مروری گذرا بر تحولات سه سال گذشته بالاخص ماه‌های اخیر، نشان می‌دهد که رویکرد ایران در تعامل با آژانس و رفتاری که در قبال عهدشکنی برجامی ایالات متحده از خود نشان داده است، رخداد‌هایی فراتر از فضاسازی بازیگران پیدا و پنهان در آژانس را رقم خواهد زد.

این بار، اما سه کشور اروپایی یعنی فرانسه، بریتانیا و آلمان سررشته مقابله با ایران را در دست گرفته و بر سر صدور قطعنامه علیه ایران با آمریکا در نشست پیش روی شورای حکام دچار اختلاف‌نظر شده‌اند؛ اختلافی که برای نخستین‌بار در سال‌های اخیر بروز یافته و در پیش‌نویس قطعنامه‌ای پدیدار شده که نام تروئیکای اروپایی در فهرست بانیان آن قرار گرفته است. شکاف در اردوگاه غرب تا جایی پیش رفته که نماینده آمریکا برای ترغیب کشور‌های عضو شورا برای دادن رای ممتنع به قطعنامه احتمالی دست‌به‌کار شده و اروپایی‌ها را با این هشدار مخاطب قرار داده که شکست تصویب قطعنامه، پیروزی دیپلماتیک مهمی را تقدیم تهران می‌کند.

تدارک هجمه‌های جدید

اتفاقات دو سال اخیر نشان داد که اعضای غربی شورای حکام، قافیه را به رویکرد ایران باخته‌اند و حال نشست جدید شورای حکام، مجال مغتنمی است تا بار دیگر فضا را در دست گیرند و بر روند همکاری جدید ایران و آژانس نقطه پایان بگذارند. بالاخص که اروپایی‌ها درگذشت نابهنگام آیت‌الله ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور فقید ایران و برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در کشورمان را به عنوان فرصتی برای ماندن در میدان تقابل و تدارک هجمه‌های جدید علیه ایران مناسب دیده‌اند. می‌توان با توسل به معلوم‌های واضح، اندکی اتمسفر مبهم و فضای کدر پیش روی نشست حکام را روشن کرد.

سوال اینجاست رویکرد سه کشور اروپایی همچنین تاکید و تکرار موضوعات اختلافی میان ایران و آژانس با وجود تفاهمات اخیر دو طرف با چه هدفی مطرح می‌شود؟ بهانه این کشور‌ها برای تندتر کردن لحن خود پیرامون روند فعالیت‌های هسته‌ای ایران چیست؟

پاسخ به پرسش نخست با نگرانی اروپا از اینکه در تیررس موشک‌های دور برد ایران است، بی‌ارتباط نیست. اروپایی‌ها معتقدند مستثنی‌شدن ایالات متحده از مخاطرات حملات موشکی ایران، بر اختلاف‌نظر میان دو متحد فراآتلانتیک پیرامون ابعاد و شتاب فعالیت‌های هسته‌ای ایران افزوده و سبب شده تا دولتمردان آمریکایی با فراغ بال بیشتری از دلایل خود برای عدم افزایش فشار بر ایران در نشست قریب الوقوع شورای حکام دفاع کنند. 

دومین دلیل را باید به فاصله چند روز از بروز سانحه درگذشت رئیس‌جمهور ایران و برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در ایران جستجو کرد؛ فشار بر ایران با هدف تاثیرگذاری بر رای مردم و ترغیب آنها به یک رئیس‌جمهور سازشکار و تندترکردن فضا با هدف در تنگنا گذاشتن دولت جدید از جمله تدابیری است که به زعم اروپایی‌ها می‌تواند کلیشه‌های مورد نظر آنها را در روند تصمیم‌گیری و تصمیم سازی‌در اردوگاه انتخاباتی ایران به اجرا بگذارد.

واکنش ایران به سناریوی تروئیکای اروپایی

تقلای تروئیکای اروپایی که بروز تحولات اخیر داخلی ایران در صحنه انتخابات ریاست جمهوری را فرصتی برای ایجاد دست‌انداز در مسیر اجرای تفاهم اخیر تهران و آژانس دیده، فارغ از اینکه آیا در فضای نشست ۱۴ خرداد شدنی است یا نه، سوال اساسی‌تری را مطرح می‌سازد که غرب از رفتار متقابل ایران در صورت تصویب قطعنامه جدید چه واکنشی را پیش‌بینی می‌کند؟

ایران در طول سال‌های گذشته بر اساس اعتقاد راسخ به ضرورت حل‌و‌رفع اختلافات و سوء‌تفاهم‌ها از طریق گفتگو و تعامل، مراودات نزدیک و سازنده‌ای با آژانس داشته و ضمن انجام مذاکرات فنی و حقوقی مستمر درباره پرونده‌هایی که آژانس پیگیری می‌کند، در مورد چند پرونده مهم از جمله موضوع دو مکان از چهار مکان مورد ادعای آژانس، ابهام آژانس درباره ذرات اورانیوم ۸۴ درصدی و همچنین ناهم‌ترازی مواد هسته‌ای در آزمایشگاه جابربن حیان با آژانس به توافق رسیده است.

تجربه گذشته نشان داده جمهوری اسلامی ایران در کنار تلاش مستمر برای ایفای تعهدات خود ذیل موافقتنامه جامع پادمان، در آینده نیز از مجموعه حقوق قانونی و ابزار‌های در اختیار خود برای مقابله با زیاده‌خواهی‌ها و باجگیری‌های سیاسی استفاده می‌کند و در مقابل، کشور‌ها و نهاد‌هایی که رویکرد همکاری‌جویانه ایران را بر نمی‌تابند و در مسیر مخدوش‌نمودن فضای همکاری گام بر می‌دارند به صورت طبیعی باید با پذیرش مسئولیت تصمیم‌های خود برای اقدامات مقابله‌جویانه ایران نیز آمادگی داشته باشند.

در چنین شرایطی مانور محافل غربی روی گزارش جدید آژانس که از افزایش ۱۰ درصدی ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران در سه ماه گذشته خبر داده در کنار نادیده‌انگاری تفاهم اخیر در تهران از سوی سه کشور اروپایی، نمی‌تواند پیامدی جز بروز هزینه‌ای خسارت‌بار برای کشور‌های منظومه غرب داشته باشد؛ هزینه‌ای که ایران پیشتر با آغاز عملیات غنی‌سازی بدون مرز و افزایش چندبرابری ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد به طرف‌های مقابل تحمیل کرده است و اتفاقا بر همین مبناست که نماینده ایالات متحده در حال لابی فشرده با همتایان خود در آژانس بین‌المللی است تا مانع اجرای سناریوی ضد ایرانی تروئیکای اروپایی و متعاقب آن عکس‌العمل قطعی و تقابلی ایران شود.

منبع: نور نیوز