باشگاه خبرنگاران جوان؛ فائزه سادات یوسفی*- آن طور که به نظر می رسد، پوست اندازی تحریر الشام پس از غصب مسند حکومت در سوریه راه بی پایانی را طی می کند. در روزهای گذشته، اخباری مبنی بر خنثی شدن عملیات بمب گذاری در مقام سیده زینب (س)  توسط سازمان اطلاعات کل و با همکاری اداره کل امنیت حومه دمشق منتشر شد و همزمان نیز وزارت کشور دمشق با انتشار تصاویری از دستگیری اعضای این تیم تروریست داعش خبر داد. با وجود این خبر، اما همپوشانی ساختار داعش و تحریرالشام ماهیت و اهداف این رویداد را با ابهامات فراوانی رو به رو کرده و احتمال وجود یک سناریوی از پیش تعریف شده و هماهنگ از سوی تحریرالشام و داعش را به ذهن متبادر می سازد.

یک روح در دو بدن

با وجود آنکه تحرکات داعش بعد از غصب دولت مستقر سوریه تکاپوی جدیدی را آغاز کرده و نگرانی های عمده ای نیز ایجاد کرده اما این اقدام با ابهامات زیادی مواجه است. چرا که داعش و تحریر الشام دو روی یک سکه هستند و موضع هر دو در بسیاری از مسائل همچون رویارویی با علویها و شیعیان یکسان بوده و هست. در واقع، تحریرالشام نسخه مدرنی از داعش است و کسی نمی تواند همسوئی و همکاری جنایت بار آنها در حق مردم و شیعیان در طول سالهای جنگ در سوریه را فراموش کند و اکنون نیز وجهه سازی های جولانی و همدستانش سابقه و رویکرد این گروهها را پاک نخواهد کرد. از این منظر داعش، مهره دست ساز امریکا نمی تواند اهدافی متضاد با تحریر الشامِ زیر چتر کاخ سفید داشته باشد و تصور اینکه آنها در وضعیت تقابلی قرار دارند، واقعی نیست. چرا که ایالات متحده برای سوریه کنونی چندین برنامه در نظر دارد و ایجاد یک دولت فرمایشی تکفیری که حداکثر تسلط خود را در سوریه ایجاد نماید و تکمیل کننده خواسته‌های رژیم صهیونیستی باشد، در غایت اهداف قرار دارد. از سوی دیگر، تداوم درگیریها بین تحریر الشام و داعش گر چه روزنه ای برای حضور بیشتر امریکا فراهم می کند،‌ اما با افزایش نگرانی های منطقه ای میدان بیشتری برای جریان های مخالف چون کردهای سوری و مقاومت فراهم می کند. بنابراین، برای حامی اسرائیل بهترین گزینه کنترل و ایجاد ثبات و آشتی در سوریه برای مهار هر گونه تحرک احتمالی مقاومت منطقه و مخالفین اسرائیل است.  

نمایش اقتدار تحریر الشام

آنچه که تحریر الشام در وهله نخست دنبال می کند پایه گذاری یک دولت مرکزی مقتدر برای حکمرانی در سوریه است.  در واقع، آنها تلاش می کنند که خود را با سبک دولتمردان تطبیق داده تا بتواند در معادلات منطقه ای به عنوان یک واحد سیاسی و یک دولت مشروع مطرح شوند. از طرفی هم تصویر وحشت تحریرالشام را در اذهان زدوده و نمای مدرنی که دارای توانایی حکمرانی است، از خود به نمایش بگذارند.

آنها با دستکاری بر ادراکات عمومی در سوریه از یک سو و ایجاد تجدید نظر در نگرش دولتهای منطقه و جهان از سوی دیگر تعریف جدیدی از خود بروز می دهند تا با ایجاد اعتبار برای خود جایگاه غصب شده را قانونی جلوه دهند. از این جهت، استحاله در رویکرد تحریر الشام در ظاهر خلاصه نمی شود و به طور عمیقی رفتارهای صلح جویانه و مسالمت آمیز برای آشتی با دنیای بیرون به کار گرفته شده است. این تدابیر البته نمی تواند به تنهایی و یک شبه در منظومه فکری تحریر الشام شکل گرفته باشد و وضعیت کنونی، خبر از یک مغز متفکر هدایتگر یا همان کاخ سفید در عقبه تحریر الشام و همچنین داعش می دهد.

از این لحاظ، خبر خنثی سازی نقشه داعش برای بمب گذاری در حرم سیده زینب(ع)‌می تواند پازل اقتدارسازی جولانی را تکمیل کرده و علاوه بر آن، اعتماد علوی ها و شیعیان سوری را جلب نماید. در نهایت این دو عامل با انطباق با یکدیگر کمک شایانی به ایجاد ثبات و مشروعیت دولت جعلی به رهبری جولانی می کند.

تروریستهای تحریر الشام زیر پوست شهر

در حالی که تحریر الشام و تروریست های سوریه با قرار دادن خود در کالبد کذایی سیاستمدار می کوشند که خود را موجه جلوه داده و چهره تروریستی و جنایت بارشان را پنهان سازند اما فضای جامعه همچنان در حال تحمل خشونت و جنایت از سوی آنها است. اما این بار تحریرالشام برای آنکه دایره پذیرش خود در جامعه را گسترش دهد، تمام جنایات کنونی را به داعش منتسب می کند. بر این اساس، هیات تحریر الشام اینگونه توجیه می‌کند که اکثر کسانی که عملیات کشتار را انجام می‌دهند یا عناصر خارجی هستند و یا کسانی هستند که افکار داعشی دارند، مانند گروه نورالدین زنگی. اما ویدئوهایی موجود  از تجمعات حامیان هیئت تحریر الشام در مناطقی چون ساحل طرطوس که در آن شیعیان را تهدید به قتل می‌کنند، این خدعه را نقش بر آب کرده است. در فضای رسانه های اجتماعی نیز فیلم های بسیاری از اعدام میدانی و تکرار جنایت های گذشته از سوی آنها در حال انتشار است.

به همین دلیل، خبری که در مورد دستگیری و مهار داعش در بمب گذاری حرم سیده زینب(س) توسط هیات مستقر یا همان تحریرالشام مخابره می شود، تلاشی برای فریب افکار عمومی، و تبرئه کردن خود از جنایات کنونی است. علاوه بر آن داعش به عنوان تنها تروریست شناخته شده، ظرفیت اعمال معادلات جدید بر سوریه را مهیا می کند.

* پژوهشگر غرب آسیا