باشگاه خبرنگاران- به طور دم دستی می توان تقسیم بندی این چنین راجع به سینمای جنگی ارائه داد . فیلم‌های کمدی جنگی: فیلم‌های جنگی هستند که با بیانی طنز آمیز به جنگ خاصی نگاه می‌کنند. نمونه خارجی از این دسته فیلم‌ها، به اثاری همچون فیلم دیکتاتور بزرگ چارلی چاپلین یا کمدی سیاه دکتر استرنجلاو ساخته استنلی کوبریک و برای نمونه های ایرانی آن به آثار سینمایی همچون " لیلی با من است"، " اخراجی ها" و " ضد گلوله " می توان اشاره کرد.
فیلم‌های بیوگرافی/جنگی: زیر مجموعه‌ای از فیلم‌های جنگی که به زندگی یک فرد در یک جنگ یا قبل و یا بعد از آن می‌پردازد. مانند فیلم‌های بیمار انگلیسی، و یا کتابخوان در سینمای جهان و فیلم های " به کبودی یاس" و " شور شیرین" نیز نمونه های وطنی آن هستند.
فیلم‌های بازسازی تاریخ: ساده‌ترین نوع فیلم‌ها از سینمای جنگ است. در این فیلم‌ها یک ماموریت واقعی از یک جنگ بازسازی می‌شود. از اینگونه فیلم‌های می‌توان به فیلم نجات سرباز رایان و یا به فیلم های پرچم‌های پدران ما و نامه‌هایی از ایوجیما ساخته کلینت ایستوود از سینمای جهان و به فیلم های همچون " کانی مانگا" و " عملیات کرکوک" اشاره کرد.
با شعله ور شدن آتش جنگ تحمیلی همه عرصه های زندگی ایرانیان متاثر از این نبرد تاریخ ساز شد و به تبع آن جریان سینمایی نیز تلاش کرد تا به این نبرد ادای دین کند تا بتواند بلکه گوشه ای از واقعیات جنگ را بازتولید نماید و در قالب تصویر به خیل عظیم مخاطبانش عرضه بدارد. سینمای ایران كه پیش از انقلاب از سوی مردم انقلابی و مذهبیون مردود شمرده می شد با پرداختن به روایت جنگ تعریف و ظاهر دیگری به خود گرفت و از سال ۱۳۶۰ بود كه موضوع دفاع مقدس در سینمای ایران متولد شد.
اكنون پس از ۲۶سال از آغاز جنگ تحمیلی و گذشت ۱۷سال از پایان آن، همچنان ضرورت این ژانر سینمایی در سینمای ما، احساس می شود. چرا كه جنگ در سینمای ایران فقط در حد یك جنگ نبوده است و در واقع جنگ ایران آمیزه ای از اعتقادات و دفاع از ارزشهاست و این از معدود خصایصی است كه فقط در سینمای ایران با عنوان «دفاع مقدس» شكل گرفت و آن را از انواع دیگر، سینماهای جنگ دنیا متفاوت كرده است. البته سينماي دفاع مقدس را نبايد با سينماي جنگ يكسان دانست، سينماي جنگ ملزومات و ساختارها و غالب هاي خاص خودش را دارد كه سينماي شكل گرفته با عنوان سينماي دفاع مقدس هيچ يك از آنان را نمي پذيرد.

ژانر سینمای دفاع مقدس متاثر از آموزه های ناب اسلامی که توسط شهید بزرگوار آوینی تئوریزه شده بود توانست رویه ای مستقل از سینمای جنگی طی کند و در میان ژانرها جایی برای خود باز کند. یعنی از همان ابتدا سعی شد تا دامنه انحراف از ارزش های در سینمایی که قصد بازتاب و بازنمایایی حوادث جنگ تحمیلی را داشت محدود و محدودتر شود تا مبادا به قیمت جذاب تر شدن این چنین فیلم هایی مسایلی که در جنگ تحمیلی ضد ارزش محسوب میشد وارد ژانر سینمای دفاع مقدس شود. مبدع سینمای ارزشی ما یعنی شهيد آويني ميگويد: همه جنگ ها بد است مگر جهاد فى سبيل اللّه و لذا چون دفاع مقدس ما مسلخ و مقتل عُشّاق و عرصه حضور دليران حق پرستى چون همت و خرازى و ديگران كه از مقام خليفة الهى بشر دفاع مى كردند، بوده است سينماي دفاع مقدس ما با سينماي جنگ تفاوتهاي آشکار و بارزي دارد و اگر اينچنين نبود وظيفه سينماگران نيز آن بود كه به جاي "مهاجر" و "ديده بان" و "سفر به چزابه" ، "غلاف تمام فلزى" بسازند و نظام نيهيليستى ارتش هاى دنيا را به استهزا بگيرند. شهید بزرگوار در یک جمله به خوبی دلیل اصلی تفاوت دفاع مقدس را با دیگر جنگ ها بیان می نماید و همچنین در عین حال لزوم پرداختن به دفاع مقدس را نیز  گوشزد می کند.

ژانر سینمای دفاع مقدس در دوران اصلاحات دچار وقفه ای بزرگ شد و متاسفانه با کم کاری مسئولان سینمایی وقت، سینماگران و فیلمسازان انگیزه خود را برای ساخت چنین فیلم هایی از دست دادند ولی طی چند سال اخیر اوضاع بهبود یافته و باز هم فحوای کلام غیور مردان جبهه های نبرد حق علیه باطل در سالن سینماها طنین انداز شد. در هیمن یکسال اخیر ما شاهد چند فیلم دفاع مقدسی همچون فیلم  تحسین شده " روزهای زندگی" بودیم و همچین این روزها شاهد اکران فیلم " ضد گلوله" هستیم که با نگاهی طنز آلود به دفاع مقدس می پردازدو همچنین فیلم " ملکه" که هنوز در نوبت اکران قرار دارد. از این رو ما شاهد خیزش مجدد ژانر دفاع مقدس هستیم و در این میان برگزاری جشنواره های مثل " جشنواره سینمایی مقاومت" می تواند نقطه عطفی در احیای سینمای دفاع مقدس باشد. این چنین جشنواره های می تواند بستر لازم را برای عرض اندام سینماگران جوان و همچنین کهنه کار فراهم بیاورد و در عین حال کیفیت فیلم های این ژانر را ارتقا ببخشد.

باید به سینمای دفاع مقدس بیشتر پرداخته شود و باید توجه داشت که سینمای جنگ جای سرمایه گذاری بیشتری توسط مسئولین سینمایی کشور را دارد. این واقعیتی است که سینمای دفاع مقدس در برهه ای از زمان موفق بوده است اما بعد از اینکه رو به سمت گیشه آورد و نگاه قهرمان سازی به خود گرفت تا حدودی در جذب مخاطب فاصله گرفت. باید توجه داشت امروزه اگر ژانری بخواهد در زمینه جذب مخاطب موفق باشد باید نوع آوری، خلاقیت و شیوه جدید داشته باشد و با زبان تازه ای میدان داری کند. امروزه باید تلاش کرد تا سینمای دفاع مقدس جایگاه ویژه خود را همچون سال های آغازین داشته باشد و بتوان عصر طلایی سینمای دفاع مقدس را دوباره تکرار کرد چرا که ما با نسل های مواجه خواهیم شد که نه تنها خودشان حتی والدینشان هم طعم جنگ تحمیلی را نچشیده اند از این رو باید با تمام قوا برای لالندگی و شکوفایی این ژانر سینمایی بکوشیم  تا بتواند به بهترین نحو مسائل موجود در دوران دفاع مقدس و زحمات رزمندگان اسلام را بازگویی کند.
ناگفته نماند که سینمای دفاع مقدس بعضاً دچار افت های همچون کلیشه ای شدن است که فیلمسازان این حوزه باید از آن اجتناب کنند تا آثارشان قابل فهم و امروزی بشود انباید ساخت آثار سینمای دفاع مقدس صرفا به توپ و تانک کند بلکه قصه های بسیار جذاب و شگفتی آفرین در دل جنگ تحمیلی نهفته است که فیلم سازان باید به ابعاد مختلف آن توجه کنند  چرا که  ناگفته‌های بسیاری از حوادث و رخدادهای در جنگ وجود دارد که هنوز فرصت ساخته شدن و به زبان آمدن پیدا نکرده‌‌اند و بایسته است به آنها پرداخته شود. به طور مثال زندگی شخصیت های بزرگ هشت سال جنگ تحمیلی و فرمانهان رشید جبهه های نبرد حق علیه باطل یکی از بهترین دست مایه ها برای ساخت آثار در حوزه دفاع مقدس است.
سینمای دفاع مقدس بعد از انقلاب اسلامی هویت سینمای ایران است و ما در دوران پس از انقلاب ،شاهد خلق آثار سینمایی در حوزه دفاع مقدس بوده ایم که جز آثار هنری فاخر و مثال زدنی بوده اند. از این رو ژانر سینمای دفاع مقدس را باید به سان یک ابر ژانر دید که توانایی در خود جمع کردن دیگر ژانرها را نیز دارد و از این روزنه می تواند به عنوان ژانر اصلی سینمایی بعد از دوران انقلاب اسلامی به شمار بیاید. مسولین سینمایی کشور نیز باید در این برهه زمانی که چرخهای سینمای دفاع مقدس مجدداً به چرخش درامده با حمایت های مادی و معنوی خود از سینماگران این حوزه، این ژانر را که بازنمایاننده نبرد مقدس هشت ساله ما بود به سرزندگی و پویایی برسانند./ي2

يادداشت از : مصطفي انصافي