به گزارش گروه علمي باشگاه خبرنگاران  به نقل از ستاد توسعه فناوري نانو؛پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف به روشی نوین در تعیین کمی کاپتوپریل با استفاده از پدیده انتقال انرژی رزونانس فلوئورسانس (FRET) دست یافتند. در این روش انتقال انرژی رزونانس فلورسانس، بین نانوذرات طلا و فلورسئین ایزوتیوسیانات (FITC) صورت می‌گیرد، که درطی آن FITC به عنوان دهنده و نانوذرات طلا به عنوان پذیرنده عمل می‌کند. این روش می‌تواند در صنایع داروسازی و مراکز آزمایش‌های بالینی مورد استفاده قرار گیرد.

کاپتوپریل به تنهایی و یا در ترکیب با سایر داروها، به عنوان یک آنزیم تبدیل کننده-آنژیوتانسین مهار کننده، نقش زیستی حیاتی در درمان بعد از سکته قلبی، نارسایی قلب و فشار خون بالا دارد. علاوه‌بر این، برای جلوگیری از نارسایی کلیه در بیماری‌های مرتبط با فشار خون بالا و دیابت نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از کاپتوپریل، همچنین در درمان سرطان مورد بررسی واقع شده است. با علم به اهمیت کاپتوپریل، بسیار حائز اهمیت است که روشی حساس، ساده و دقیق برای اندازه‌گیری محتوای کاپتوپریل در مایعات بیولوژیک و همچنین نمونه‌های دارویی طراحی شود.

به تازگی، انتقال انرژی رزونانس فلورسانس با به کارگیری نانوذرات طلا برای تشخیص DNA، ترومبین و غیره مورد استفاده واقع شده است؛ لذا دکتر محمدرضا هرمزی نژاد (استادیار دانشکده شیمی) و همکاران، روشی ساده، بسیار حساس و انتخابی برای سنجش کمی کاپتوپریل در پلاسمای خون انسان با استفاده ازفلورسئین ایزوتیوسیانات (FITC) اصلاح شده با نانوذرات طلا را پیشنهاد دادند.

هرمزی نژاد عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف، دلیل استفاده از نانوذرات طلا را این گونه ابراز داشت: « نانوذرات طلا و نقره دارای ضریب جذب بالا هستند که ناشی از رزنانس پلاسمون سطحی الکترون‌های آن‌ها است. از این رو این دسته از نانوذرات که به نانوذرات پلاسمونی مشهور هستند، می‌توانند در نواحی مختلف طیف الکترومغناطیسی (بسته به جنس، اندازه و شکلشان) نور را جذب کنند. حال چنان چه ترکیبی که دارای نورتابی (فلورسانس) باشد به سطح این نانوذرات بچسبد، نانوذرات، نشر ماده نورتاب را طی فرآیند FRET خاموش می‌کند. اما چنانچه ماده‌ای که برهمکنش قوی‌تری با نانوذره نسبت به ماده نورتاب داشته باشد به این مجموعه اضافه شود، می‌تواند نورتابی را مجدداً برگرداند. زیرا فاصله ماده نورتاب با سطح نانوذره به واسطه مولکول دیگر افزایش یافته و راندمان فرآیند FRET را کاهش می‌دهد.»

این محققان در ابتدا نانوذرات کلوئیدی طلا را تولید نموده و سپس آن را به کمک فلورسئین ایزوتیوسیانات اصلاح نمودند. در ادامه با اضافه کردن محلولی با غلظت‌های مختلف از کاپتوپریل به بافر فسفاتی نانوذرات طلا- فلورسئین ایزوتیوسیانات به بررسی طیف فلورسانس فلورسئین ایزوتیوسیانات آزاد شده آن پرداختند. در انتها مقدار کاپتوپریل در نمونه پلاسمای خون انسان اندازه‌گیری شد.

نتایج نشان دادند در ابتدا، با اصلاح سطح نانوذرات طلا با فلورسئین ایزوتیوسیانات، نشر فلوئورسانس مولکول فلورسئین ایزوتیوسیانات خاموش شد. با این حال، پس از از اضافه کردن کاپتوپریل، به دلیل برتری کاپتوپریل در رقابت با فلورسئین ایزوتیوسیانات در برهمکنش با سطح نانوذرات طلا، فلوئورسانس فلورسئین ایزوتیوسیانات روشن می‌شود. شدت نشر فلوئورسانس از مولکول فلورسئین ایزوتیوسیانات با افزایش محتوای کاپتوپریل بهبود یافت، که خود روشی برای آنالیز کمی کاپتوپریل بود.

روش توسعه یافته قادر به تشخیص محدوده پایین کاپتوپریل با دقت قابل قبول بوده و قابلیت تکرارپذیری دارد. علاوه‌بر این، این روش با موفقیت به سنجش کمی مقدار کاپتوپریل در پلاسمای انسان به کار گرفته شد، بنابراین می‌تواند به منظور بررسی‌های بالینی در تعیین مقادیر اندک از دیگر موارد مورد توجه در نمونه‌های بیولوژیکی مورد بررسی واقع شود.

نتایج این کار تحقیقاتی در مجله Journal of Luminescence (جلد 134، ماه فوریه، سال 2013) به چاپ رسیده است. علاقه‌مندان می‌توانند متن کامل مقاله را در صفحات 874 تا 879 از همین شماره مطالعه نماییند./ع2