نخستین مرحله نظام آموزشی کشور سوئد مقطع آموزشی پیش دبستانی ویژه نظام آموزش کودکان رده‌های سنی زیر 6 سال می‌باشد. ساختار کلی نظام آموزشی سوئد، مدارس عمومی کودکان و نوجوانان ، مدارس پیش دبستانی ،مدارس پایه، مدارس استثنایی و مدارس ویژه فرهنگ سامی را شامل می‌گردد. دوره‌های آموزش آزاد بزرگ سالان نیز توسط مدارس عالی مردمی و همچنین نهادهای آموزش بزرگ سالان برگزار می‌گردد.از اول اوت 1998 در برنامه‌های آموزشی کشور تغییرات جزئی اعمال گردیدکه از آن جمله می‌توان به الحاق مقطع آموزش پیش دبستانی و مراکز تفریحی ویژه کودکان به آموزش در اول اوت پایه کشور اشاره نمود.طی سال1998 نخستین برنامه آموزشی ملی ویژه مراکز آموزش پیش دبستانی طراحی گردید. بین سالهای 1992 تا 1995 تغییراتی در ساختار مقطع آموزش تکمیلی متوسطه صورت گرفته و کلیه برنامه‌های آموزشی در قالب 17 برنامه آموزش ملی سازماندهی گردید. علاوه بر این کلیه برنامه‌های آموزشی حول هشت هسته موضوعی اعم از آموزش زبان سوئدی به عنوان زبان دوم، زبان انگلیسی، مطالعات اجتماعی، مطالعات مذهبی، ریاضیات، علوم ، ورزش، بهداشت و فعالیت‌های هنری ارائه گردید. در نظام جدید آموزش عالی که در سال 94-1993 طراحی گردید، کلیه دوره‌های آموزش‌های عالی بصورت ترمی به دانشجویان ارائه می‌گردد. ترم‌های تحصیلی به طور جداگانه اخذ شده یا بطریقی انتخاب می‌گردند. که به اخذ یکی از سه مدرک ( درجه) عمومی آموزش دانشگاهی منتهی می‌گردد.
از جمله مدارک مذکور می‌توان به گواهی نامه کارشناسی با حداقل آموزش 3 ساله و مدرک کارشناسی ارشد که خود بر دو نوع مدرک کارشناسی ارشد آموزشی ( حداقل160 واحد درسی با حداقل آموزش ( 4 ساله) و مدرک کارشناسی ارشد حرفه‌ای( یک ترم الحاقی با حداقل40 واحد درسی با حداقل آموزش 1 ساله ) اشاره نمود.تعداد مدارک علمی سوئد بر 55 مدرک حرفه‌ای بالغ می‌گردد که از این تعداد 13 مدرک علمی در دانشگاه علوم کشاورزی سوئد ارائه می‌گردد. شرحی درباره مدارک مختلف علمی و اهداف ارائه چنین مدارکی را می‌توان در آئین نامه آموزش عالی و در آئین نامه دانشگاه علوم کشاورزی سوئد جستجو نمود. تعدادی از گواهی نامه‌های حرفه‌ای نیز برای حرفه‌های در نظر گرفته شده که به ثبت و تایید رسمی نیاز دارند که از آن جمله می‌توان به گواهی نامه‌های علوم حرفه‌ای اشاره نمود.دوره‌های آموزشی آزاد بزرگ سالان، از طریق دبیرستانهای مردمی و نهادهای آموزش بزرگسالان و هم چنین برخی از مدارس تکمیلی آموزش بزرگ سالان برگزار می‌گردد. بخش عمده‌ای از آموزش عالی کشور سوئد در جهت آموزش عالی بزرگ سالان هدایت شده است.

 

نمره دادن ممنوع

در دبستان هاي سوئد نمره دادن ممنوع است. مطالعات روانشناسي نشان مي دهد درجه بندي کودکان از طريق نمره دادن، به شخصيت آنها آسيب مي رساند. معلم از راه تماس نزديکي که با شاگردان خود دارد، نقاط قوت و ضعف آنها را مي شناسد. دانش آموزي که در مدرسه نمي تواند مانند ساير شاگردان به راحتي درس بخواند، بي ترديد دچار مشکلاتي است که معلم بايد به بررسي آنها بپردازد. بنابراين به جاي نمره دادن و تشويق کردن بعضي از دانش آموزان و تحقير کردن برخي ديگر، مدرسه بايد به دانش آموزان ضعيف کمک کند. گاهي رابطه ساير دانش آموزان باعث گوشه نشيني و عقب افتادگي يک دانش آموز مي شود. در اين صورت وظيفه مدرسه است که اين مشکل را از راه گفت وگو با دانش آموزان حل کند. گاهي عوارض بازدارنده دانش آموز ناشي از رفتاري است که با او در خانواده صورت مي گيرد. سختگيري والدين در خانه مي تواند باعث افسردگي يا ناآرامي دانش آموز شود. در چنين مواردي مدرسه، اداره اجتماعي را در جريان مي گذارد. وظيفه اداره اجتماعي است که موقعيت خانواده دانش آموز و روابط افراد خانواده را مورد بررسي قرار داده و راه حل هاي مناسب را به کار گيرد.

در مدارس چه مي گذرد

در همه مراحل آموزشي از مهد کودک تا تحصيلات دانشگاهي دختران و پسران در کنار هم هستند و به طور مختلط در کلاس هاي درس و محيط آموزشي حضور دارند.بچه ها از مهد کودک و دبستان عادت مي کنند ديگران را با نام کوچک آنها صدا کنند. حتي معلم با اسم کوچک و ضمير «تو» مورد خطاب قرار مي گيرد.در دبستان ها براي تميز نگه داشتن محيط کلاس هاي درس، دانش آموزان قبل از ورود به کلاس کفش هاي خود را درمي آورند. با تميز بودن زمين دانش آموزان و معلم مي توانند در گردهمايي هايي که دارند، دايره وار روي زمين بنشينند. در اين حالت جاي همه شرکت کنندگان در گردهمايي موقعيت مشابهي دارد.روزهاي دوشنبه که آغاز هفته است شاگردان و معلم گرد هم مي نشينند و بچه ها درباره آنچه در روزهاي تعطيل انجام داده اند، براي همکلاسي ها و معلم خود صحبت مي کنند. صحبت در برابر جمع به طور نوبتي بوده و همه بايد در آن شرکت داشته باشند. به اين ترتيب همه شاگردان مي آموزند در برابر ديگران صحبت کنند. در محيط دبستان کوشش مي شود از بروز اطلاعاتي که نشان دهنده تمايز خانواده ها از يکديگر باشد، جلوگيري شود. به عنوان مثال معلم حق ندارد درباره شغل والدين کودک يا مذهب آنها سخني به ميان آورد. برملا شدن اطلاعات شخصي و خانوادگي در محيط آموزشي مي تواند دانش آموزان را نسبت به يکديگر متمايز کرده و بين آنها فاصله اندازد. هدف اين است که عدم تبعيضات شغلي يا مذهبي از همان دوران کودکي در بچه ها نهادينه شود. تبليغات و تلقينات مذهبي در سيستم آموزشي سوئد کاملاً ممنوع است. از سال سوم دبستان هرساله ضمن درس تاريخ و علوم اجتماعي، تاريخ مذاهب تدريس مي شود. اما معلم حق ندارد نسبت به يک مذهب يا سياست موضع گيري کند يا اينکه اعتقادات شخصي خود را براي شاگردان کلاس بيان کند.

همه مدارس داراي سالن ناهارخوري اند که دانش آموزان ناهار را در آنجا صرف مي کنند. در مناطقي که خانواده هاي کارگري زندگي مي کنند، صبحانه نيز در مدارس آماده مي شود تا بچه هايي که مايل باشند، قبل از شروع کلاس ها از آن استفاده کنند.در همه مدارس کتابخانه وجود دارد که به تعداد مورد نياز کتاب، نوار و سي دي در اختيار دارد. اين کتابخانه ها به کتابخانه مرکزي شهر وصل هستند و از طريق آن تغذيه مي شوند. در مدارس، بچه ها به خواندن کتاب به طور فردي يا گروهي تشويق مي شوند. يکي از برنامه هاي جمعي اين است که هرگاه دانش آموزي کتابي مي خواند، خلاصه آن را براي بقيه تعريف کند. در هر مدرسه يي به ذوق و سليقه کارکنان آن، راهکارهاي گوناگون براي تشويق بچه ها به کتابخواني وجود دارد. در يک مدرسه لوله پلاستيکي درازي در کنار حياط مدرسه قرار داده اند. در هر کلاس نيز تعدادي گلوله پلاستيکي در دسترس است. وقتي دانش آموزي يک کتاب را به پايان مي رساند، معلم او يکي از گلوله ها را در آن لوله پلاستيکي مي اندازد. گنجايش لوله هزار گلوله است. همه مي دانند وقتي ظرفيت لوله پر شود، جشن بزرگي در مدرسه برپا خواهد شد. تب خواندن کتاب به ويژه هنگامي که لوله بيش از نصف پر شده باشد، بالا مي گيرد و بچه ها به کتابخواني تشويق مي شوند.

کتاب، دفتر و نوشت افزار در دوره دبستان و دبيرستان رايگان است و در اختيار همه دانش آموزان قرار مي گيرد. در هر کلاسي کمدي ويژه براي اين وسايل قرار دارد که کليد آن در اختيار معلم است و دانش آموزان وسايل مورد نياز خود را از او دريافت مي کنند.

در هر دبستان يک روانشناس حضور دارد تا مسائل دانش آموزان را مورد بررسي قرار داده و راهکارهاي مناسب ارائه دهد. نظافت و جمع آوري وسايل در کلاس هاي درس با کمک و نظارت معلم و همکاري شاگردان صورت مي گيرد. هفته يي يک بار ميز و صندلي و گنجه هاي کتاب و ساير وسايل کلاس درس تميز شده و مرتب چيده مي شود. در هر کلاس يک دستشويي با آب گرم و سرد وجود دارد که به نظافت دانش آموزان کمک مي کند. نظافت کف اتاق ها و اماکن عمومي مدرسه توسط نظافتچي مدرسه انجام مي شود. کمک هزينه يي که از بدو تولد به هر کودک تعلق مي گيرد تا 15سالگي به مادر پرداخت مي شود و سپس به عنوان پول توجيبي به خود دانش آموز پرداخت مي شود.
در مدارس سوئد بچه ها يونيفورم (لباس متحدالشکل) ندارند. اصولاً در فرهنگ دموکراتيک سوئد پوشش يک مساله شخصي است که هر کس به هر شکل که خود دوست دارد مي تواند در ملاء عام ظاهر شود.
در هر کلاس درس، دانش آموزان از طريق راي دادن دو نفر را به نمايندگي خود انتخاب مي کنند. اين انتخاب گردشي بوده و هرچندگاه تکرار مي شود. نمايندگان مسووليت ارتباط با کلاس هاي ديگر و نيز سالن غذاخوري را برعهده مي گيرند. نمايندگان کلاس ها در گروهي به نام شوراي دانش آموزان شرکت مي کنند. در اين شورا يکي از معلمان نيز به عنوان نماينده مدرسه حضور دارد. دانش آموزان مسائل مورد نياز خود را با اين معلم در ميان گذاشته و از اين طريق خواست هاي خود را به مديريت مدرسه مي رسانند.
در سوئد هرگونه تحقير، تنبيه و مجازات دانش آموزان جرم است. هرگاه معلمي مرتکب چنين جرمي شود به دادگاه فرستاده خواهد شد و در صورت محکوميت، شغل معلمي را از دست خواهد داد.
در دوره متوسطه (از هفتم تا نهم) امتحانات دوره يي و پايان سالي وجود دارد و دانش آموزان نمره دريافت مي کنند. شوراي دانش آموزي در دوره متوسطه و دبيرستان يک نفر را از ميان خود به عنوان سخنگوي شورا تعيين مي کند که در جلسات معلمان و هيات مديره مدرسه حضور دارد و بين دانش آموزان و کادر رهبري مدرسه به اطلاع رساني مي پردازد.

 

1995	96	97	98	99	2000
3/6	9/5	6/6	660/7	460/7	760/7
برابر با  849/38 ميليون سك	برابر با  609/38 ميليون سك	برابر با  920/43 ميليون سك	برابر با 886/52 ميليون سك	برابر با  148/52 ميليون سك	برابر با 520/54 ميليون سك

 

داده‌ها و اطلاعات ذيل بر مبناي ميانگين‌هاي ساليانه ارائه گرديده است .در جدول ذيل مجموع تعداد افراد استخدامي، افراد بي كار و افرادي كه از توانائي برخوردار بوده و افرادي كه به طور فعال در جستجوي كار در بازار كارمي باشند، محاسبه گرديده است.

 

بیش از سی درصد جوانان سوئدی پس از گذراندن دوره متوسطه وارد سیستم آموزش عالی می شوند که سالانه حدود 70000 نفر را شامل می شود. این نسبت اخیراً روندی فزاینده پیدا کرده به گونه ای که در سال تحصیلی 2005-2004 بیش از 45% جوانان سوئدی پس از گذراندن دوره متوسطه وارد سیستم آموزش عالی شده اند. در سال 2006 سیصد و بیست هزار دانشجو مشغول به تحصیل بوده که سهم بانوان ازاین رقم بیش از پنجاه درصد بوده است. همچنین سیستم آموزش عالی سوئد موجب شده است که از اواسط دهه90 میلادی دانشجویان خارجی به صورت روزافزونی علاقمند به تحصیل در این کشور باشند به گونه ای که در سال تحصیلی 2006-2005 بیش از 26000 دانشجوی خارجی در موسسات آموزش عالی این کشورمشغول به تحصیل بوده است. شرائط ورود به دانشگاه در این کشور عبارت است از برخورداری از مدرک فارغ التحصیلی دوره دبیرستان ، تسلط به زبان انگلیسی، گذراندن دوره یک ساله زبان سوئدی برای بیگانگان. در مواردی که تقاضا بیش از ظرفیت موجود دریک رشته تحصیلی خاص باشد، دانشگاه ها بر اساس تشخیص خود از طریق معیارهایی مانند نمرات دوره دبیرستان ، برگزاری آزمون، مصاحبه، آزمون مهارت تجربی متقاضیان را گزینش می نمایند.

 

سطح علمی جامعه

جامعه سوئد به لحاظ ویژگیهای نظام آموزش و پویایی آن، از پیشرفته ترین سطوح علمی در میان کشورهای توسعه یافته برخوردار است. اصول بنیادین در نظام آموزشی سوئد عبارت است از فراگیر بودن آموزش یکسان برای همه شهروندان، رایگان بودن آموزش و نهایتاً الزامی بودن دوره نه ساله آموزش. وجود انواع مدارس و فعالیت نهادهای آموزشی گوناگون دسترسی شایسته هر شهروند سوئدی به امکانات اولیه لازم برای پیشرفت علمی را تضمین نموده است. در سطح آموزش عا لی نیز وجود موسسات مختلف  و متنوع آموزش عالی در این کشور ادامه تحصیل جوانان سوئدی را میسر نموده است. جایگاه برجسته علمی و تکنولوژیک این کشور مرهون این زیر ساخت قوی و پویا است. این اهتمام فراگیر و پویا،تاکنون سی جایزه نوبل در رشته های مختلف، تولید متوسط دو درصد از دانش جهانی و چهار درصد در حوزه های تخصصی را برای سوئد به ارمغان آورده است.

سوئد از پیشرفته ترین کشورهای جهان از نظر هزینه های پژوهشی به تولید ناخالص داخلی است به گونه ای که حدود چهاردرصد تولید ناخالص داخلی این کشور صرف امور پژوهشی می شود و بخش خصوصی بیش از 75% این مبلغ را می پردازد./م