گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران، پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران از بدو شکل‌گیری انقلاب اسلامی شکل تازه‌ای به خود گرفت و همواره یکی از موضوعات مورد مناقشه کشورمان با کشورهای غربی از جمله ایالات متحده آمریکا بوده است.

این پرونده از مهرماه سال ۱۳۸۲ تا مرداد سال ۱۳۸۴ یعنی به مدت ۲۲ ماه توسط حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی پیگیری می‌شد و پس از آن و همزمان با روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد به مدت ۲۶ ماه یعنی از ۲۵ مرداد ۱۳۸۴ تا ۲۸ مهر ۱۳۸۶ به علی لاریجانی دبیر وقت این شورا سپرده شد.

۲ سال بعد یعنی ۲۹ مهرماه ۱۳۸۶ پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به سعید جلیلی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان سپرده شد و تا روی کار آمدن دولت تدبیر و امید توسط وی پیگری شد.

هرچند طرف مذاکره پرونده هسته‌ای کشور در زمان حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی، وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه، آلمان – زیر سایه سنگین آمریکا - و در زمان علی لاریجانی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا یعنی خاویر سولانا به همراه سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا بود، اما در زمان تصدی پست دبیری شورای عالی امنیت ملی کشورمان توسط سعید جلیلی این پرونده نیز بُعد جدیدی به خود گرفت. چرا که این بار طرف مورد مذاکره، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا یعنی کا‌ترین اشتون به همراه معاونان ۶ کشور آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان شد.

پرونده هسته‌ای ایران با فراز و فرودهایی مسیر خود را طی می‌کرد که به حماسه سیاسی ۲۴ خرداد ۹۲ رسید و با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، مسیر پرونده هسته‌ای کشور نیز دچار تغییر و تحول شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی که زمانی دبیر شورای عالی امینت ملی بود در راس این شورا قرار گرفت و در اولین روزهای ریاست جمهوری خود مراحل اجرایی پرونده کهن هسته‌ای کشورمان را از شورای عالی امنیت ملی به وزات امور خارجه منتقل کرد تا شاید از بار امنیتی بودن این پرونده بکاهد و با انتخاب سیاستمدار کهنه‌کار، تکلیف این پروندهِ قطور را تعیین کند.

عصر روز پنجشنبه ۱۴ شهریور ماه ۹۲ پایگاه اطلاع‌رسانی رئیس جمهور خبری کوتاه منتشر کرد که آمده بود: «حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی مسئولیت مذاکرات هسته‌ای با طرف‌های خارجی را به وزارت امور خارجه محول کرد».

هر چند در این متن دیپلماتیک مشخص نشده بود منظور از طرف‌های خارجی چه کسانی هستند؟ اما بلافاصله بعد از انتشار این خبر، علاءالدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ‌در این زمینه به باشگاه خبرنگاران گفت: احاله مسئولیت مذاکرات هسته‌ای به وزارت امور خارجه به عنوان یک کار تخصصی، از مسئولیت شورای عالی امنیت ملی در «تصمیم‌سازی» درباره این موضوع نخواهد کاست.

وی افزود: در هر صورت مذاکرات هسته‌ای موضوعی کاملا تخصصی و حرفه‌ای بوده و وزارت امور خارجه می‌تواند در اجرای آن موفق عمل کند ولی تصمیم‌گیری در مورد مسیر و سرنوشت حرکت جمهوری اسلامی ایران در عرصه حفظ منافع ملی در بُعد هسته‌ای مسئولیتی فرا‌تر از توان تصمیم‌گیری وزارت امور خارجه است.

بروجردی خاطرنشان کرد: مجلس شورای اسلامی همانند گذشته نقش خود را در دفاع و حمایت از منافع ملی کشور در تمام زمینه‌ها خصوصا موضوع فعالیت‌های هسته‌ای ایفا خواهد کرد.

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: طبیعی است که شورای عالی امنیت ملی که رئیس جمهور در راس آن قرار دارد از بالا‌ترین حساسیت در این زمینه برخوردار باشد و همانند گذشته فصل‌الخطاب تصمیم‌گیری‌ها نظر مقام معظم رهبری است.

در حالی محمدجواد ظریف سکانداری وزارت امور خارجه و مسئولیت اجرایی پرونده هسته‌ای کشور را عهده‌دار شده است که در طرف غربی نیز شاهد تغییر و تحولاتی هستیم به طوری که خانم «کا‌ترین اشتون» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا آبان ماه امسال جای خود را به خانم «فدریکا موگرینی» داد و علاوه بر آن وزرای خارجه ۶ کشور مدعی جهان نیز شخصا وارد مذاکرات هسته‌ای با ایران شده‌اند.

اما همواره در مورد چگونگی تصمیم‌گیری‌های هسته‌ای مباحث مختلف وجود داشته است مبنی بر اینکه تصمیم گیری‌ها کجا و چگونه گرفته می‌شود؟ آیا مقام معظم رهبری شخصا ورود می‌کند؟ یا اینکه تیم هسته‌ای با استناد به اعتمادی که به آن‌ها شده در اتخاذ تصمیمات مستقل هستند؟

اما طبق آنچه علاء‌الدین بروجردی در جریان چهارمین مصاحبه تفصیلی خود با باشگاه خبرنگاران گفته بود: تصمیم‌گیری‌های هسته‌ای در چند حلقه در جمهوری اسلامی انجام می‌شود از حلقه‌های کار‌شناسی گرفته تا مدیریت‌های ارشد نظام که همیشه در ادوار گذشته و فعلی انجام می‌شده است و در حال حاضر نیز وجود دارد.

وی گفته بود: در دوره قبل کمیته هسته‌ای در دبیرخانه شورای امنیت وجود داشت که دبیر شورا هم این جلسات را مدیریت می‌کرد و وزرای ذیربط نیز حضور داشتند و از مجلس نیز بنده حضور داشتم.

نماینده بروجرد در مجلس در ادامه این گفتگو و در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار باشگاه خبرنگاران مبنی بر اینکه آیا این کمیته در دولت یازدهم نیز تشکیل شده است؟ تصریح کرده بود: در دولت جدید تاکنون (تا ۲۳ دی ۹۲) چنین جلسه‌ای برگزار نشده و معتقدم که این یک نقصی است که در روند تصمیم‌گیری‌های هسته‌ای وجود دارد.

در پی سومین نشست مشترک دولت و مجلس که شامگاه چهارشنبه ۹ بهمن‌ماه ۹۲ به میزبانی بهارستان در صحن مجلس شورای اسلامی برگزار شد اخباری از این نشست توسط برخی نمایندگان غیر مرتبط - که ظاهرا اطلاعاتی از این موضوع نداشته و صرفا به دنبال مصاحبه به هر قیمت هستند - به بیرون درز کرد که سریعا یک منبع آگاه در گفتگو با باشگاه خبرنگاران آن را تکذیب و سپس اصلاح کرد.

بر این اساس نماینده مذکور در مصاحبه خود گفته بود «با پیشنهاد رئیس مجلس و پذیرش رئیس جمهور، رئیس کمیسیون امنیت ملی به ترکیب تیم مذاکرات هسته‌ای اضافه شد»! جدا از اینکه آیا چنین اقدامی شدنی است یا خیر این منبع آگاه در گفتگو با باشگاه خبرنگاران گفت: یک کمیته هسته‌ای از قبل در شورای امنیت ملی وجود داشت که آقای بروجردی از طرف مجلس عضو آن بود.

وی افزود: متاسفانه در دولت یازدهم از آقای بروجردی برای شرکت در این کمیته دعوت نشده بود، بنابراین آقای بروجردی در جریان سخنرانی روسای کمیسیون‌های تخصصی در نشست مشترک دولت و مجلس از این موضوع گلایه کرد و آقای لاریجانی گفتند من با آقای رئیس جمهور صحبت کردم و موافقت کردند که آقای بروجردی در این کمیته حضور داشته باشد.

بنابراین گفته می‌شود؛ بین «تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای» و «کمیته هسته‌ای شورای عالی امنیت ملی» زمین تا آسمان تفاوت است، اینکه این نماینده چرا و چگونه چنین مسئله‌ای را مطرح کرده‌ است جای تامل دارد!

پس از آن بود که علاءالدین بروجردی «رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با تایید خبر باشگاه خبرنگاران مبنی بر بازگشت مجددش به کمیته هسته‌ای شورای امنیت ملی گفت: به این کمیته مجددا باز خواهم گشت.

پس از آن بود که بروجردی در جریان مصاحبه مشروح با باشگاه خبرنگاران به سوالات مطرح شده در مورد ماهیت کمیته هسته‌ای و روند تصمیم گیری‌های هسته‌ای این چنین پاسخ داد:


باشگاه خبرنگاران: عضو کمیته هسته‌ای شورای عالی امنیت ملی هستید، آیا در جلسات این کمیته حضور پیدا می‌کنید؟

بروجردی: بله، حضور دارم.

باشگاه خبرنگاران: جلسات این کمیته هرچند وقت یکبار برگزار می‌شود؟

بروجردی: بستگی به داغ بودن مذاکرات هسته‌ای دارد.

باشگاه خبرنگاران: آخرین جلسه‌ای که برگزار کردید چه زمانی بود؟

بروجردی: حدود ۱۰ روز پیش.

باشگاه خبرنگاران: برنامه‌ای برای جلسه بعدی وجود دارد؟

بروجردی: اگر برنامه‌ای باشد اطلاع می‌دهند، قبل از سفر‌ها براساس ضرورت برگزاری جلسات را اطلاع می‌دهند.

باشگاه خبرنگاران: چه مباحثی در این جلسه مطرح شد؟

بروجردی: بحث‌های کار‌شناسی صورت گرفت.

باشگاه خبرنگاران: فقط بحث‌های کار‌شناسی؟

بروجردی: نتایج مباحثی که در مذاکرات مطرح می‌شود در این کمیته اعلام می‌شود و گام‌های بعدی که باید برداشته شود، مورد بحث قرار می‌گیرد.

باشگاه خبرنگاران: مهم‌ترین محور این جلسات چیست؟

بروجردی: محور اصلی این جلسات ضرورت حفظ حقوق هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران است، مثلا در مورد پروژه اراک حفظ آب سنگین، در مورد فردو فعال بودن سایت و سطح متناسب با نیازهای غنی‌سازی است، تصمیم تیم مذاکره کننده دفاع جدی از مسئله هسته‌ای است.

باشگاه خبرنگاران: اعضای این کمیته چه کسانی هستند؟

بروجردی: بعضی وزارتخانه‌ها و ارگان‌های ذیربط هستند که حضور پیدا می‌کنند.

باشگاه خبرنگاران: آیا در جلسات این کمیته روسای قوای مقننه ومجریه هم حضور دارند؟

بروجردی: خیر، یک جلسه دیگری خود رئیس جمهور برگزار می‌کند که جدا از این جلسه کمیته است.

باشگاه خبرنگاران: پس یک کمیته‌ای دیگری در سطح عالی وجود دارد، یعنی ۲ کمیته وجود دارد یک کمیته کار‌شناسی که اشاره شد و دیگری کمیته عالی؟

بروجردی: بله، جلسات دیگری هم در سطوح بالا‌تر وجود دارد، جلسه‌ای که با حضور رئیس جمهور و بعضا مقام معظم رهبری است.

باشگاه خبرنگاران: پس تصمیم نهایی آنجا صورت می‌گیرد؟

بروجردی: بله تصمیمات نهایی آنجا صورت می‌گیرد و بحث این کمیته که خدمتتتون عرض کردم {کمیته سطح ۲} کار‌شناسی است.

باشگاه خبرنگاران: شما هم در این جلسات این کمیته عالی حضور دارید؟

بروجردی: خیر، آقای لاریجانی هستند.

باشگاه خبرنگاران: پس جلسات در ۲ سطح برگزار می‌شود، یکی سطح عالی با حضور رئیس جمهور و احیانا مقام معظم رهبری و سطح دوم هم کمیته‌ای که شما عضو آن هستید.

بله، این جلسه صرفا بحث کار‌شناسی است.

باشگاه خبرنگاران: تیم هسته‌ای تصمیمات کمیته عالی را اجرا می‌کند؟

بروجردی: بله، تصمیمات در این حلقه نهایی می‌شود.

باشگاه خبرنگاران: پس شما در مورد موضوعاتی مثل بازطراحی نیروگاه اتمی اراک، میزان و سطح غنی‌سازی کار کار‌شناسی انجام می‌دهید ولی تصمیم نهایی در سطح عالی گرفته می‌شود؟

بروجردی: بله، این کمیته تصمیم نهایی نمی‌گیرد.

افراطی‌های داغ‌تر از آش هسته‌ای!

با عنایت به توضیحات رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس که نشان می‌دهد تصمیم گیری‌ها در مورد پرونده هسته‌ای با نظر جمعی مسئولان ارشد نظام انجام می‌شود اما بعضا شاهد افاضات برخی اشخاص صرفا حقیقی هستیم که فقط می‌توان به آن‌ها گفت: افراطی‌های داغ‌تر از آش هسته‌ای!

برای نمونه اخیرا همایشی در سالن فردوسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران با عنوان میزگردی برای بررسی ۱۰ سال مذاکرات هسته‌ای میان ایران و کشورهای۵+۱ برگزار شد که سخنانی به شرح زیر توسط مهمانان این مراسم مطرح شد :

* از این چاه (صنعت هسته‌ای) آبی در نمی‌آید، مگر اینکه برای برخی افراد نانی درآید، از سال ۸۲ تاکنون دریغ از یک لیوان آب برای کشور.

* متأسفانه برخی افراد خصوصاً دلواپسان مسئله هسته‌ای را به ناموس یا ایدئولوژی نظام تبدیل کرده‌اند، وقتی چیزی به ناموس تبدیل شود نمی‌توان برای آن چانه‌زنی کرد.

* رآکتور آب سنگین اراک بسیار مضر است و حادثه چرنوبیل از این دست رآکتور‌ها را در خود داشت و حالا در طرف غربی در مذاکرات جمهوری اسلامی ایران می‌گوید که آب سنگین این نیروگاه را با آب سبک عوض کند و این برای ما نیز بهتر است.

* راکتورهای آب سنگین بسیار بدنام و حادثه‌ساز بوده‌اند و ایرانیان می‌توانند از مسئولان سوال کنند که راکتور ناامن در کشور داریم یا خیر.

* اگر جمهوری اسلامی ایران به جای ۱۰ هزار دستگاه سانتریفیوژ ۵۰۰ یا هزار و یا حتی ۱ دستگاه داشته باشد چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

* جامعه ایرانی رگ زیر بار زور نروی را دارد، وقتی غرب و دیگران به دنبال ضربه به منافع ملی ما نیستند و خاک کشورمان را نگرفته‌اند، چرا باید فشار‌ها و تحریم‌ها را تحمل کنیم؟

* برخی افراد و مسئولان متوجه شدند که پافشاری و ایستادگی بر روی تعداد دستگاه‌های سانتریفیوژ منفعتی را برای ما ندارد.

* فعالیت‌های هسته‌ای دست کم از سال ۸۲ به این سو خیلی شیره گلوسوزی برای مملکت نبوده است، نه از نظر پیشرفت علمی خیلی خبری بوده و نه از لحاظ اقتصادی و چه بسا با مطالبی که مطرح شد به ضرر ما بوده است.

* من معتقدم آنقدر که هسته‌ای به ما ضرر زده است جنگ نزده است.

* عوض شدن وضعیت پرونده هسته‌ای ایران خواست ۱۸ میلیون نفر از مردم ایران است که به آقای روحانی رأی داده‌اند، در کل هیچ گونه رابطه منطقی بین ملی کردن صنعت نفت و بحث هسته‌ای وجود ندارد.

این سخنان در حالی توسط اشخاصی از جنس طراحان طرح سه فوریت توقف فعالیت هسته‌ای در مجلس ششم گفته می‌شود، که آن زمان حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی به عنوان دبیر شورای عالی امنی ملی در مورد آن‌ها گفته بود: ... برخی سران اصرار داشتند تا اینجانب مسئولیت پرونده هسته‌ای را بپذیرم، ولی من قبول نمی‌کردم. استدلال من این بود که من عضو هیچ یک از دو جناح قدرتمند کشور [اصولگرایان و اصلاح طلبان] نیستم و در نتیجه ممکن است هدف مناسبی برای حملات ناروای افراطیون دو طرف باشم. (دیپلماسی هسته‌ای - حسن روحانی - ص ۱۳۷)

... دومین مسئله این بود که تعدادی از نمایندگان مجلس [ششم] طرح سه فوریت برای الزام دولت به پذیرش پروتکل الحاقی را امضا کرده و در پی آن بودند آن را تقدیم مجلس کنند. به رئیس جمهور گفتم اگر طرح سه فوریت در مجلس مطرح شود، من استعفا می‌دهم. (همانجا – ص ۱۷۴)

روند پرونده هسته‌ای نشان می‌دهد اگر دست مخالفان افراطی این پرونده باز باشد و دانشگاه جولانگاه اظهارات این اشخاص قرار گیرد، هر چند سمت سابق نمایندگی مردم را ندارند اما همچنان سخن از برچیدن فعالیت هسته‌ای خواهند زد، فعالیتی که رئیس جمهور در راس آن بوده و افراد خبره ای مثل محمدجواد ظریف هدایت آن را بر عهده دارند.

گزارش از وحید عظیم‌نیا

انتهای پیام/