به گزارش خبرنگار سياست خارجي باشگاه خبرنگاران 13 کشور صادر کننده نفت، يک کارتل بين‌الدول را به منظور تنظيم توليد و توافق بر قيمت‌گذاري نفت در بازارهاي جهاني تاسيس کردند که اين کارتل بين‌الدول به‌عنوان سازمان کشورهاي صادر کننده نفت organization of petroleum Exporating countries نام‍گذاری شده که با نام مخفف اپک OPEC شناخته مي‌شود.

اعضا اپک مشتمل بر هفت کشور عرب خاورميانه(الجزاير، عراق، کويت، ليبي، قطر، عربستان سعودي و امارات متحده عربي) دو کشور آفريقايي(گابون و نيجريه) و دو کشور آسيايي(اندونزي و ايران) و دو کشوراز آمريکاي لاتين (اکوادور و ونزوئلا) هستند.

اپک به موجب پيماني در سال 1961 تاسيس شد اما ترتيبات کارتلي آن تا جنگ 1973 خاورميانه موثر واقع نشده بود.

اما در سال 1968 سازمان کشورهاي عرب صادرکننده نفت با نام ااپک OAPEC توسط عربستان سعودي، کويت و ليبي در بيروت پايه گذاري شد.

پس از مدتي کشورهاي عرب عراق، مصر، سوريه، قطر، بحرين، امارات متحده عربي و الجزاير به آن پيوستند.

اپک در خلال جنگ 1973 اعراب و اسرائيل تحريم نفتي بزرگي را طراحي و اجرا کرد که موجب شد تقاضا براي نفت در بازارهاي جهاني به شدت افزايش يابد که اين امر منجر به افزايش شديد قيمت نفت و سرازير شدن جرياني از منابع پولي به سمت کشورهايي عضو اپک شد.

بايد گفت از سال 1973 تا 1975 ساز و کار قيمت‌گذاري اپک پايه قيمت‌هاي جهاني نفت را چهار برابر کرده است.

اين افزايش قيمت، موجب پيدايش منحني‌هاي بزرگ تورم در کشورهاي وارد کننده نفت، کاهش قدرت توليد، تهديد وقوع يک رکود بزرگ اقتصادي، بيکاري فزآينده و تلاشهاي هيجان‌آلود در جهت توسعه منابع جايگزين انرژي شدند.

ايالات متحده آمريکا از افزايش قيمت نفت لطمات بسياري خورد و کشورهاي در حال توسعه جهان سوم، به‌ويژه از ناحيه قيمت‌هاي بالاي انرژي متحمل ضربات سختي شدند به طوري که بسياري از آنان بدهي‌هاي سنگيني به بار آورده و برنامه‌هاي نوسازي خود را شديدا کاهش دادند.

ايالات متحده و ديگر کشورهاي صنعتي، با ايجاد سازمان کشورهاي وارد کننده به منظور اتخاذ رويکردهاي سياسي مشترک و نيز اعمال فشارهاي ديپلماتيک و اقتصادي بر کشورهاي اپک درصدد مقابله با قيمت‌گذاري کارتلي اپک برآمدند.

اقدامات ديگري که براي مهار قدرت اقتصادي اپک به عمل آمده‌اند، عبارتند از ذخيره‌سازي مقادير عظيم نفت، تشويق توسعه منابع انرژي جايگزين از سوي دولت، برنامه‌هاي بزرگ سياسي براي توليد بيشتر نفت در داخل کشورها به منظور کاهش وابستگي به واردات.

اقدامات مذکور در کنار ناتواني برخي از اعضا اپک در محدودسازي توليد و حمايت از قيمت‌ها، منجر به افزايش عمده عرضه بر تقاضا نفت در بازار جهاني و بالطبع ، سقوط قيمت‌هاي نفت تا مرز فروپاشي در دهه 1980 شد.

هر چند اگر کشورهاي عضو اپک، ارسال نفت را به کشورهاي صنعتي متوقف مي‌کردند، غرب با فاجعه‌اي بالقوه در مقياس کلان مواجه مي‌شد که يحتمل ، به يک مداخله نظامي در خاورميانه منتهي مي‌گشت.

از آنجا که ذخاير نفت جهان به سرعت روبه اتمام هستند، چنانچه بنا بر اجتناب از وابستگي فزآينده به اپک و احتراز از يک فروپاشي عام اقتصاد باشد، بايد منابع عظيمي از انرژي‌هاي جديد طي دو دهه آينده توسعه يابند.

انتهای پیام/