به گزارش سرويس بين الملل باشگاه خبرنگاران، گُرجِستان (به گرجی: საქართველო)، (تلفظ: ساکارتْوِلو) کشوری است در قفقاز جنوبی که بین ۴۱ درجه و ۷ دقیقه تا ۴۳ درجه و ۳۵ دقیقه عرض شمالی، و ۴۰ درجه و ۴ دقیقه تا ۴۶ درجه و ۴۲ دقیقه طول شرقی واقع شده‌است.

این کشور به صورت طولی در امتداد مدارت کشیده شده و طول آن حدود ۳۷۰ کیلومتر، حداکثر عرض آن ۲۰۰ کیلومتر وطول قطر بزرگ آن ۶۱۳ کیلومتر است. مساحت گرجستان ۶۹٬۷۰۰ کیلومتر مربع است.

طول مرزهای گرجستان جمعاً ۱۹۶۹٫۸ کیلومتر است. این کشور از شمال با فدراسیون روسیه هم مرز می‌باشد، سراسر این خطوط مرزی، منطبق بر آب فشان رشته کوه‌های قفقاز کبیر است و ۸۰۷٫۶ کیلومتر مرز مشترک را در بر می‌گیرد. این مرز از نظر استراتژی نظامی اهمیت بسیاری دارد. در حقیقت این مرز سرحدات طبیعی روسیه را در جنوب تشکیل می‌دهد، در جنوب آن گرجستان و در شمال آن جمهوری‌های خودمختار داغستان، چچن، اینگوش، اوستیای شمالی، کاباردینو-بالکاریا، کاراچای-چرکسیا، همچنین سرزمین کراسنودار را شامل می‌شود. مهم ترین راه‌های ارتباطی قفقاز مرکزی و غربی که روسیه را با گرجستان، ارمنستان و ایران پیوند می‌دهد، از این مرز می‌گذرد. محافظت و نگهبانی از این مرز برای روسیه جنبه حیاتی دارد، کما اینکه در دوره شوروی سابق و روسیه تزاری نیز دارای اهمیت بسیار بود و جنگ‌های بسیاری برای دستیابی به این سرحدات به وقوع پیوسته‌است.

گرجستان در شرق با جمهوری آذربایجان هم مرز است که طول آن ۳۷۴٫۴ کیلومتر می‌باشد. دو راه عمدهٔ ارتباطی گرجستان با شرق، دریای خزر و ایران از این نقطه می‌گذرد (جاده زمینی و راه آهن) علاوه بر آن، لولهٔ انتقال نفت باکو-سوپسا نیز از این مرز می‌گذرد.

در جنوب، گرجستان به ترتیب از شرق به غرب با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکیه هم مرز است. طول خط مرزی بین گرجستان و ارمنستان ۲۱۶٫۷ کیلومتر و با ترکیه ۲۵۶٫۱ کیلومتر است. در غرب، گرجستان با دریای سیاه مسدود می‌شود که طول مرز ساحلی آن ۳۱۵ کیلومتر است.

جمهوری خودمختار آجاریا با مساحت ۳ هزار کیلومتر مربع در بخش جنوبی ساحل دریای سیاه در ترکیب کشور قرار دارد.

استان خودمختار اوستیای جنوبی نیز با مساحت ۳٫۹ هزار کیلومتر در دامنه‌های جنوبی قفقاز بزرگ در ترکیب جمهوری گرجستان قرار دارد. گرجستان با ۶۹٫۷ هزار کیلومتر مربع مساحت، دومین جمهوری قفقاز جنوبی از نظر مساحت و جمعیت (بعد از آذربایجان) به شمار می‌رود. طول سواحل گرجستان در دریای سیاه ۳۱۵ کیلومتر است که بین دهانهٔ رود دماغه «گوینو» کشیده شده‌است.

تقسیمات کشوری و اداری
کشور گرجستان به ۸ استان، یک منطقه خود مختار (اوستیای جنوبی به مرکزیت تسخینوالی) و ۲ جمهوری خودمختار به نام‌های آجاریا به مرکزیت باتومی و آبخازیا به مرکزیت سوخومی تقسیم می‌گردد.

پایتخت این کشور تفلیس (به گرجی: თბილისი)، (تلفظ: تْبیلیسی) و شهرهای مهم آن کوتائیسی، روستاوی، گوری، پوتی، باتومی، سوخومی، متسختا، چیاتورا، تقیبولی، زوگدیدی، تسقالتوبو، تقوارچلی، گاگرا و تلاوی می‌باشند.

آب و هوا
سرزمین گرجستان از نظر اقلیمی منحصر به فرد است، یعنی هر چهار فصل سال دیده می‌شود به طوری که در یک زمان در کناره‌های دریای سیاه هوای تابستانی در میان نخل‌های بلند و همیشه سبز حکم فرماست؛ در تپه ماهورهای پایکوهی، رویش علف‌های تازه و گل‌های بهاری، همچنین در کوهستان، مه غلیظ همچون ابری که با ریزش برف و باران همراه‌است وجود دارد.

اما قلل قفقاز بزرگ همچون قازبگی و سایر کوه‌ها، از برف ضخیم پوشیده شده‌اند. در مجموع آب و هوای گرجستان تابعی است از موقعیت جغرافیایی این سرزمین، توده‌های هوای اشباع شده از بخارات آب دریای سیاه از سمت غرب وارد دالان قفقاز و در گرجستان غربی باعث بارندگی متناوب می‌شود و با از دست دادن نسبتی رطوبت از رشته کوه‌های سورامی، مسختی و ارسیانی وارد گرجستان شرقی می‌شود.

شاید به همین دلیل است که گرجستان شرقی بارندگی کمتری را دریافت می‌کند و آب و هوای آن خشک تر است.

ناهمواری ها
کشور گرجستان عمدتاً کوهستانی است. بیش از ۸۰٪ قلمرو این سرزمین را کوهستان‌ها و تپه ماهورها پوشانده‌است. فعالیت‌های عادی مربوط به زلزله در نواحی دارای ساختار آتشفشانی در گرجستان جنوبی آشکار شده‌است. برخلاف کلیات عمومی کوه شناسی، قسمت گرجستان قفقاز بزرگ، در مطابقت با زمین شناسی و ساختار اصلی ناهمواری، به سه قسمت غربی، مرکزی و شرقی تقسیم شده‌است.

قفقاز بزرگ
با گذر از غرب به شرق در امتداد رشته کوه قفقاز بزرگ، امکان مشاهدهٔ افزایش تدریجی آب پخشان اصلی بین رودخانه‌های دامنه‌های شمالی و جنوبی و همچنین کوه‌های نوک نیزی که به طرف سواحل دریای سیاه و اراضی پست کولخیس، کشیده شده‌اند، وجود دارند. همهٔ نواحی کوهستانی که بین دره «پسو» و مرزهای شرقی جمهوری خودمختار آبخازیا کشیده شده‌اند، «قفقاز غربی» نامیده می‌شود. رشته اصلی قفقاز غربی همچون برآمدگی‌های عظیمی، پوشیده از قلل صخره‌ای برافراشته‌است که در بین آن، یخچال‌هایی در عمق حفره‌های سیرکی قرار دارند. ستیغ عظیم قفقاز بزرگ، نزدیک هزار متر بالاتر از خط برف‌های دائمی است. گذرگاه‌های کوهستانی، که در اغلب موارد، جاده‌ای مالروست. در ارتفاع ۲۴۰۰ تا ۳۰۰۰ متری از سطح دریا قرار دارند.

قلل قفقاز بزرگ پوشیده از برف‌های دائمی است. واریزهای موجود درپای قله‌ها حاصل قرن‌ها فرسایش هوازدگی است. اختلاف شدید بین دمای شبانه روز، سبب تخریب حتی سنگ‌های سختی جون گرانیت، گنیس و شیست‌های دگرگون می‌شود که بیشترین قسمت رشته کوه‌ها را تشکیل می‌دهند.

آبشارهای یخی که از زبانه‌های یخچالی تشکیل می‌شود، بر روی حصارهای سنگی جریان می‌یابد و به درون دره‌های تنگ و عمیق سرازیر می‌شود. این آبشارها تعداد بی شماری جویبار و نهر را تغذیه می‌کند که رودهای کوهستانی در پایین تشکیل می‌دهند.

در قسمت شرقی قفقاز غربی، رشته کوه‌های آهکی کوتاه ترند و برآمدگی‌های نسبتاً کوتاهی را تشکیل می‌دهند. یکی از این رشته کوه‌ها توسط رود گالیدزگا به طور عمیق بریده شده‌است. از بالای کانیون، مجدداً می‌توان دامنه‌های شیبدار کوه‌ها را دید. این‌ها، هرچند از آهک تشکیل نیافته‌اند، اما عمدتا ماسه سنگ‌های سخت صخره‌های آتش فشانی قدیمی هستند.

در پرتگاه‌های نوک تیز، که اخیرا با جنگل‌های غیرقابل نفوذی پوشیده شده، یکی از مراکز صنعتی گرجستان، شهر تقوارچلی قرار دارد که در دورهٔ شوروی ساخته شده‌است. در این ناحیه، زغال سنگ در ماسه سنگ‌های ژوراسیک یافت شده‌است.

ناحیه بین کوهی گرجستان در شرق کولخیس
در طول رشته کوه سورامی، شاخه شرقی اراضی پست بین کوهی گرجستان واقع شده‌است. این منطقه طبیعت گوناگونی دارد. در جنوب دامنه‌های پلکانی رشته کوه‌های تریالتی سربرافراشته‌اند.

در طول پایکوه‌های آن دره رود متکواری قرار دارد که در حاشیه بستر آن راه آهن کشیده شده‌است.

قفقاز کوچک
قسمتی از منطقه کوهستانی، قفقاز کوچک است که در امتداد مرزهای گرجستان کشیده شده‌است. این منطقه دارای دو قسمت جداگانه از نظر ساختار و ناهمواری است. قسمت شمالی، رشته کوه‌های چین خورده حاشیه‌ای و بلندی‌های آتش فشانی جاواختی است.

قسمت بعدی که از دریای سیاه تا تفلیس کشیده شده‌است، عمدتاً از سنگ‌های آتش فشانی ترشیاری پایین تشکیل شده‌اند. اراضی مرتفع آتش فشانی از لایه‌های جوان ترشیاری بالا و گدازه‌های کواترنری تشکیل شده‌اند که فلات بلندی را با زنجیره‌ای از مخروط‌ها و گنبدی‌های آتش فشان‌های خاموش به وجود آورده‌است.

رودها
رشته کوه‌های سورامی، متسختی و ارسیانی، رودهای گرجستان را به دو حوضهٔ دریای سیاه و دریای خزر تقسیم می‌کنند. به علت بارندگی فراوان، رودهای حوضهٔ دریای سیاه شبکه متراکم تری را تشکیل داده و حجم آب بیشتری را نسبت به گرجستان شرقی، جاری می‌سازد. گرجستان غربی با تعداد زیادی از رودهای کوچک که از نزولات باران و قسمتی از مرداب‌ها تغذیه می‌شوند، مشخص می‌شوند. این رودها مستقیماً وارد دریای سیاه می‌شوند. در حوضه رود متکواری چنین نمونه‌هایی از رودهای مردابی وجود ندارد، اما رودها دارای جریان‌های فصلی هستند و در تابستان این رودها خشک می‌شوند. در گرجستان غربی، جایی که سنگ‌های کربناته، گسترش یافته‌است، رودهای زیادی از چشمه‌ها یا جویبارهایی سرچشمه می‌گیرند که از حفره‌های کارست‌های زیرزمینی بیرون می‌آیند. در سرزمین‌های بلند جاواختی در گرجستان جنوبی رودهایی وجود دارند که توسط دریاچه‌ها و به مقدار زیاد از آب‌های زیرزمینی تغذیه می‌شوند.

رودخانه‌های گرجستان دارای اهمیت اقتصادی بسیارند. بر طبق برآوردهای منابع برق آبی، گرجستان جای مهمی را در بین کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS) اشغال می‌کند و بسیاری از کشورهای خارجی از جمله فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، اتریش، یونان، پرتغال و صربستان جلوتر است.

دریاچه‌ها
تعداد دریاچه‌های گرجستان اندک است و اغلب آن‌ها کوچک می‌باشند و در چشم انداز گرجستان نقشی ایفا نمی‌کنند. هرچند، دریاچه‌های این کشور از نظر منشا متفاوت اند اما دارای شکل زیبایی هستند.

سرزمین‌های بلند جاواختی بیشترین تعداد دریاچه هارا داراست. در گرجستان شرقی دریاچه «بازالتی» قرار دارد و در داخل محدوده شهر تفلیس دریاچه کوچک «لیسی» واقع شده‌است. تعداد زیادی دریاچه‌های مصنوعی در گرجستان ایجاد شده‌است. تعدادی از آنها حتی از دریاچه‌های طبیعی است.

یخچال‌ها
در رشته کوه قفقاز مرکزی در قلمرو گرجستان، تعداد زیادی یخچال وجود دارد. این مورد طبیعی است، زیرا حد برف‌های دائمی در قسمت غربی این رشته کوه در ارتفاع ۳۰۰۰ متری و در قسمت شرقی در ارتفاع ۳۴۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد. صدها کوه از رشته کوه‌های قفقاز بزرگ، بالاتر از این ارتفاع واقع شده‌اند. بسیاری از یخچال‌های گرجستان در دامنه‌های جنوبی قفقاز بزرگ، متمرکز شده‌اند. بسیاری از یخچال‌های گرجستان کاملاً بزرگ و گسترده هستند. به ویژه تعداد یخچال‌های بزرگ در حوضه رود «اینگوری» به حدود ۱۷۰ یخچال می‌رسد. بزرگترین آنها عبارت اند از: «تویبری» (به طول ۱۰ کیلومتر)، «لکزیری» (به طول ۱۳٫۵ کیلومتر) و «تسانری» (به طول ۱۲ کیلومتر).

یخچال‌ها دارای اهمیت اقتصادی قابل توجهی هستند. این یخچال‌ها رودهای بزرگ گرجستان را تغذیه می‌کنند. در تابستان، یخ‌های ذوب شده در یخچال‌ها آب رودخانه‌های ریونی، اینگوری، تِرِک، و سایر رودها را با حجم زیاد تغذیه می‌کنند.

آب‌های معدنی
قفقاز جنوبی، به ویژه در گرجستان، ناحیهٔ آتش فشان‌های فعال دوره‌های اخیر زمین شناسی است، که ناحیه‌ای زلزله خیز متراکم با حکت‌های تکتونیکی جدید است. فعلیت نیروهای تحت الارضی با چشمه‌های آب گرم و معدنی مشخص می‌شود که در بسیاری از قلمرو گرجستان از زمین خارج می‌شوند.

«آب حیات» را می‌توان به چشمه‌های آب گرم و رادیواکتیویته «تسقالتوبو» لقب داد. چشمه‌های معدنی قلیایی-کربنیک مرکز آسایش گاهی «برجومی» در سراسر جهان شناخته شده‌است. آب‌های معدنی «منجی» با آب‌های «ماتسستا» در نزدیکی «سوچی» قابل مقایسه‌است. چشمه‌های قلیایی-نمکی «سایرمه»، «لوگلا»، «زواره» در «جاوا» شبیه چشمه‌های «سِن توکی» هستند. سرانجام اینکه چشمه‌های گوگردی-قلیایی تفلیس بسیار معروف می‌باشند.

حیات جانوری
در گرجستان جانوران زیادی وجود دارد که به جهت گوناگونی چشم اندازها منحصر به فرد است، (از ناحیه جنب مداری تا کوهستان‌های پوشیده از برف). در این جا گونه‌های جانوری بومی، از جمنله جانوران مهاجر از سایر نواحی جانوری، یافت می‌شود. در گرجستان نواحی جانوری در ارتباط با ارتفاع کاملاً مشخص هستند (از نواحی استپی و جنب مداری مرطوب تا نواحی آلپی). در نواحی آلپی قفقاز بزرگ، گونه‌های متفاوتی از گوسفند و بز کوهی زندگی می‌کنند.

پرندگانی که در ناحیه آلپی لانه می سازندشامل خروس برفی، زاغی، خروس زیبای قفقازی، که در بیشه‌ها زندگی می‌کنند و پرندگان شکاری از قبیل عقاب طلایی و کرکس ریشدار است.

ماهی‌های زیادی در آب‌های داخلی این کشور وجود دارد. رود متکواری و شاخابه‌های آن مسکن مارماهی خزری، ماهی آزاد، ماهی سفید، گربه ماهی، شاه ماهی، اردک ماهی و ماهی کپور است. رودهای کوهستانی مملو از ماهی قزل آلاست.

جمعیت شناسی
خصوصیات جمعیتی
در سال ۲۰۰۶ میلادی کشور گرجستان دارای ۴٬۶۶۱٬۴۰۱ تن جمعیت بوده که از این تعداد ۲٬۲۳۷٬۴۷۲ تن (۴۸٪) مردان و ۲٬۴۲۳٬۹۲۸ تن (۵۲٪) را زنان تشکیل داده‌اند. نرخ رشد جمعیت در گرجستان از سال ۱۹۷۵ تا ۲۰۰۵ میلادی، ۰٫۳- درصد بوده‌است. بر اساس آمار سال ۲۰۰۳ میلادی، نسبت زاد و ولد ۸ در ۱۰۰۰ و نسبت مرگ و میر ۱۰ در ۱۰۰۰ اعلام گردیده‌است.

ترکیب سنی و جنسی

بر اساس آمار موجود در سال ۲۰۰۷ میلادی،۱۹٪ از کل جمعیت کشور گرجستان زیر ۱۴ سال، ۶۶٪ بین ۱۵ تا ۶۴ سال و ۱۵ ٪ بالای ۶۵ سال را تشکیل می‌دهند. میزان امید به زندگی در سال ۲۰۰۴ میلادی، در گرجستان ۷۰٫۶ سال بوده‌است.

جمعیت شهری و روستایی
میزان جمعیت روستایی کشور گرجستان در سال ۲۰۰۱ میلادی، ۴۴٪ از کل جمعیت این کشور بوده‌است. این رقم در سال ۱۹۸۰ میلادی،۴۸٪ بوده‌است که بر این اساس نرخ جمعیت روستایی روند نزولی داشته‌است. نرخ رشد سالانه جمعیت روستایی بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۱ میلادی، ۰٫۱- بوده‌است.

جمعیت شهری این کشور در سال ۲۰۰۱ میلادی، ۳٬۱۰۰٬۰۰۰ تن (۵۷٪) بوده‌است. این رقم در سال ۱۹۸۰۰ میلادی، ۲٫۶۰۰٫۰۰۰ تن (۵۲٪) اعلام گردیده‌است.

نظام آموزشی
قانون اساسی گرجستان تحصیلات در مدارس تا کلاس نهم را به طور رایگان پیش بینی نموده‌است. هم چنین در دانشگاه‌های دولتی، دانشجویان از امکانات تحصیل رایگان برخوردار می‌باشند. در گرجستان مدارسی به زبان‌های روسی، ارمنی، آذری، آسی و آبخازی وجود دارد.

با توجه به تغییراتی که در دورهٔ پیش از دانشگاه به وجود آمده، مدت تحصیل در مدارس در مجموع به ۱۲ سال رسیده‌است؛ از اول تا ششم: دوره ابتدایی، از هفتم تا نهم: دوره پایه، از دهم تا دوازدهم: دوره تحصیلات متوسطه می‌باشد. از اول تا کلاس نهم اجباری و رایگان بوده، از سال دهم تا دوازدهم، اخیراً فقط بخشی از هزینه‌ها را دولت تقبل می‌کند. نوع مدارس نیز تغییر یافته‌است.

در سال ۲۰۰۴ میلادی، نرخ سواد در بزرگسالان (۱۵ سال و بالاتر)، ۱۰۰٪ اعلام شده‌است و شاخص آموزش این کشور ۰٫۸۹ بوده‌است.

نسبت زنان به مردان در سال ۲۰۰۱ میلادی، در دوره‌های ابتدایی، راهنمایی و متوسطه به ترتیب: ۹۵٪، ۷۳٪ و ۳۴٪ بوده‌است.

بهداشت و درمان
بر اساس آمار سال ۲۰۰۰ میلادی، مخارج عمومی در زمینه بهداشت و درمان، ۰٫۷ از تولید ناخالص ملی (GDP) کشور گرجستان را به خود اختصاص داده‌است که این رقم در سال ۱۹۹۰ میلادی، ۳٪ بوده‌است.

در سال ۲۰۰۲ میلادی، تعداد پزشکان به ازای هر ۱۰۰٬۰۰۰ تن، ۴۸۷ پزشک اعلام شده‌است.

تعداد تخت‌های بیمارستانی به ازای هر ۱۰۰۰ تن، ۵ تخت در سال ۲۰۰۰ میلادی بوده‌است.

تاریخ و فرهنگ

پیشینه تاریخی
انسان‌های اولیه را می‌توان در قفقاز جنوبی، به ویژه در گرجستان، خیلی پیش از دوره پارینه سنگی ردیابی کرد. جمجمه انسان اروپایی نژاد که یک میلیون و هشتصد هزار (۱٫۸۰۰٫۰۰۰) سال پیش زندگی می کرده‌است، در حفاری‌های اخیر در ناحیه دمانیسی به دست آمده‌است.

اواخر عصر مفرغ و اوایل عصر آهن، سراسر گرجستان پیشرفت وسیعی را در حوزه اقتصادی شاهد بود که همراه با سطح بالایی از صنایع دستی، گسترش روابط تجاری و توام با افزایش نابرابری‌های اجتماعی بود. در اواخر نیمه دوم هزاره دوم پیش از میلاد حضرت عیسی (ع)، شرایط لازم برای ظهور یک جامعه طبقاتی ایجاد شده بود.

از هزاره دوم پیش از میلاد مسیح، همزمان با قدرت گرفتن آشوری‌ها، اقوام گله دار و دامپرور از سرزمین بین النهرین در گرجستان سکنی گزیدند. که بعدها امپراتوری اورارتو را تشکیل دادند.

قابل ذکر است که قبایل گرجی یگانگی خود را همزمان با پایان عصر مفرغ، آغاز کردند. در پایان هزاره دوم و آغاز هزاره اول پیش از میلاد، در نواحی جنوب شرقی گرجستان باستان، دو اتحادیه اصلی از قبایل ظهور کردند: دیائوخی و کولخیس که هر دو آن‌ها تا قرن هشتم پیش از میلاد دوام داشتند.

در میانه قرن هشتم پیش از میلاد، دیائوخی در نتیجه قدرت گرفتن اورارتو فروپاشید. غلبه کول‌ها (کولخیس) و مخالفت آنها با تائوها (دیائوخی) نیز در این امر سهیم بود. قسمتی از سرزمین دیائوخی به کول‌ها واگذار شد. مدتی بعد کشمکش بین کول‌ها و اورارتو آغاز شد و کول‌ها شکست خوردند.

قلمرو اورارتو در زمان خود وسیع ترین امپراتوری به شمار می‌رفت. در قرن هفتم پیش از میلاد، همزمان با آغاز دوره ضعف اورارتو، آریایی‌ها پادشاهی ماد را تاسیس کردند. با قدرت گرفتن ماد و شکست خوردن اورارتو، مادها حوالی ارمنستان امروزی ساکن شدند که نتیجه ترکیب این دو قوم (گرجی و آریایی) قوم ارمنی بود. در اوسط قرن ششم پیش از میلاد حضرت عیسی (ع) هخامنشیان جایگزین مادها، در حکومت بر جنوب گرجستان باستان شدند.

قرن‌های ششم تا چهارم پیش از میلاد، دوره استحکام قبایل کارتلی، عمدتاً ساکنان گرجستان شرقی شد. کشمکش بین بین کنفدراسیون‌های مختلف گرجی در نهایت منتج به تشکیل پادشاهی «ایبریا» به پایتختی «متسختا» شد.

از آن پس، تاریخ گرجستان با تاریخ امپراتوری‌های بزرگ، ازجمله:ایران، یونان، روم، عثمانی و... گره خورد و همواره حکومت بر آن، عامل جنگ بین قدرتمندان تاریخ بود و حتی تا در عصر معاصر نیز ادامه داشت. به گونه‌ای که در دوره قاجاریه، ایران و روسیه ۱۲ سال با یکدیگر جنگیدند که به بسته شدن عهدنامه گلستان انجامید.

فرهنگ
گرجستان در حد فاصل اروپا و آسیا قرار گرفته‌است و تاثیر این موقعیت جغرافیایی در شکل گیری تمدن مردم گرجستان تبلوری از نفوذ فرهنگ‌های شرقی و غربی است. در روزگاران کهن، ساکنان این کشور با مناطق همجوار خود فرهنگ واحدی تشکیل می‌دادند که به فرهنگ «کورا-ارس» معروف بود.

شرایط مناسب و مستعد جغرافیایی و اقلیمی گرجستان، قرار گرفتن در بین دو قاره اروپا و آسیا و دو حوضهٔ دریایی بزرگ (دریای سیاه و دریای خزر)، و نیز واقع شدن آن در مرز دو حوزه دینی مهم اسلام و مسیحیت موجب شده‌است تا این کشور از بامداد تاریخ تا کنون مورد توجه جهانیان و محل مواجه تمدن‌ها و فرهنگ‌ها باشد. در قرن‌های گذشته و علی الخصوص قرن‌های ۱۲ و ۱۳ میلادی، یکی از مهم ترین مراکز فرهنگی به شمار می آمده‌است.

در دورهٔ برقراری اتحاد بین جمهوری‌های شوروی، گرجی‌ها در مقایسه با سایر جمهوری‌های اطراف، از اهمیت بیشتری در امور فرهنگی و سیاسی برخوردار بودند. استالین رهبر شوروی سابق، یک فرد گرجی بود. شواردنادزه وزیر امور خارجه شوروی، روستاولی، چاوچاوادزه و چندین تن دیگر از ادیبان و دانشمندان گرجی نام‌های آشنایی در قلمرو شوروی سابق و نیز در مقیاس‌های جهانی هستند. مکاتب علمی گرجستان از شهرت جهانی برخوردار است. نیکولوز موسخلیشویلی از جمله کسانی است که مکتب علمی خاصی را بنیاد نهاده‌است. وی بنیانگذار مکتب تئوری «ریاضی ارتجاع» (Elasticiti) در زمان اتحاد جمهوری‌های شوروی است.

زبان و خط
زبان گرجی زبان رسمی و رایج مردم گرجستان است که بیشترین متکلمان را در بین زبان‌های قفقازی داراست. زبان گرجی در شمار زبان‌های قفقازی است و زبان‌های قفقازی به آن دسته از زبان‌ها گفته می‌شود که در منطقهٔ قفقاز بین دریای سیاه و دریای خزر با آن ارتباط برقرار می‌شود. در حدود ۳۰ تا ۴۰ زبان در این منطقهٔ جغرافیایی وجود دارد و همین تنوع زبانی در منطقه‌ای به این کوچکی امر قابل ملاحظه‌ای است.

یکی از قدیمی ترین سیستم‌های نوشتاری جهان خط گرجی است. بر اساس روایات تاریخی که در کتاب باستانی «سرگذشت کارتیل» آمده‌است، خط گرجی در دورهٔ استقرار دولت گرجستان شرقی یا همان ایبریا در ۴ قرن پیش از میلاد حضرت عیس (ع) اختراع شده‌است و گفته می‌شود که پارناواز اولین پادشاه کارتیل (گرجستان شرقی) الفبا را اختراع کرد.

در اکتشافات اخیردر ایالت کاختی گرجستان اشیایی به دست آمده‌است که درحدود ۱ قرن پیش از میلاد مسیح بر روی آن‌ها جملات کوتاهی به زبان گرجی نوشته شده‌است.

الفبای گرجی نتیجهٔ تطور الفبایی است که از قرون وسطی در گرجستان رایج بود. الفبای گرجی دارای ۳۳ حرف است که به صامت و مصوت تقسیم می‌شود. در زبان گرجی ۵ مصوت (ა–ე–ი–ო–უ) و ۲۸ صامت وجود دارد و از چپ به راست نوشته می‌شود.

ادیان و مذاهب
بر اساس آمار سال ۲۰۰۲ میلادی، اکثر مردم گرجستان، (حدوداً ۷۰٪)، مسیحی بوده و پیرو کلیسای ارتودوکس گرجستان هستند (مسیحی ارتودوکس گرجی). بعد از ارتودوکس‌های گرجی، اسلام در گرجستان به عنوان بزرگترین اقلیت دینی این کشور محسوب می‌شود. جمعیت مسلمانان را آذربایجانی‌های گرجستان و دیگر اقوام ساکن در این کشور از جمله آجاریا تشکیل می‌دهند.

روس‌های ساکن گرجستان، از دیگر اقلیت‌های این کشور هستند که جمعیت ارتودوکس روس آن را تشکیل می‌دهند. و همچنین هستند:ارامنه آپوستولیک و ژرمن‌های پروتستان.

نژاد و قومیت
کشور گرجستان از قومیت‌های مختلفی از جمله: گرجی: ۷۰٫۱٪، ارمنی: ۸٫۱٪، روس: ۶٫۳٪، آذری: ۵٫۷٪، اوستیایی: ۳٪، آبخازی: ۱٫۸٪ و دیگر قومیت‌ها ۵٪ تشکیل شده‌است.

گرجی‌ها بزرگترین قوم گرجستان بوده و در تمام این کشور پراکنده‌اند و قدرت مرکزی در اختیار آنان است.

شاردن سیاح معروف فرانسوی که توصیف دقیق و جامعی از گرجستان در سفرنامه خود نموده‌است چنین می‌گوید: «نژاد مردم گرجستان پاکترین و اصیل ترین نژادهای مشرق زمین و خالص ترین نژاد هاست».

رسانه‌های گروهی

مطبوعات
مطبوعات گرجستان که به طور متناوب منتشر شده‌اند، تاریخی حدود ۱۷۰ سال را شامل می‌شود. طبق آمار روزانه ۱۵۰ عنوان روزنامه در گرجستان منتشر می‌شود که ۱۳۰ عنوان آن به زبان گرجی است. همچنین تعداد ۷۵ نشریه به صورت هفته نامه، ماهنامه، فصلنامه و... در گرجستان منتشر می‌شود که ۶۱ مورد آن به زبان گرجی است. روزنامه‌های دیگر عمدتا به زبان‌های روسی، ارمنی، آذری، اوستیایی و آبخازی منتشر می‌شوند. تیراژ کل روزنامه‌های گرجستان ۳٫۶۷۷٫۰۰۰ نسخه‌است که سرانه آن برای هر هزار تَن، ۶۷۱ نسخه می‌شود. از این تعداد روزنامه ۳٫۲ میلیون نسخه به زبان گرجی است.

روزنامه‌های مهم و پر تیراژ گرجستان
۱– جوانان ایبری
۲– تایمز
۳– ملت
۴– تایمز گرجی
۵– ادبیات گرجستان
۶– جمهوری
۷– گرجستان آزاد
۸– پیک گرجستان
۹– گرجستان

خبرگزاری‌های داخلی و خارجی
آژانس خبری گرجستان و ایبریا خبرگزاری فعال داخلی در این کشور هستند. سخنرانی‌های بی. بی. سی، ایپریندا، کانتاکت، و سک اینپروم، خبرگزاری‌های خارجی هستند که همگی در تفلیس فعالیت دارند. خبرگزاری‌های جدیدی از جمله: ساکنیفرم، دریای سیاه، قفقاز پرس و برایم نیوز نیز در تفلیس مشغول فعالیت می‌باشند.

رادیو و تلویزیون
رادیو و تلویزیون به عنوان قوی ترین اهرم در زمینه جلب افکار عمومی در دست دولت و حکومت می‌باشند. تعدادی از برنامه‌های شبکه‌های خصوصی تلویزیون می‌تواند مورد استفاده مردم محلی از طریق شبکه‌های محدود کابلی قرار گیرد، برنامه‌های مزبور عمدتاً تفریحی و سرگرم کننده‌است.

رادیو گرجستان علاوه بر زبان گرجی برنامه‌های دیگری نیز به زبان‌های روسی، ارمنی، آذری، اوستیایی و آبخازی، آلمانی و انگلیسی پخش می‌کند.

ساختار اقتصادی
کشور گرجستان به دلیل برخورداری از امتیازاتی مانند موقعیت جغرافیایی و آب و هوای مناسب، دارای کشاورزی پیشرفته، معادن، بهره برداری از صنایع و صنعت گردشگری از ثروتمند ترین جمهوری‌های شوروی سابق به شمار می‌آمد. و مردم آن از استاندارد زندگی بالایی برخوردار بودند. اما پس از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی، وقوع جنگ‌های داخلی از سال ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۴ میلادی، اقتصاد گرجستان را به عنوان یک کشور تازه استقلال یافته با بحرانی شدید مواجه ساخت.

فعالیت‌های عمده اقتصادی

کشاورزی

تا قبل از سال ۱۹۹۱ میلادی گرجستان حجم وسیعی از فرآورده‌های غذایی و کشاورزی را صادر می‌کرد و یکی از عرضه کنندگان اصلی سبزیجات، میوه، چای، مشروبات الکلی و مرکباتبه سایر جمهوری‌های شوروی بوده‌است. بعد از استقلال گرجستان، بازارهای سنتی این کشور از دست رفت و سطح کلی تولیدات نیز به دلیل مشکلات سیاسی و اقتصادی کاهش یافت.

توشتی

به علت واقع شدن در منطقه جنب مداری مرطوب، در این کشور کشت مرکبات و چای رونق دارد.

در بخش زراعت این کشور، غلات، نباتات صنعتی، سیب زمینی، سبزیجات و نباتات علوفه‌ای کشت می‌شود.

در سال ۲۰۰۵ میلادی، ۴۷٫۲٪ از مجموع نیروی کار کشور گرجستان در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت بوده‌است.

صنعت
صنعت شاخه اصلی اقتصاد گرجستان محسوب می‌شود و نقش زیادی در تولید مجموعه اقتصادی این کشور دارد. صنایع گرجستان ارتباط نزدیکی با اقتصاد دیگر جمهوری‌های شوروی داشت و به لحاظ تامین مواد خام، انرژی و لوازم یدکی وابستگی زیادی به روسیه و دیگر جمهوری‌های شوروی داشت و به همین دلیل در سال‌های پس از استقلال، صنایع این کشور خسارات زیادی را متحمل گردید. به گونه‌ای که تا سال ۱۹۹۴ میلادی، تقریبا یک سوم کارخانجات گرجستان دست از تولید کشیدند.

در بین محصولات صنعتی گرجستان، صنایع غذایی ۴۰٪، صنایع سبک ۲۰٫۸٪، ماشین سازی و صنایع فلزی ۱۳٫۸٪ از حجم تولید صنعتی را به خود اختصاص می‌دهند.

همچنین موسسات صنعتی تولید مصنوعات چوبی در این کشور فعالیت دارند. تولید ظروف شیشه‌ای و بلوری، مصنوعات سرامیک از دیگر رشته‌های فعالیت صنعتی گرجستان است.

در گرجستان، صنایع سبک گسترش زیادی داشته‌است. در تفلیس، کوتائیسی، باتومی، سوخومی و بعضی شهرهای دیگر، موسسات تولیدی کالاهای مصرفی ازقبیل پارچه‌های پشمی، ابریشمی و نخی، تولید لباس، کفش، تریکو و لوازم خرازی، اشتغال به کار دارند. از موسسات صنایع غذایی، می‌توان از کارخانه‌های چای خشک کنی، شراب سازی، تولید کنسرو و کمپوت، تولید عطر و ادکلن، توتون، شیرینی، گوشت، شیر و تعدادی دیگر نام برد.

معادن
گرجستان دارای معادن متعددی است که مهم ترین آن‌ها عبارت اند از: زغال سنگ، منگنز، خاک نسوز، فلزات آهنی باریت، عقیق، مرمر، سنگ آهن، آرسنیک، مولیبدان، تنگستن و جیوه. علی رغم وجود معادن قابل توجه در گرجستان، به دلایل مختلف از جمله: ضعف تکنولوژی و منابع مالی، شناسایی کامل این معادن و بهره برداری از آن‌ها در زمان اتحاد جمهوری‌های شوروی سابق امکان پذیر نبود.

بزرگترین معدن منگنز جهان در گرجستان قرار دارد. وسعت این معدن که در نزدیکی شهر «چیاتورا» نزدیک بندر پوتی واقع شده، ۱۴۰ کیلومتر مربع است و ذخایر منگنز آن ۲۵۰ میلیون تن برآورد شده‌است.

گرجستان در سال ۲۰۰۲ میادی، ۶ هزار تن زغال سنگ، ۱۲ هزارتن مس، ۳۴۵ هزار تن سیمان، ۲۰۰۰ تن طلا تولید نموده‌است.

گردشگری
گردشگری یکی از بخش‌های مهم خدمات کشور گرجستان می‌باشد که نقش مهمی دراقتصاد این کشور دارد. این بخش مهم در طی دوره قبل از استقلال، از رونق مناسبی برخوردار بود.

در سال ۲۰۰۳ میلادی، تعداد گردشگران وارد شده به کشور گرجستان ۳۶۸٬۳۱۲ نفر گزارش شده‌است. درآمد حاصله از این بخش در سال ۲۰۰۵ میلادی، ۲۴۲ میلیون دلار بوده‌است.

خدمات
اقتصاد گرجستان تا اندازه زیادی به بخش خدمات وابسته‌است و نقش این بخش در ساختار اقتصادی کشور گرجستان به تدریج افزایش یافته‌است. یکی از مصادیق مهم این بخش توریسم می‌باشد که نقش مهمی در بخش خدمات به عهده دارد.

انرژی
گرجستان از نظر منابع برق آبی جایگاه مهمی را در بین کشورهای مستقل مشترک المنافع دارد و از بسیاری از کشورهای اروپایی جلوتر است. و در حال حاضر میزان برق مورد نیاز سالانه‌ای این کشور ۷ میلیارد کیلووات ساعت است که از این مقدار حدود ۴ میلیارد کیلووات را گرجستان تولید می‌کند و مابقی از خارج تامین می‌شود.

از نظر منابع نفت و گاز، در حدود ۱۵ میدان نفتی کشف شده در گرجستان وجود دارد و سالانه ۸۹۸ هزار بشکه نفت و ۴۴٫۹ میلیون متر مکعب گاز استخراج می‌شود.

نفت
به طور کلی در شمال، مرکز و شرق این کشور منابع نفت طی اکتشافات زمین شناسی اخیر توسط کمپانی‌های نفتی غربی در منطقه روستاوی منابع برگتری از نفت و گاز کشف شده‌است.

سه شرکت عمده نفتی در گرجستان فعال می‌باشند که عبارت اند از: نینوتسمیندا در منطقه نینوتسمیندا، شرکت نفتی لاریس در منطقطه سامگرلو، و شرکت نفتی دولتی گرجستان به نام شرکت نفت گرجستان.

مسیرهای موجود و برنامه ریزی شده برای ذخایر انرژی به شرح زیر است:

برق

بر طبق برآوردهای منابع برق آبی، گرجستان جای مهمی را در بین کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS) اشغال می‌کند و بسیاری از کشورهای خارجی از جمله فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، اتریش، یونان، پرتغال و صربستان جلوتر است. سیستم برق موجود گرجستان با ۵۳ نیروگاه تولید برق آبی و ۳ نیروگاه تولید برق حرارتی در ارتباط می‌باشد. بزرگترین نیروگاه برق آبی در دست باز سازی این کشور نیروگاه اینگوری با افزایش ظرفیت تولید برق از ۴۰۰ تا ۴۵۰ مگاوات به ۱۳۰۰ مگاوات می‌باشد.

نیروگاه‌های جدید برق آبی در دست احداث گرجستان، ناماخوانی با ۲۵۰ مگاوات، ژونتی با ۱۰۰ مگاوات، خادور با ۲۴ مگاوات، و کاختی با ۹٫۳ مگاوات ظرفیت می‌باشند.

حمل و نقل و راه‌های ارتباطی

جاده‌ها
همه نواحی و مراکز اداری گرجستان از جمله بسیاری از روستاها با شبکه شاهراه‌ها و جاده‌هایی که سراسر کشور را تحت پوشش قرار می‌دهد، مرتبط هستند.

در مجموع راه‌های آسفالته گرجستان حدود ۲۰۰۰۰ کیلومتر است که این کشور طرح‌هایی هم برای گسترش جاده‌ها و به خصوص بزرگراه‌ها در دست اجرا دارد که از جمله مهم ترین آن‌ها ساخت یک بزرگراه شش بانده بندر دریای سیاه به تفلیس و از آبخازیا تا مرز آذربایجان می‌باشد.

راه آهن
راه آهن گرجستان درمسیر تفلیس-سامتردیا ارتباط سه کشور قفقاز و روسیه را با گذر از سواحل دریای سیاه به سمت شمل از طریق آبخازیا ممکن می‌سازد.

مسیرهای کوتاه تر داخل گرجستان، اکثر شهرهای این کشور را به هم مرتبط می‌سازد. در مقایسه با کشورهای همجوار قدرت کشش راه آهن این کشور به دلیل اینکه اغلب لکوموتیوها و واگن‌ها در همین کشور تولید شده‌اند، بالا می‌باشند.

خطوط هوایی
کشور گرجستان از سامانه حمل و نقل هوایی داخلی پیشرفته‌ای برخوردار است. البته به دلیل وقوع جنگ‌های داخلی، تجهیزات و امکانات حمل و نقل هوایی آن خسارات زیادی دیده‌است.

در گرجستان ۶ فرودگاه قابل استفاده برای هواپیماهای غیرنظامی وجود دارد. در بین این فرودگاه‌ها، فرودگاه‌های تفلیس، باتومی و سوخومی از اهمیت خاص برخوردار هستند.

در حال حاضر از تفلیس شبکه خطوط هوایی برای مقاصد باکو، ایروان، تهران، سوخومی، نالچیک، مینرالنی ودی، تاشکند، کیف و مسکو برقرار است.

بنادر و کشتیرانی
اهمیت حمل و نقل دریایی برای گرجستان هنگامی ک راه آهن کشور به طرف شمال از طریق آبخازیا قطع شد، کاملاً مشخص گردید. بنادر دریای سیاه در تامین کالا نه فقط گرجستان بلکه برای حتی کشور ارمنستان نیز ایفای نقش دارند.

طبق گزارش‌های سال ۲۰۰۷ میلادی، بندر پوتی از جمله بزرگترین بنادر دریای سیاه به شمار می‌آید زیرا بخشی از راهروی تراسیکا می اشد. میزان مبادلات بندر پوتی در سال ۲۰۰۶ میلادی، ۷ میلیون تن گزارش شده‌است که۹٫۱٪ رشد سالانه آن می‌باشد.

بازرگانی خارجی
هرچند در سال‌های گذشته به دلیل بی ثباتی سیاسی و به تبع آن فقدان امنیت لازم جهت سرمایه گذاری‌های بلند مدت و ریسک پذیری بالا در این کشور، گرایش اندکی از سوی بخش دولتی و تاحدودی بخش خصوصی کشورها در ورود به بازار گرجستان مشاهده گردیده‌است، اما در دههٔ اخیر با توجه به شرایط جدید و نسبتاً مطلوب این کشور که تا حدودی از دامنه بحران‌های موجود در آن کاسته شده؛ به درجه‌ای از امنیت و ثبات رسیده‌است. این مناسبات در حال توسعه در همه زمینه‌ها بوده‌است و حجم مبادلات بازرگانی این کشور با سایر کشورهای جهان سیر صعودی داشته‌است.

صادرات و واردات
در سال ۲۰۰۵ میلادی، واردات کالا و خدمات ۵۴٪ از تولید ناخالص داخلی و صادرات کالا و خدمات ۴۲٪ از تولی ناخالص داخلی ر به خود اختصاص داده‌است.

صادرات این کشور عمدتاً به کشورهای روسیه، ترکیه، آذربایجان، ترکمنستان، بلغارستان، ارمنستان و اوکراین بوده‌است. واردات گرجستان نیز عمدتاً از کشورهای روسیه، ترکیه، آذربایجان، اوکراین، آلمان، آمریکا و ترکمنستان می‌باشد.

سیاست
پس از استقلال گرجستان در سال ۱۳۷۰ (۱۹۹۱)، ادوارد شواردنادزه وزیر خارجه پیشین شوروی، به عنوان نخستین رییس جمهور کشور برگزیده شد. گرجستان از همان زمان برسر جمهوری‌های خودمختار اوستیای جنوبی و آبخازیا با روسیه اختلاف داشت، چرا که روسیه اجازه نمی‌داد که گرجستان، حاکمیت خود را در این دو منطقه اعمال کند. ولی به دلیل ضعف گرجستان و نیز نزدیکی دولت وقت - به ویژه شخص شواردنادزه - به روسیه، این کشور تن به مصالحه با روسیه داد و پذیرفت که در امور جمهوری‌های خودمختار اوستیای جنوبی و آبخازیا دخالت نکند و با حضور نیروهای روسی در این دو منطقه مخالفتی نداشته باشد.

اما پس از انقلاب گل رز در سال ۱۳۸۲ در گرجستان که با پشتیبانی آمریکا صورت گرفت و منجر به برکناری دولت متمایل به روسیه و روی کارآمدن دولت غربگرای میخاییل ساکاشویلی شد، اوضاع سیاسی این کشور دگرگون شد. دولت جدید سیاست دوری از روسیه و نزدیکی به غرب (به ویژه آمریکا) را در پیش گرفت. همچنین این کشور خواهان عضویت در اتحادیه اروپا و ناتو شد.

در مرداد ۱۳۸۷ و همزمان با بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۰۸ پکن، ارتش گرجستان برای بازگرداندن اوستیای جنوبی به خاک خود، به این منطقه یورش برد که با واکنش شدید روسیه مواجه شد و مجبور به عقب‌نشینی شد. اکنون روسیه تنها کشوری است که استقلال دو منطقهٔ آبخازیا و اوستیای جنوبی را به رسمیت شتاخته‌است و با حضور نیروهای خود در این دو منطقه، عملاً کنترل آنها را در دست دارد.

اگرچه در سال ۲۰۰۴ فضای اندکی برای همکاری سازمان ناتو با گرجستان به‌وجود آمد اما به‌دنبال جنگ سال ۲۰۰۸ این همکاری رو به افول نهاد. از حدود سال ۲۰۰۸ نه‌تنها ریاست‌جمهوری آمریکا و رهبران اروپایی تمایلی به همکاری با گرجستان نشان ندادند بلکه اکثر مردم این کشور نیز همکاری با ناتو را برای کشور خود بدون منفعت ارزیابی کردند به‌گونه‌ای که میزان حمایت مردم گرجستان از این مسئله از ۷۰ درصد در سپتامبر ۲۰۰۸ به ۱۱ درصد در فوریه ۲۰۰۹ رسید.

شهرها یا شهرک‌های بزرگ گرجستان

تفلیس
تفلیس (به گرجی: თბილისი) پایتخت کشور گرجستان است که ۱٬۴۸۵٬۲۹۳ نفر جمعیت و ۷۲۶ کیلومتر مربع نیز وسعت دارد.

نام
در گرجی این شهر تیفلیسی یا تهبیلیسی مشتق از واژه تپهیلی (به معنای گرم؛ منسوب به چشمه‌های آب گرم تفلیس) و در عربی تفلیس (بلاذری ص ۲۰۰: طفلیس) نامیده می‌شود.

جغرافیا
تفلیس در هزاره چهارم تا سوم پیش از میلاد مسکونی شد. برای اولین بار در سالنامه‌های قرن چهارم میلادی از تفلیس به عنوان قلعه ـ شهر نام برده شده‌است. تفلیس به علت واقع شدن در محل تلاقی راههای مهم همیشه دارای اهمیت منطقه‌ای بوده و همین ویژگیها سبب گسترش و توسعه این شهر از دیرباز تاکنون شده‌است.

این شهر در ۱۲۰ کیلومتری رشته کوه قفقاز بزرگ و ۲۵۰ کیلومتری دریای سیاه قرار دارد و با شهرهای تاشکند، استانبول، رم، بارسلون، بوستون، و شیکاگو هم عرض است.

شهر در دو طرف ساحل رود کر * / کور (به زبان گرجی متکواری) در درون دره‌ای گسترده‌است. این رود که از کوههای ترکیه سرچشمه می‌گیرد به طول ۳۶ کیلومتر در شهر جاری است. سد اورتاچالا سرعت جریان آب را در مسیر شهر کاهش می‌دهد و رژیم آبی آن را تنظیم می‌کند (همانجا).

پنج نهر کوهستانی که از آبراهه‌های زیرزمینی می‌گذرند از دامنه‌های اطراف تفلیس به کر می‌ریزند: دیگمیس تسکالی وره و تساوکیسیس تسقالی / تسکالی از مغرب گلدانیس تسکالی و لوچینیس تسکالی از مشرق. دو دریاچة کوچک به نام لیسی و کو در دامنه‌های شمالی تفلیس واقع شده‌اند. «دریاچة تفلیس» در پشت رشته کوه ماخات واقع است و پیرامون آن دشت سامگوری قرار دارد . کوههای متاتس میندا در مغرب تابوری و تیغه‌های سولالاکی در جنوب و رشته کوه ماخات در مشرق شهر واقع شده‌اند . در دامنه‌های شمال شرقی کوه تابوری چشمه‌های آب گرم جریان دارد که دارای ترکیبات قلیایی و سولفات است (همانجا).

تفلیس در گذشته‌های دور ابتدا در طول سواحل رودخانه رشد کرد. بعدها با افزایش جمعیت ساخت و ساز به دامنه‌ها و تپه‌ها و فلاتهای اطراف رودخانه کشیده شد که این فلاتها در شمال و شمال شرقی شهر واقع شده‌است. قسمتهای جنوب شرقی شهر از خیابانهای تنگ و خانه‌های قدیمی دو یا سه طبقه تشکیل شده که مجموعة قدیمی شهر تفلیس را تشکیل می‌دهد.

آب و هوا
هوای تفلیس به سبب نسیمی که از کوهستانها در دره‌های اطراف می‌وزد همیشه پاکیزه‌است. متوسط درجه حرارت آن ۲ر۱۳است. در گرمترین ماه تابستان درجة حرارت به ۲ر۲۵ و در سردترین ماه زمستان به ۹ر۰- می‌رسد. از آذر تا اسفند (بین ۳۰ تا ۳۵ روز) دمای هوا به زیر صفر می‌رسد . متوسط سالانة بارندگی ۵۰۵ میلیمتر است که ۳۴ آن در ماههای گرم می‌بارد. حدود ۲۵ روز از فصل تابستان آن بسیار گرم است و دمای هوا تا ۳۰ بالا می‌رود .

جمعیت
بر اساس آخرین سرشماری (۱۹۸۹) جمعیت شهر تفلیس ۹۳۶ ۲۴۶ ۱ تن بوده‌است متشکل از: ۱ر۶۶٪ گرجی ۱۰٪ ارمنی ۷ر۲٪ اوست (آس) ۴ر۲٪ کرد ۸ر۱٪ یونانی ۴ر۱٪ آذربایجانی و ۳ر۱٪ اکراینی. یهودیها و یهودیهای گرجی، آسوریها بلاروسیاها (روسهای سفید) و تاتارها از دیگر اقوام ساکن تفلیس‌اند که نسبت هر کدام از آنها کمتر از ۱٪ کل جمعیت شهر است. ارمنی‌های تفلیس و روسها و یهودیها از جمله اقوامی هستند که تعداد آنها در فاصلة ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۹ کاهش یافته‌است. احتمالاً جنگ آذربایجان و ارمنستان در کاهش ارامنه بی تأثیر نبوده‌است. مهاجرت یهودیهای شوروی سابق به اسرائیل نیز ممکن است سبب کاهش تعداد یهودیها در طی سالهای یاد شده باشد (همان ص ۹۵).

به نوشته مینورسکی  در ۱۱۹۷/ ۱۷۸۳ پس از سلطنت تیموراز و ایراکلی شهر ۴۰۰۰ خانه با ۰۰۰ ۶۱ سکنه داشت. در ۱۲۱۸/۱۸۰۳ شهر فقط بین ۲۷۰۰ تا ۳۰۰۰ خانه با ۰۰۰ ۳۵ تن جمعیت داشت. این کاهش جمعیت به علت حملة آقامحمدخان در ۱۲۰۹ـ۱۲۱۰/ ۱۷۹۵ بود. یکی دو دهه بعد جمعیت بسرعت افزایش یافت. در سرشماری ۱۳۴۰ـ۱۳۴۱/۱۹۲۲ تفلیس ۹۵۸ ۲۳۳ تن جمعیت داشت که از آن میان ۳۰۹ ۸۵ تن ارمنی ۸۸۴ ۸۰ تن گرجی ۶۱۲ ۳۸ تن روسی ۷۶۸ ۹ تن یهودی ۹۸۴ ۳ تن ایرانی ۲۵۵ ۳ تن ترکهای آذری ۴۵۷ ۲ تن آلمانی و غیره بوده‌اند.

سه ارگ در تفلیس مشخص شده‌است :

۱) ارگ قدیمی تابور (کورچی قلعه) بر روی تپة ساحل راست دبه خانه که در ۱۱۹۹/ ۱۷۸۵ بکلی ویران شد. این ارگ که دروازة جنوبی کالا را محافظت می‌کرد دروازة گنجه نامیده می‌شد.

۲) ارگ نارین قلعه در تپة کالا. به نظر می‌رسد که این قلعه پیش از اسلام شوریس ـ تسیخه نام داشته‌است (واخوشت). این ارگ در ۱۲۳۳/ ۱۸۱۸ تخلیه شد (قس گامبا اطلس تصویر ۳۳).

۳) ارگ ساحل چپ (ایسانی) که به عنوان سرپل عمل می‌کرد. در ۱۱۴۰/ ۱۷۲۸ ترکها برای آخرین بار شروع به سنگربندی و ایجاد استحکامات نظامی در این محل کردند اما کار را ناتمام گذاشتند.

قدیمي ترین قصر از قصرهای سلطنتی متخی در ساحل چپ روبروی پل قدیمی است. در ۱۰۴۸/ ۱۶۳۸ رستم شاه مسلمان قصری به طول حدود ۱۲۰ متر در امتداد کر در تفلیس بنا کرد. در اینجا شاردن به حضور شاه نواز رسید. کمی دورتر به سوی جنوب شاه واختانگ ششم قصری ساخت که کاملاً به سبک ایرانی تزئین شده بود. ترکها در ۱۱۳۷/۱۷۲۵ این قصر را ویران کردند (قس یوسلیان ۱۸۶۶ ص ۲۳۹).

کوتائیسی
کوتائیسی (به گرجی: ქუთაისი) مرکز ایالت ایمرتی است و در قسمت شرقی جلگه ی کولخیس واقع شده است . این شهر به سبب اهمیت اقتصادی و جمعیت دومین شهر بزرگ گرجستان است . جمعیت آن در سال ۲۰۰۲ به حدود ۲۱۵۷۰۰ نفر برآورد شده است .

تاریخ
کاوش های باستان شناسی در قلمرو کوتائیسی نشان می دهد که سکونت انسان ها در این منطقه به دوره ی پارینه سنگی و عصر مفرغ می رسد . تاریخ مستند شهر «کوتاتیسیوم» از قرن سوم پیش از میلاد حضرت عیسی (ع) آغاز می شود . نویسندگان کلاسیک آن را پایتخت پادشاهی کولخیس می نامند .

طی قرن های متمادی کوتائیسی یک مرکز پر رونق بازرگانی بود ، اهمیت آن به سبب وجود راه های کاروان رو و رود ریونی افزایش می یافت ، کالا های بازرگانی از این شهر ، سواحل دریای سیاه و شهر پوتی و از آنجا به نقاط دوردستی چون سواحل یونان فرستاده می شد .

از اواسط قرن هشتم تا نوزدهم ، کوتائیسی ابتدا پایتخت گرجستان غربی و سپس پادشاهی ایمرتی بود . هر چند استحکامات و تدابیر سیاستمداران ایمرتی نتوانست شهر را از تجاوز دشمن و انهدام نجات دهد . در پایان قرن یازدهم ، سلجوقیان آن را به آتش کشیدند و در قرن ۱۳ و ۱۴ ، سپاهیان چنگیز خان و تیمور لنگ شهر را ویران کردند . در دوره ی حکومت شوروی ، کوتائیسی در زمینه های اقتصادی و فرهنگی توسعه ی فراوان یافت ، کارخانه ی اتومبیل سازی ، کارخانه ی تولید محصولات الکترونیکی و پمپ های برقی گریز از مرکز و لوکوموتیو ها ی برقی ، محصولات خود را به خارج از کشور نیز صادر می کردند .

صنعت
یکی از بزرگ ترین کارخانه های صنعتی این شهر ، کارخانه ی تولید تراکتور های کوچک است که برای شخم زدن باغ ها و تاکستان ها به کار برده می شود و توانایی کار در دامنه های شیبدار را داراست . کارخانه های تولید روغن جلا و رنگ مواد اصلی تولید رنگ های با دوام ، کات کبود ، باریت و چند محصول دیگر را تولید می کنند . کارخانه ی تولید ظروف شیشه ای ، کارخانه ی تولید پارچه و ابریشم ، پوشاک و منسوجات و کارخانه ی تولید کنسرو و میوه و سبزی کوتائیسی از نظر تولید محصول ، اهمیت منطقه ای دارد . در حومه شهر سنگ های تراورتن برای بنای ساختمان ها استخراج می شود .

باتومی
باتومی شهری بندری بر کرانه دریای سیاه و در کشور گرجستان است.

پیشینه
بنابر روایات هردوت، سکاها از طریق آزوو(آزف) به ولایت باطوم آمده‌اند.

باطوم در دوره هخامنشیان، از متصرفات پادشاهان هخامنشی شمرده می‌شد. این شهر در محل بندرگاه قدیمی رومی باتوس، که احداث آن را به آدریانوس نسبت می‌دهند، بنا شد.

بعدها یوستی نیانوس از پادشاهان روم شرقی آنجا را تصرف کرد و پس از بنای دژ پترا در شمال آن، باتوس اهمیت خود را از دست داد و مدتی بعد، جزو متصرفات پادشاهان لز شد.

در ۶۴۳م حبیب بن مسلمه، سردار مسلمان، گرجستان و از جمله باطوم را به صلح گشود و این شهر به دست مسلمانان افتاد.

در اواخر سده ۱۰م، باطوم جزو حکومت متحد گرجستان شمرده می‌شد و پس از تجزیه امپراتوری گرجستان، امیران متاوارهای گوری در آنجا مستقر شدند.

در سده ۱۵م، شهر و ناحیه باطوم مدتی در دست سلاطین عثمانی بود و از ۱۶۲۷م جزو متصرفات عثمانی شد و ظاهراً از همین دوره، اسلام در آنجا رواج یافت.

در اوایل سلطنت سلطان احمد سوم مردم گرجستان شورش کردند و از پرداخت مالیات سر باز زدند، ولی شورش سرکوب شد و عثمانی‌ها در باطوم و چند جای دیگر قلعه‌هایی بنا نهادند. در زمان سلطنت عبدالعزیز عثمانی مسجد جامعی به نام عزیزیه در باطوم ساخته شد.

در ۱۸۷۸م، قشون روسی بندر و شهر باطوم را تصرف کردند و در ۲۸ اوت همان سال، به موجب عهدنامه سان‌استفانو، باطوم به آنان واگذار گردید، امّا بعدها باز جزو گرجستان شد. در آوریل ۱۹۱۸م، قشون عثمانی باطوم را اشغال کرد و سال بعد سپاهیان انگلیس وارد آنجا شدند.

در ژوئن ۱۹۱۹م، انگلیسی‌ها باطوم را تخلیه کردند. پس از آن جمهوری گرجستان تأسیس شد ولی بعد از مدت کوتاهی، سقوط کرد و حزب کمونیست قدرت را به دست گرفت و گرجستان جزو اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی شد.

در مارس ۱۹۲۱م، بر اثر معاهده‌ای بین دولت ترکیه و شوروی، قسمتی از گرجستان به نام قارص و اردهان به ترک‌ها واگذار شد و باطوم همچنان در گرجستان باقی‌ماند و در ۱۶ ژوئن همان سال، مرکز جمهوری سوسیالیستی آجارستان شد.

روستاوی
روستآوی (به گرجی: რუსთავი) در ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی پایتخت گرجستان ، در استپ گاردابانی شهر روستاوی جای گرفته است که یکی از مراکز صنعتی گرجستان است . روستاوی مرکز ایالت تاریخی کومو کارتلی است . قسمت اصلی شهر ، شامل بخش صنعتی ، در ساحل چپ رودخانه ی متکواری قرار دارد ، در حالی که ساختمان های مسکونی در ساحل راست رود ساخته شده‌اند . آب و هوای روستاوی و پیرامون آن خشک است با تابستان های داغ و زمستان های نسبتاً سرد . متوسط بارندگی سالانه به حدود ۴۰۰ میلیمتر می رسد .

بخش عمده ی کانال گاردابانی در قسمت مرکزی شهر در ساحل چپ رود متکواری قرار دارد . آب کانال نه تنها برای آبیاری ، بلکه برای تامین آب مورد نیاز نیروگاه برق حرارتی تفلیس به کار برده می شود که در نزدیک روستاوی ساخته شده است .

روستاوی چهارمین شهر بزرگ گرجستان است که در سال ۲۰۰۲ جمعیت آن به ۱۳۸۲۰۰ نفر برآورد شده است .

روستاوی همچنین زادگاه شاعر حماسه سرای گرجی شوتا روستاولی نیز هست .

صنعت
توسعه ی این شهر نوین در ارتباط با طرح احداث کارخانه ی ذوب آهن و فولاد روستاوی است که در دشت برهنه ای در کنار ویرانه های شهر قدیمی در سال ۱۹۴۴ میلادی آغاز شد و در سال ۱۹۵۰ کارخانه اولین محصول خود را تولید کرد ، دو سال بعد کارخانه نورد آغاز به کار کرد و در سال ۱۹۵۴ کارکنان ذوب آهن گرجستان اولین محصول آهن و ذغال کک خود را عرضه کردند .

امروزه روستاوی بزرگترین مرکز صنایع سنگین گرجستان است . بیشترین حجم تولید کارخانه ی تولید فولاد و آهن اختصاص به لوله های فولادی بدون درز دارد که به طور گسترده‌ای در صنایع نفت قفقاز جنوبی مورد استفاده قرار می گیرد . روستاوی شمش های فولادی مورد نیاز کارخانه ی نورد سومقاییت (در آذربایجان) را تامین می کرد . کارخانه ی ذوب فولاد روستاوی همچنین ورق فولاد و سایر استاندارد ها قطعات فولادی را که نقش عمده ای در اقتصاد دارند ، تولید می کند .

علاوه بر کارخانه های ذوب آهن ، کارخانه های بزرگ شیمیایی نیز در این شهر فعالیت دارند . کارخانه های شیمیایی روستاوی ، کود های ازته برای تامین نیاز بخش کشاورزی کشور های قفقاز جنوبی وتعدادی نقاط دیگر تولید می کرد که در سال های پس از استقلال با وجود بحران های سیاسی و اقتصادی تولیدات آن دچار اختلال شده است . تعدادی کارخانه تولید الیاف مصنوعی نیز در این شهر ساخته شده است . کارخانه ی تولید سیمان از ضایعات تولیدات سنگ ترکانی فعالیت دارد .

کارخانه ی تولید قطعات بتونی و نیز کارخانه های تولیدات مکانیکی-مهندسی و تجهیزات جرثقیل در این شهر بنا شده است . روستاوی در دوره ی شوروی با بسیاری از نقاط شوروی روابط تولیدی و اقتصادی داشت . نیروی انسانی متخصص شهر از تفلیس تامین می شد . در آغاز روستاوی مصالح ساختمانی گوناگون و تجهیزات را از تفلیس دریافت می کرد ، در حالی که پس از رونق تولیدات صنعتی شهر ، روستاوی بسیاری از مواد مصرفی صنایع را تامین کرده و به شهر متخصصان و کارکنان ذوب آهن تبدیل شده و فقط محصولات صنایع سبک و غذایی را در روابط متقابل اقتصادی از شهر تفلیس در یافت می کند .

آموزش
شبکه ی وسیعی از دبیرستان های آموزشی و فنی در روستاوی تاسیس شده است . موسسه های علمی آموزشی پلی تکنیک و موسسه اتوماسیون مراحل تولید در شهر فعالیت دارد .

زوگدیدی
زوگدیدی (به گرجی: ზუგდიდი) یکی از شهرهای گرجستان واقع در استان تاریخی سامِگرلو (مینگرلیا) در غرب این کشور است.

این شهر در شمال غربی این استان جای دارد. زوگدیدی مرکز منطقه سامگرلو-زمو سوانتی است که دو استان تاریخی سامگرلو و سِوانتی را در برگرفته است.

جمعیت این شهر در سال ۲۰۰۲ برابر با ۶۸٬۸۹۴ نفر بوده است.

پوتی
پوتی (به گرجی: ფოთი) یکی از شهرهای بندری گرجستان است.

جغرافیا و جمعیت
این شهر در کرانهٔ شرقی دریای سیاه در منطقهٔ سامگرلو-زمو سوانتی در غرب کشور جای دارد.

پوتی در ۳۱۲ کیلومتری غرب تفلیس واقع است. جمعیت این شهر در سال ۲۰۰۲ برابر با ۴۷٬۱۴۹ نفر بوده است.

سوخومی
سوخومی (به گرجی: სოხუმი، به آبخازی: Aqwa، به روسی: Сухуми) مرکز جمهوری خودگران آبخاز در کشور گرجستان با جمعیت ۱۲۵ هزار نفر (۲۰۰۳ م) است.

تاریخچه
شهر سوخومی در جریان درگیری گرجستان و آبخاز در آغاز دهه ۱۹۹۰ آسیب فراوانی دید.

جغرافیا
سوخومی در خلیج پهناوری در کرانه شرقی دریای سیاه قرار گرفته و بندر مهمی برای گرجستان به‌شمار می‌آید.


سناکی
سِناکی (به گرجی: სენაკი) (تلفظ: Senaki) یکی از شهرهای گرجستان است که در استان سامگرلو-زمو سوانتی قرار دارد.