر می برند.

**ارزش های تالاب گاوخونی

عروس تالاب های ایران با پیکره ی بزرگ منحصر به فردش دارای فواید وارزش های بسیاری از جمله: تغذیه ی آب های زیرزمینی، کنترل سیلاب ها، نگهداری مواد غذایی، زیست گاه مناسب حیاط وحش ،جلوگیری از نفوذ آب های شور به آب های سطحی و زیر زمین، حفظ سیمای منطقه در برابر عوامل فرساینده ی طبیعی همچون باد وطوفان، تولید توده ی زیستی ، پاک سازی مواد سمی و آلوده ، تولید فراورده ی طبیعی ،حفظ فرایندهای طبیعی تولید علوفه،ایجاد بانک ژن، جاذبه های گردشگری ،حمل ونقل واهمیت اجتماعی-اقتصادی و از جمله زیست گاه های شناسایی شده ی آن ،تالاب ، رودخانه، نی زار، تپه های شنی، دشت های استپی، شن زار، تپه ماهورها و کوهستان می باشد.

**خاک های تالاب

با توجه به موقعیت تالاب گاوخونی که در انتها و پست ترین نقطه ی حوزه ی آبخیز زاینده رود است وضعیت خاک آن به طور مستقیم تحت تاثیر رسوبات حمل شده از کل حوضه می باشد وعلاوه بر آن ، فعالیت های مربوط به باد، آب زیرزمینی شور ،پوشش گیاهی،پستی و بلندی ،تبخیر شدید و شرایط اقلیمی نیز از عمده ترین عوامل موثر در تشکیل و تکامل خاک های منطقه محسوب می شوند که اغلب در جهت افزایش شوری خاک موثر بوده اند.

خاک های این منطقه به 2گروه عمده تقسیم می شوند: گروه اول شامل خاک های نواحی حاشیه ای تالاب ها در بخش های شرقی و جنوبی می باشد که به علت بهره مندی از آب های زیر زمینی بالا و متاثر از آب شور دریاچه ،تبخیر شدید وفعالیت های باد ،نمک قابل ملاحظه ای را حمل می کنند از درجه ی شوری فوق العاده ای برخوردارند که امکان رویش هر نوع گیاه حتی گیاهان شورپسند را غیر ممکن می سازد و بخش دوم خاک های شمال و شمال غربی می باشد که در ارتفاعات مشرف و مجاور تالاب قرار دارند که به علت پایین بودن سفره ی آب های زیرزمینی کمتر تحت تاثیر شوری دریاچه قرار میگیرند به نحوی که پوشش های گیاهی متنوعی از جمله (گیاهان شور پسند گز وگنگ) را تشکیل می دهند.

**تالاب گاو خونی از لحاظ ویژگی های مرفولوزژی از پلایای مرکزی ایران محسوب می شود 

پلایا همان نواحی پست،لم یزرع و بیابانی است که گود ترین منطقه در حوزه ی آبریز بوده و سطح اساس آب های منطقه نیز می باشد که باد پس از رسیدن به آن با کاهش سرعت مواجه شده و ناچار بار خود را نیز ته نشین می کند همچنین آب مناطق مجاور در آن جمع می شود و چون یک ناحیه ی بسته است در یاچه ی موقتی را تشکیل می دهد که حدود 550 کیلومتر مربع وسعت داشته و25درصد آن را جلگه رسی و 75 درصد آن را دریاچه ی فصلی تشکیل می دهد که به آن دریاچه ی لجنی می گویند.

باد های ماسه ای که در فصل تابستان از سمت شمال شرقی ورزنه می وزند پس از برخورد با سطح دریاچه و رودخانه ی مرطوب، سنگین شده و منجر به رسوب ماسه ها می شود که تالاب نقش بسیار مهمی در تثبیت ماسه ها دارد.

وجود پوشش گیاهی انبوه به ویژه جنگل گز در بخش هایی از تالاب باعث کاهش سرعت باد و جلوگیری ازحرکت شن های روان می شودبه علت بالا بودن سفره ی آب زیرزمینی مناطق حاشیه ای، افزایش رطوبت موجب تثبیت شن های روان می شود.

**بادهای حامل شن و ماسه ضمن حرکت از میان دریاچه تحت تاثیر رطوبت آن قرار گرفته وماسه خود را رسوب می دهد 

بخش هایی از تپه های شنی مجاور به وسیله ی رسوبات رودخانه ی زاینده رود وتالاب ،درایام پرآبی پوشانده می شوند و خاصیت مویینگی آب شور باعث می شود لایه هایی از نمک مانند سیمان روی ماسه ها قرار گرفته واز حرکت آن ها جلوگیری کند.

**عواملی که تهدید بزرگی برای تالاب به شمار می آید.

بهره برداری بیش از حد از آب زاینده رود ،احداث سد بر روی رودخانه ایزد خواست که منجر شد از سال1377پیوند آن با تالاب قطع شود ،بوته کنی و تخریب پوشش گیاهی،چرای بی رویه ی دام ها،وجود آلایندگی های شهری و صنایع حاشیه ی زاینده رود، شکار بی رویه و غیر مجاز،تردد اتومبیل و موتور سیکلت واثرات تخریبی آن ها برخاک و پوشش گیاهی،شرایط اقلیمی،کاهش نزولات جوی،تبخیر زیاد که منجر به افزایش شوری و کاهش مسعت تالاب میشود ،آتش سوزی جنگل گز، حرکت ماسه های روان توسط باد که در دراز مدت موجب پر شدن دریاچه می شود از عوامل تهدید کننده ی تالاب هستند.

مدیریت صحیح بر حوضه ی زاینده رود ،تالاب گاوخونی را نجات میدهدعلاوه بر خشکسالی یکی از دلایل مهم از بین رفتن تالاب ها، نبود مدیریت صحیح و بی توجهی مسئولین به آن می باشد این تالاب در طول سال های گذشته به دلیل بی مهری مسئولین در وضعیت شکننده ای قرار گرفته است که با این کار خود دست به تخریب و نابودی این تالاب زده اند واین طور که نشان می دهد عزمی از سوی مسئولان برای زنده شدن و احیای تالاب گاوخونی وجودندارد وتا زمانی که آبی داخل زاینده رود جاری نباشد شاهد خشک بودن تالاب گاوخونی هستیم چرا که نبود آب ،وضعیت این تالاب را بحرانی کرده است.

**ارزش تالاب گاوخونی کمتر از دریاچه ی ارومیه نیست ،اما در حال حاضر مسئولین امر نسبت به این تالاب بی تفاوت شده اند.

اگر مدیریت صحیحی در حوضه زاینده رود انجام نشود به طور قطع تلاب گاوخونی همچون گذشته در کویر مرکزی ایران نمی درخشد و به ورطه ی نابودی کشیده می شود.

لازم به ذکر است: با وجود تخریب و دگرگونی های وسیعی که در زیست گاه های تالاب به وقوع پیوسته ،در صورت تامین آب و اعمال مدیریت صحیح ،این تالاب گران بها میتواند توان بالقوه ی اکولوژیکش را هم چنان حفظ کند.

انتهای پیام/س