به گزارش باشگاه خبرنگاران، رفقای گرمابه و گلستان به اختلاف خورده‌اند، آنهم بر سر قدرت. عبدالله‌ گل و رجب طیب اردوغان که از اواخر سال 2002 یعنی زمان به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه، با هم و در کنار هم، مقابل دخالت نظامیان سکولار در سیاست ایستادند و حزبشان را در سه انتخابات متوالی به پیروزی رساندند، اکنون در مقابل هم قرار گرفته‌اند.

این در حالی است که این اردوغان بود که در سال 2007، عبدالله گل را به عنوان نامزد حزب، برای ریاست جمهوری معرفی کرد و گل هم در سال 2003 به طور داوطلبانه از نخست وزیری کناره گرفت تا اردوغان بعد از پایان دوره ممنوعت فعالیت سیاسی‌اش بتواند، این پست را در دست بگیرد. اما چه شد که بعد از این همه همکاری و همیاری، اکنون میان دو این رفیق قدیمی شکر‌آب شده است؟

تقابل افراط و میانه‌روی

جواب این سؤال را باید در دوران ریاست جمهوری عبدالله گل جست‌وجو کرد. در این دوران بود که اختلاف نظرهای بالقوه این دو به صورت بالفعل در‌ آمد، چراکه گل به واسطه حضور در رأس قدرت، منطقا باید  پذیرای طیف‌های مختلف، جناح‌های سیاسی گوناگون و گروه‌های مذهبی و قومی جامعه ترکیه می‌بود. اما اردوغان همچنان طرفدار نگرشی سیاسی بود که گرایش بیشتری به اسلامگرایی، ملی‌گرایی و حتی تمامیت‌خواهی داشته باشد.

شاید همین تفاوت رویکرد بود که باعث اقبال گسترده مردم به رئیس‌جمهور و مخالفت آنها با نخست وزیر شد که تبعا همین تمایل ترک‌ها به یکی و بی‌میلی آنها به دیگری، می‌تواند بر سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری سال 2014 تاثیر گذارد.

طبق یک نظرسنجی نیز مشخص شده اکثر طرفداران حزب عدالت و توسعه، عبدالله گل را برای ریاست جمهوری به اردوغان ترجیح می‌دهند. آقای گل در نظرسنجی‌ها در سطح کل کشور هم برتری قابل ملاحظه‌ای نسبت به اردوغان دارد.

تبدیل رفاقت به رقابت برای تصاحب قدرت

از این رو، به نظر می‌رسد، آنچه «رفاقت» میان این دو را به چالش کشیده، «رقابت» آنها بر سر تصاحب قدرت باشد؛ موضوعی که سخنان احمد سور، یکی از مشاوران عبدالله‌ گل نیز مهر تاییدی بر این گمانه زده. سور چندی پیش در گفت‌وگویی از ناراحتی رئیس جمهور ترکیه سخن به میان آورد که ظاهرا اشاره او به تلاش‌های دولت، برای از بین بردن بخت گل برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری سال 2014 بوده است.

او سپس اظهار داشت: « تصمیم دولت برای جلوگیری از نامزدی مجدد گل برای ریاست جمهوری با تلاش دادگاه قانون اساسی باطل شد و نظر شخصی من این است که معنای تصمیم دادگاه قانون اساسی این بوده است. آقای گل ممکن است دوباره نامزد ریاست جمهوری شود. چرا که نه؟»

به‌همین خاطر هم اردوغان و دیگر همراهانش در حزب عدالت و توسعه از اظهارات احمد سور بسیار آزرده شدند. حسین چلیک، معاون رهبر حزب عدالت و توسعه در پاسخ به سور تکرار کرد، آقای گل با نامزد نشدن برای ریاست جمهوری «حرکت قشنگی» انجام خواهد داد.

اردوغان در آرزوی تبدیل ساختار پارلمانی به ریاستی

هر چند، جرقه اختلاف میان گل و اردوغان از همین جا زده شده، اما این، همه نقاط افتراق میان آن‌ها نیست. اردوغان می‌خواهد در سال 2014 به ریاست جمهوری برسد و نظام سیاسی را از پارلمانی به ریاستی تبدیل کند. البته او برای عملی کردن این برنامه، در پارلمان کرسی‌های کافی برای اصلاح قانون اساسی در اختیار ندارد. اما دولت همچنان به‌دنبال راهی برای انجام این کار است. اما عبدالله گل مخالف این تغییر ساختار سیاسی است چراکه معتقد است حرکت به سوی سیستم ریاستی،" ترکیه" را با مشکلات بزرگی روبرو خواهد کرد.

مهرماه سال گذشته نیز عبدالله گل در سخنرانی بازگشایی پارلمان "ترکیه" علنا دولت اردوغان را به چالش کشید و در این سخنرانی، به چند نمونه از موضوعات مورد اختلافش با دولت اشاره کرد و گفت: « انتشار تصاویر دیدار نمایندگان با تروریست‌ها و تبادل مهر و محبت بین چند سیاستمدار و چند تروریست، اقدام زشت، غیرقانونی و غلطی بود که منش و شخصیت سیاسی آنان را زیر سئوال برد. با این وجود، با اخراج نمایندگان از مجلس موافق نیستم و بر این باورم که نمایندگان زندانی شده نیز باید هر چه زودتر آزاد شده و در مجلس ملی "ترکیه" به فعالیت بپردازند».

تنها چند دقیقه پس از پایان نشست مجلس، رجب طیب اردوغان گفت: «در خصوص ضرورت آزاد کردن نمایندگان زندانی با جناب رئیس جمهور مخالفم. آنان در حال فعالیت سیاسی یا فرهنگی زندانی نشده‌اند بلکه پیش از انجام انتخابات زندانی بوده و راه دادن محکومین به مجلس ملی "ترکیه" اقدام پسندیده‌ای نیست و با هیچ کدام از معیارهای دموکراسی جور در نمی‌آید».

سکولارها اردوغان را به جان گل انداختند

هنوز یک ماهی از این ماجرا نگذشته بود که نحوه برخورد پلیس با تظاهرات اعتراضی هزاران سکولار در سالروز اعلام جمهوری" ترکیه "در آنکارا به اختلاف میان رئیس جمهور و نخست وزیر انجامید.

سکولارها با برگزاری این تظاهرات، اعتراض خود به دولت اردوغان را که آن را «سرکوب‌گر» نامیدند، نشان دادند. پلیس "ترکیه" با استفاده از گاز اشک‌آور و خودروهای آب‌پاشی تلاش کرد تا جمعیت معترض را متفرق کند اما اردوغان از این ناراضی بود که چرا ایست‌ها و موانع ایجاد شده مقابل معترضان برچیده شده بود و این سئوال را داشت که چه کسی این اجازه را صادر کرده است!

وی در این باره گفت: « استاندار آنکارا به پلیس دستور داده بود تا در برابر صفوف اجتماع غیرقانونی حزب جمهوری خلق، با نرده‌های فلزی و دیوار انسانی مانع ایجاد و آنان را متفرق کند. اما پلیس ماموریت خود را انجام نداد و شایعاتی منتشر شده که گویا دستور برداشتن موانع و نرده‌ها از سوی شخص رئیس جمهور صادر شده است. من شخصا باور نمی‌کنم رئیس جمهوری چنین دستوری داده باشد چراکه وی به خوبی می‌داند نمی‌توان این کشور را به شکل دو نفره اداره کرد. تا حالا چنین نبوده و از این به بعد نیز چنین نخواهد شد. رئیس جمهور حوزه ماموریت خود را می‌شناسد و ما نیز می‌دانیم این کشور را باید به چه شکلی اداره کنیم».

سخنان اردوغان با واکنش گل مواجه شد. او وجود اختلاف و درگیری میان عناصر حاکمیت در" ترکیه" را رد کرد و گفت: «حاکمیت در" ترکیه "دارای دو سر نیست. بلکه قانون اساسی و قوانین دیگر به طور شفاف، وظایف و مسئولیت‌های هر طرف را مشخص کرده است».

رسانه‌های" ترکیه" نیز بعد از این ماجرا گزارش دادند، گل به استاندار آنکارا دستور داده، در صورت شلوغی جمعیت در روز جشن جمهوری همه موانع را بردارد و به پلیس اجازه دخالت ندهد.

ناآرامی‌های "ترکیه" بلای جان اردوغان

با وجود همه این اختلافات، این دو با یکدیگر کج‌دار و مریز طی می‌کردند تا شروع ناآرامی‌های اخیر "ترکیه" که از ماجرای تخریب پارکی در میدان تقسیم استانبول آغاز شد. این دو، در قبال این اعتراضات نیز روش و منشی متفاوت را در پیش گرفتند.

اردوغان از همان ابتدا نسبت به معترضین و شعارهای آنها موضعی تدافعی داشت. او حتی حاضر نشد از اقدام خود و دولت متبوعش در راستای تخریب پارک معروف میدان تقسیم عقب‌نشینی کند و صرفا علیه معترضین موضع گیریهای تندی اتخاذ کرد. نخست وزیر "ترکیه" تظاهرات‌ ضد دولتی را شورش‌های گسترده دانست و معترضان را همدست تروریست‌ها خواند. او حزب رقیب یعنی جمهوریخواه خلق به رهبری کمال قلیچ داراوغلو را متهم به ایجاد ناامنی در کشور کرد.

در نقطه مقابل، عبدالله گل قرار داشت. او مدتی وزیر امور خارجه" ترکیه" بوده و از این رو، نسبت به عواقب و تبعات بین‌المللی آنچه در کشورش می‌گذرد آگاه است. در چنین شرایطی عبدالله گل ادبیات اردوغان و نحوه رفتار وی با معترضین را به هیچ عنوان قبول ندارد. عبدالله گل بر خلاف اردوغان، تصمیم گرفته است امتیازاتی به حزب جمهوریخواه خلق و معترضین دهد تا بتواند مانع از گسترش درگیری‌ها در کشورش شود. رئیس جمهور "ترکیه" در یکی از اظهارنظرهای خود اعلام کرده بود که پیام معترضین را دریافت کرده است.

این اظهار نظر عبدالله گل با عصبانیت و خشم اردوغان رو به رو شد. نخست وزیر "ترکیه" در واکنش به اظهارات عبدالله گل اعلام کرد، وی، بر خلاف رئیس جمهور "ترکیه" هیچ پیامی را در یافت نکرده است! این اظهارات اردوغان معنایی جز خشم و نارضایتی نخست وزیر "ترکیه" از رویکرد رئیس جمهور این کشور در قبال اعتراضات نداشت.

از سوی دیگر، در جریان اعتراضات اخیر "ترکیه"، عبدالله گل به شدت نگران از دست رفتن وجهه بین‌المللی کشورش است. او از معترضین خواسته تا به منازل خود بازگردند و بیش از این آبروی کشورشان را در محافل بین‌المللی نبرند! اما رجب طیب اردوغان توجهی به این مسئله ندارد و رویکرد تحکم آمیز خود در قبال معترضین را ادامه می‌دهد. در چنین شرایطی اردوغان سعی دارد با دادن نشانه‌ها و آدرس‌های نادرست از تحولات داخلی کشورش اوضاع را طبیعی جلوه دهد.

مجموع این عوامل موجب شده چهره اردوغان نزد عموم هر روز بیش از پیش به یک دیکتاتور مدرن نزدیک ‌شود و شمار مخالفان ریاست‌جمهوری او و برقراری نظام ریاستی در "ترکیه" بیشتر و بیشتر ‌شود. همزمان نیز عبدالله گل با به نمایش گذاشتن چهره متعادل‌ و میانه‌رو،‌ شانس خود برای کسب کرسی ریاست جمهوری در سال 2014 را افزایش داده است.

انتهای پیام/

منبع:فارس