سومین جمعه از آخرین ماه سال را درحالی پشت سر می‌گذاریم که پنج روز دیگر وارد ضیافت الهی و ماه مبارک رمضان می‌شویم. بزرگان اخلاق همیشه سفارش می‌کنند که برای ورود به این میهمانی الهی، آمادگی لازم را کسب کنید که برخی می‌گویند حواستان به این روز‌های پایانی ماه شعبان باشد و برخی تاکید می‌کنند که ماه‌های رجب و شعبان را مقدمه ورود به ماه رمضان قرار دهید، ولی جالب است که بعضی از بزرگان برای ورود به این ضیافت، یک سال در مراقبه و محاسبه به سر می‌برند تا با آغاز ماه رمضان به بهترین شکل بر سر سفره این ماه بنشینند.

به هر حال جمعه آخر ماه شعبان، حال و هوایی دیگر دارد. چرا که رسول خدا (ص) در چنین جمعه‌ای با خواندن خطبه‌ای که به خطبه شعبانیه معروف شد، مردم را برای ورود به ماه مبارک رمضان آماده کرد. شاید این جمله را زیاد شنیده باشید که ای‌ها الناس انه قد اقبل الیکم شهر الله، یعنی‌ای مردم ماه خدا به شما رو آورده است. آنگاه حضرت محمد (ص) یک یک ویژگی‌های این ماه را برشمردند که به شرح زیر است:

این ماه در نزد خدا بهترین ماه است، روزهایش بهترین روزها، شب هایش بهترین شب‌ها و ساعت هایش بهترین ساعت هاست.

نفس‌های شما در این ماه پاداش تسبیح دارد.

خواب شما ثواب عبادت دارد.

عمل شما در آن مورد قبول درگاه الهی است.

دعای شما در این ماه مستجاب است.

آنگاه پیامبر سفارش کردند:

با نیت‌های راست و دل‌های پاک از خدا درخواست کنید که شما را برای روزه و تلاوت قرآن توفیق دهد و بدعاقبت، کسی است که از آمرزش خدا در این ماه بزرگ محروم شود.

با گرسنگی و تشنگی خود در این ماه به یاد گرسنگی و تشنگی روز قیامت باشید.

به فقیران و نیازمندان صدقه بدهید.

به سالمندان احترام بگذارید.

به افراد خردسال ترحم داشته باشید.

زبان‌های خود را (از آن چه نباید گفت) و چشم هایتان را از آن چه نباید دید و گوش هایتان را از آن چه نباید شنید حفظ کنید.

با یتیمان مردم مهربان باشید تا با یتیمان شما مهربان باشند.

از گناهان خود به سوی خدا توبه کنید و دست‌های خود را در هنگام نماز به دعا بلند کنید که آن زمان بهترین ساعت هاست. چون خدا در این ساعت‌ها با رحمت به سوی بندگانش نظر می‌کند و هرگاه با او مناجات کنید، جواب می‌دهد.

سپس پیامبر اکرم (ص) فرمود:‌ای مردم! همانا جان‌های شما در گرو اعمال شماست؛ پس با استغفار آزادش کنید و پشت‌های شما از گناهانتان سنگین است، پس به طول دادن سجود، آن را سبک سازید و بدانید که خدا به عزّت خود سوگند یاد کرده که نمازگزاران و سجده‌کنندگان را عذاب نکند و آن‌ها را به آتش جهنّم در روز قیامت نترساند.

رسول خدا (ص) اینگونه به افطاری دادن سفارش کردند که «ای مردم! هر کس از شما مؤمن روزه‌داری را در این ماه افطار دهد، برای او نزد خدا ثواب یک بنده آزاد کردن و آمرزش گناهان گذشته خواهد بود.» در این لحظه شخصی از عدم توانایی خود برای افطاری دادن سخن گفت و رسول خدا (ص) اینگونه پاسخش را داد «با افطار دادن به روزه‌دار اگر چه به نصف دانه خرما یا جرعه‌ای آب، از آتش بپرهیزید.»

آنگاه مسلمانان را خطاب قرار داد و فرمود:‌ای مردم! هر کس از شما خُلق خود را در این ماه نیکو سازد، از صراط عبور خواهد کرد؛ در روزی که قدم‌ها بر آن می‌لغزد.

کسی که در این ماه بر زیردستانش آسان بگیرد، خدا در قیامت حساب او را آسان سازد.

هر کس در این ماه شرّ خود را از مردم باز دارد، خدا خشم خود را از او در روز قیامت باز دارد.

کسی که یتیمی را در این ماه گرامی بدارد، خدا او را در روز قیامت گرامی دارد.

کسی که در این ماه با خویشاوند خود ارتباط برقرار کند، خدا او را در قیامت به رحمت خود وصل کند.

کسی که در این ماه قطع رحم کند، خدا در روز قیامت رحمت خود را از او قطع فرماید.

بعد از طرح این مسائل اجتماعی پیامبر اکرم (ص) به مسائل عبادی اشاره کرده و فرمود:

هر کس در این ماه نماز مستحبّی به جای آورد، برای او برائت از آتش نوشته می‌شود.

کسی که نماز واجب به جای آورد، مثل کسی است که در ماه‌های دیگر ۷۰ نماز واجب به جا آورد.

کسی که در این ماه بسیار بر من صلوات بفرستد، خدا در روزی که میزان‌ها سبک باشد، ترازوی عمل او را سنگین می‌فرماید.

هر کس در این ماه تلاوت آیه‌ای از قرآن کند، ثواب ختم قرآن در ماه‌های دیگر را دارد.

‌آن حضرت در پایان فرمود:‌ای مردم! در‌های بهشت در این ماه گشوده است؛ از خدا بخواهید که (این در‌ها را) به روی شما نبندد و در‌های آتش، بسته است؛ از پروردگار خود بخواهید که آن‌ها را به روی شما باز نگرداند و شیاطین دربند هستند؛ از خدا درخواست کنید که آن‌ها را بر شما مسلّط نسازد.

در این قسمت از خطبه بود که حضرت علی (ع) از پیامبر سوال کرد که بهترین اعمال در این ماه چیست و پیامبر اعظم (ص) فرمود: برترین اعمال در این ماه پارسایی از آن چیزی است که خدا حرام کرده است.

امام رضا (ع) این خطبه را از امیرمومنان (ع) نقل کرده و قدیمی‌ترین سند آن در کتاب فضائل امیرالمومنین تالیف ابن عقده کوفی آمده و در کتاب‌های عیون اخبارالرضا و امالی شیخ صدوق و همچنین وسایل الشیعه شیخ حر عاملی نقل شده که البته بیشتر مردم این خطبه را در مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی در فصل فضیلت ماه رمضان خوانده اند.

منبع: ایرنا