ظهر شنبه ۳۰ اردیبهشت «ناوشکن دنا» به عنوان ناو سرفرماندهی ناوگروه ۸۶ در بندرعباس پهلوگیری کرد تا بدین ترتیب مأموریت ۸ ماهه دریانوردی نیروی دریایی ارتش به دور کرهزمین به پایان برسد. مأموریتی که نه تنها ایران و غرب آسیا بلکه همه جهان را غافلگیر کرد که چگونه ایران توانست با ناوگان دریایی خود به دریاهایی سفر کند که نیازمند تجهیزاتی با تناژ بالاتر است. اما، ایران اسلامی توانست با استفاده از تجهیزات ساخت خود نه تنها با موفقیت ماموریت خود را انجام دهد بلکه رکوردهای مختلفی را هم به دست آورد.
ناو سرفرماندهی ناوگروه ۸۶ یعنی دنا که ساخت صنایع دریایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است، ویژگیهای خاصی دارد که توانست با استفاده از سامانهها، تجهیزات و تسلیحات پیشرفته خود این ماموریت را با موفقیت به ثمر بنشاند. به همین دلیل، تصمیم گرفتیم تا با یکی از افراد گروه طراحی و ساخت ناوشکن دنا در سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع به گفتگو نشسته و درباره «دنا» بیشتر بدانیم.
جزئیات گفتوگوی با «ناخدایکم داود قلیزاده» یکی از افراد گروه طراحی و ساخت ناوشکن دنا در ادامه آمده است.
انجام ۹۰ درصد واردات و صادرات توسط بنادر جنوب و شمال کشور
شاهد دریانوردی ناوشکن دنا بودیم که یک دستاورد کاملاً ایرانی است و توانست به خوبی از پس ماموریت ۳۶۰ دریانوردی به دور کره زمین برآید. ناوشکن دنا یکی از شناورهای کلاس موج است، چرا ما به سوی کلاس موج رفتیم؟
قلیزاده: دریا برای هر کشور موهبت است و از لحاظ موقعیت ژئوپلیتیکی مرزهای دریایی میتواند امکانات خوبی را برای کشور از لحاظ واردات و صادرات دریایی ایجاد کند. جمهوری اسلامی ایران با توجه به اینکه ما در شمال، دریای خزر، در جنوب از شمال خلیج فارس تا شرق دریای عمان را در اختیار داریم و این مزیت کمک کرده است تا ۹۰ درصد از واردات و صادرات ما توسط بنادری که در شمال و جنوب داریم، انجام شود.
استفاده از حمل و نقل دریایی بسیار ارزان تمام میشود و این در بحث مراودات تجاری بین کشورها کمک شایانی میکند. با توجه به مرزهای دریایی و خطوط مواصلاتی که در دریا داریم نیاز است تا ما ناوگان تجاری و نظامی خود را اسکورت و از آنها محافظت کنیم. به همین دلیل، نیاز است تا یک اقتدار و بازدارندگی دریایی داشته باشیم.
طبق تدابیر فرمانده معظم کل قوا، مقرر شد ما در دریای خزر خلیج فارس و دریای عمان و شمال اقیانوس هند حضور مقتدرانه داشته باشیم و برای این حضور مقتدرانه نیاز بود تا انواع ناوها و ناوشکنهای مورد نیاز برای نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروی دریایی قهرمان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و همچنین، دریابانی فرماندهی انتظامی طراحی و تولید کنیم تا به آنها تجهیز شوند.
برابر تدابیر فرماندهی معظم کل قوا و دکترین دفاعی نیروهای مسلح این کار به وزارت دفاع و سازمان صنایع دریایی ابلاغ شد و ما در کلاس شناور سینا با طراحی که در سازمان صنایع دریایی انجام شد توانستیم انواع شناورهای این کلاس را برای دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان طراحی و تولید کنیم.
دستور رهبر انقلاب برای ساخت ناوشکنهای جدید با تکنولوژی بهروزتر
ما برای اینکه بتوانیم در اقیانوسها حضور قدرتمندانه داشته باشیم نیاز بود تا کلاسهای شناوری بزرگتری نسبت به کلاس سینا با تناژ بیشتری داشته باشیم و بتواند ماموریتهای اقیانوسی را به خوبی انجام دهد. به همین دلیل، ما کار طراحی و ساخت شناور کلاس موج را آغاز کردیم.
ما سعی کردیم در هر کدام از ناوشکنها از لحاظ تکنولوژی، سیستم سلاحها، سیستمهای مخابراتی، جنگهای الکترونیک و همه جوانب بهتر و بهروزتر عمل کنیم. البته این کار ناظر به تدابیر رهبر انقلاب در زمان الحاق ناوشکن جماران انجام شده است که ایشان گفته بودند هر فروند از شناورهای کلاس موج باید نسبت به فروند قبلی خود از تکنولوژی و فناوری بهتری بهره ببرد.
دانش بومی موجب آسیبپذیری کمتر شناورهای ما نسبت به سایرین میشود
ناوشکن دنا اخیراً در ماموریت ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش موسوم به کد ۳۶۰ حضور پیدا کرد و توانست این ماموریت را به خوبی انجام بدهد. شاهد بودیم که بارها و بارها نسبت به تمام ایرانی بودن این ناوشکن تاکید شده و میشود. لطفاً وقتی درباره اهمیت وجود توان طراحی و ساخت ناوشکن در داخل کشور بفرمایید.
قلیزاده: انواع تجهیزات و تسلیحات نظامی در حالی در کشور ما ساخته میشود که تحت شدیدترین تحریمها قرار داریم. این تحریمها حتی برای مجموعه دفاعی کشور ما درخصوص تهیه تجهیزات که کارایی دوگانه نظامی - غیر نظامی دارد نیز کاملاً اعمال میشود و کشورهای متخاصم مانع تهیه این تجهیزات میشوند.
تحریمهای اعمال شده علیه ما باعث شد تا با استفاده از توان شرکتهای دانش بنیان، متخصصان داخلی، کارخانجات بخش خصوصی و سازمانهای مختلف وزارت دفاع بتوانیم شناور دنا را بسازیم که به خوبی مأموریت دریانوردی به دور کره زمین را انجام داد.
شناورهای ایرانی چیزی از همکلاسهای شرقی و غربی خود کم ندارد
تمامی تجهیزات ناوشکنهای کلاس جماران همچون دنا به صورت بومی تولید میشود. ما در ساخت شناورهای کلاس موج به مرحلهای رسیدیم که نه تنها این ناوشکنها بهروز هستند بلکه چیزی از شناورهای همکلاس شرقی و غربی خود کم ندارد کاملاً پا به پای آنهاست. اما یک تفاوت اساسی با این شناورها دارد و آن بومیبودن دانش طراحی و ساخت است.
هنگامی که کشورهای جهان از کشورهای غربی یا شرقی ناوشکن خریداری میکنند تمامی اطلاعات این شناورها در اختیار کشور سازنده قرار دارد و میتوانند در دریا مشکلاتی برای این شناورها همچون اخلال در فرکانسهای رادیویی و جنگالی ایجاد کنند. در حالیکه تکنولوژیهای بهکار رفته در شناورهای ما تماماً بومی و در اختیار خودمان است. به همین دلیل، آسیب پذیری ناوشکنهای ما نسبت به ناوشکنهای در اختیار سایر کشورها کمتر است.
ویژگیهای ناوشکن دنا؛ از توانایی انتقال نیروهای عملیات ویژه تا کاربری یک موتور جدید
ناوشکن دنا یکی از شناورهای ساخته شده در کلاس موج است. با توجه به اینکه شناورهای دیگری همچون دماوند، سهند و جماران در کلاس موج طراحی و ساخته شده است. ناوشکن دنا به عنوان جدیدترین شناور این کلاس چه ویژگیهایی و تفاوتهایی با سایر شناورها دارد؟
قلیزاده: فرآیند طراحی، ساخت و تولید این ناوشکن در مجموع یک میلیون و ۵۰۰هزار نفر-ساعت کار صرف شد. از این میزان، ۲۰۰ هزار نفر- ساعت در حوزه طراحی، ۳۰۰ هزار نفر ساعت برای ساخت سازه و روسازه، ۵۰۰ هزار نفر ساعت برای ساخت تأسیسات، سیستم رانش، سیستم مکانیکی، ۱۰۰ هزار نفر-ساعت برای سیستمهای دکوراسیون، اماکن، رنگآمیزی و برای سایر بخشهای مهم آن ۴۰۰ هزار نفر-ساعت است.
ناوشکن دنا؛ ۹۴ متر طول، ۱۱ متر عرض دارد که فاصله دکل تا پایینترین نقطه آن ۲۰ متر و ابعاد آبخور این شناور ۳.۲ متر است. در حوزه سازه و روسازه از ورق و پروفیلهای دریایی و برای روسازی آن از آلومینیوم دریایی به وزن ۶۰۰ تُن استفاده شده است. این شناور قادر است علاوه بر جابجایی حدود ۲۰۰ نفر پرسنل تعدادی از نیروهای یگان عملیات ویژه را حمل کند.
این شناور همانند یک شهر متحرک بوده و به امکانات مختلف تجهیز شده است. نیروگاه برق، خطوط انتقال برق، مراکز کنترل برق، استراحتگاهها، کلینیک و بیمارستان، سیستم رانش، آشپزخانه مجهز برای ۲۰۰ نفر و یخچالهای زیر صفر و بالای صفر جزو تجهیزات موجود در ناوشکن دنا است. اهمیت تجهیز ناوشکن دنا به همه تجهیزات ضروری کمک میکند تا بتواند یک مأموریت ۸ ماهه را به خوبی انجام دهد.
سامانهسلاحها، سیستمهای مخابرات، ناوبری و رانش ناوشکن دنا کاملاً ایرانی است. پیشرانه این شناور از انواع موتورهای دیزلی است که توسط صنایع دریایی وزارت دفاع به موتور دریایی تبدیل شده است. نحوه عملکرد سیستم رانش ناوشکن دنا اینگونه است؛ دو شفت از دو موتور متفاوت وارد یک گیربُکس شده و قدرت دو موتور را به یک شفت و یک پروانه منتقل میکند و میتواند سیستم رانش شناور را تشکیل دهد. این اولینبار است که چنین موتوری در ایران ساخته و در ناوشکن دنا نصب شده است.
پروانه ناوشکن دنا نیز از یک طراحی خاص و متفاوت و تکنولوژی بسیار پیشرفته بهره میبرد. کاربرد پروانه زاویهمتحرک شناور دنا کمک به مانور و گردش شناور در مواقع بحرانی در یک عملیات خاص است.
متخصصان صنایع دفاعی در حوزه سامانههای مخابراتی نیز از سامانههایی بهرهگیری کردند که بتوانند در همه باندهای فرکانسی، صدا و دادهها را به صورت رمزشده، انتقال و دریافت کنند. کیفیت عملکرد رمزنگاری دادههای ناوشکن دنا به گونهای است که دشمن قادر به شنود یا کشف اطلاعات رد و بدل شده نیست.
ناوشکن دنا ۱۰۰ هدف پروازی، سطحی و زیرسطحی را میبیند
سامانههای راداری ناوشکن دنا چه ویژگیهایی دارند؟ نحوه عملکرد آنها نسبت به رادارهای شناورهای قبلی کلاس موج چگونه است؟
قلیزاده: سامانههای راداری استفاده شده در ناوشکن دنا رادارهای سطحی و آرایه فازی هستند. رادارها و سامانه اپتیکی بهکار رفته در ناوشکن دنا از حیث برد و رزولوشن برد بالا و کیفیت خوبی دارند. این موضوع ما را قادر میسازد تا در صحنه نبرد بتوانیم بهترین تصمیم را اخذ کنیم.
مأموریت ناوشکن دنا کشف، شناسایی و انهدام انواع اهداف هوایی، سطحی و زیر سطحی است. همچنین، اسکورت ناوگان نظامی، ناوگان تجاری و حدود مواصلاتی صادراتی و تجاری را هم برعهده دارد. در حوزه درگیری، این امکان برای ناوشکن دنا وجود دارد تا در اتاق جنگ خود بتواند ۱۰۰ هدف سطحی، زیر سطحی و پروازی را مشاهده کرده و پس از تعیین اولویت توسط فرمانده اتاق عملیات این شناور، با آنها درگیر شود.
استفاده از دو سونار اکتیو و پسیو در دنا
سونار (دستگاه ردیاب زیردریایی) به عنوان یکی از بخشهای اصلی شناورها محسوب میشوند. شما در سخنان خود گفتید که ناوشکن دنا میتواند به طور همزمان ۱۰۰ هدف سطحی، زیر سطحی و پروازی را کشف و شناسایی کند. نقش سونار تعبیهشده در شناور دنا در این زمینه چیست؟
قلیزاده: دنا برای شناسایی اهداف زیر سطحی از سونار استفاده میکند که این کار توسط امواج صوتی انجام میشود. علت استفاده از امواج صوتی برای شناسایی و کشف اهداف زیرسطحی این است که امواج الکترومغناطیسی در زیر آب میرا میشوند. محیط هوا همگن است و هنگامی که امواج الکترومغناطیس را ارسال میکنیم در محیطی با شرایط یکسان انتشار پیدا میکند، اما در محیط دریا شاهد محیط ناهمگن و غیر خطی هستیم.
اهمیت استفاده از سونار با تکنولوژی پیشرفته این است که محیط زیر دریا به علت شرایطی همچون شوری و شیرینی، لایههای متفاوت آب و جریانهای دریایی جزو محیطهای ناهمگن محسوب میشود. در این راستا، متخصصان و نخبگان ما از تکنولوژی بسیار پیشرفته و در لبه دانش برای ساخت سونار بهره بردهاند.
در شناور دنا از دو سونار اکتیو و پسیو استفاده شده که به طور کامل ساخت ایران است
ناوشکن دنا از چه تسلیحاتی استفاده میکند؟
قلیزاده: دنا برای بمباران ساحلی از توپهای ۷۶ میلیمتری و مبارزه با دزدان دریایی از توپهای ۲۰ میلیمتری بهره میبرد. این شناور برای انهدام اهداف هوایی از موشکهای مختلف در نقش پدافندی استفاده میکند و این سلاحها قادر هستند که در صورت تهدیدات احتمالی توسط موشکها و یا هواپیماهای دشمن به خوبی نقش پدافندی را اجرا کنند.
ما در دنا از موشکهای سطح به سطح بهعنوان تسلیحات آفندی بهره میبریم که با آنها میتوان اهدافی که در فواصل دور و نزدیک توسط رادارهای پیشرفته این شناور کشف و شناسایی میشود را منهدم کرد.
تسلیحات این شناور از لحاظ دقت در شناسایی، کشف، به خوبی با رادارها هماهنگ شده و رادارهای ما میتوانند نسبت به رادارهای نسل قبل شناورهای کلاس موج عملکرد بهتری را داشته باشند.
باید در عرصه دریا با سرعت بالا عمل کنیم
موشکهای نصبشده بر روی ناوشکن دنا نسبت به شناورهای قبلی کلاس موج از قدرت تخریب، دقت و سرعت بیشتری بهره میبرند. چراکه در صحنه نبرد دریایی مسئله زمان بسیار اهمیت دارد و هر کسی که بتواند اهداف را با سرعت بیشتری در زمان کمتری شناسایی و رهگیری کرده و با قدرت تخریب بالاتری به دشمن آسیب بزند در صحنه نبرد دریایی موفقتر خواهد بود.
اهمیت این کار جایی احساس میشود که در مقایسه با نبرد زمینی زمان کمتری در اختیار طرفین نبرد قرار دارد به همین دلیل باید بتوانیم با افزایش سرعت عملکرد تسلیحات ناوشکن، اهداف خود را منهدم کنیم.
در حوزه اهداف زیرسطحی در شناور دنا از اژدرهای قدرتمندی برای رهگیری و انهدام انواع زیردریاییهای در اختیار دشمن استفاده میکنیم.
به نظر شما، مهمترین ویژگی ناوشکن دنا در مقایسه با شناورهای همکلاس خود چیست؟
قلیزاده: ناوشکن دنا از لحاظ تجهیزات و سامانههای کشف، شناسایی دوست از دشمن، سرعت در تخریب اهداف و قدرت تخریب بسیار مجهزتر از همکلاسهای خود مانند دماوند، جماران و سهند است. مهمترین جنبه ناوشکن دنا بومیشدن تجهیزات و سامانههاست.
نمونهای از نحوه بلوکبندی موشکهای عمودپرتاب
موشکهای عمودپرتاب بر روی ناوشکن دنا نصب میشود
شاهد هستیم که در سالهای اخیر، انواع موشکهای پدافندی بر شناورها و رزمناوهای مختلف در جهان نصب و استفاده میشود. سال گذشته در بازدید رئیسجمهور از رژه نیروی دریایی ارتش در هفتم آذر شاهد نصب کنیسترهای موشکهای پدافندی صیاد بودیم. آیا قرار است این موشکهای بر روی ناوشکن دنا نصب شود؟
قلیزاده: جمهوری اسلامی ایران و مجموعه وزارت دفاع در حوزه موشکهای VLS (عمودپرتاپ) توانمندی خوبی کسب کرده و این موشکها را بر شناورها نصب و شلیک کرده است که شاهد اصابت موفق آنها نیز بودیم. موشکهای عمودپرتاپ ما برای اهداف هوایی برد کوتاه و برد بلند استفاده میشود. این موشکها هماکنون بر روی تعدادی از شناورهای نیروی دریایی ارتش و نیروی دریایی سپاه نصب شده است.
توانمندی موشکهای عمودپرتاب این است که با توجه به نصب عمود آنها در مقایسه با موشکهای مایل فضای زیادی اشغال نمیکند هم از لحاظ تعداد هم ظرفیتی که موشک میتواند با خود حمل کند، بسیار بالاست که همانطور که عرض کردم در دو مقطع برد کوتاه و برد بلند استفاده میشود.
این موشکها (عمودپرتاب) بر روی ناوشکن دنا نصب شده و با توجه به مأموریت ناوگروه ۸۶ در قالب کد عملیاتی ۳۶۰ که انجام داده است، انشاءالله در آینده نزدیک بر روی آن نصب خواهد شد و پس از این ناوگان نیروی دریایی ارتش و سپاه از این موشکها بهره خواهند برد و این موشکها بر روی این شناورها نصب خواهد شد.
آیا این موشکهای پدافندی که اشاره کردید قرار است بر روی ناوشکن دنا نصب شود از کلاس صیاد هستند؟
قلیزاده: موشکهای نواب و صیاد موشکهای عمودپرواز هستند و برای اهداف برد کوتاه و برد بلند استفاده میشوند.
دنا میتواند با ۱۶ هدف سطحی، زیرسطحی و پرواز درگیر شود
ناوشکن دنا میتواند با چند هدف به صورت همزمان درگیر شود؟
قلیزاده: اگر ناوشکن به طور همزمان با یک هدف درگیر شود قادر است، ۱۵ تا ۱۶ هدف سطحی، زیرسطحی و پروازی را به طور همزمان با توجه به بردهای متفاوت مورد اصابت قرار دهد.
توانایی موشکهای ناوشکن دنا برای انهدام جنگندههای ارتفاع پست
آیا موشکهای نصب شده روی ناوشکن دنا میتواند با جنگندههای پیشرفته همچون F-۳۵ درگیر شود؟
قلیزاده: موشکهایی که اکنون بر روی ناوشکن دنا نصب شده است با توجه به محدوده تیررسِشان میتوانند با جنگندههای پیشرفته درگیر شوند. البته معمولاً در دریاها پروازها به صورت ارتفاع بلند انجام نمیشود و خلبانان سعی میکنند در ارتفاع پایین پرواز کنند. چرا که اگر هواپیماها در ارتفاع بالا پرواز کنند به سرعت رهگیری و شناسایی میشوند. به همین دلیل، همه پروازها توسط جنگندهها در ارتفاع پست انجام میشود.
موشکهای نصبشده در ناوشکن دنا میتواند جنگندههایی که در ارتفاع پست پرواز میکنند را رهگیری و منهدم کند.
تجهیز ناوشکن دنا به ۱۹۰ سامانه بومی پیشرفته
چه راداری بر روی ناوشکن دنا نصب شده است؟
قلیزاده: رادار آرای فازی و رادارهای سطحی ناوبری بر روی ناوشکن دنا نصب شده است. رادارهای نصب شده روی ناوشکن دنا از پیشرفتهترین و جدیدترین رادارهایی هستند که برای اهداف سطحی و هوایی استفاده میشود. در داخل ناوشکن دنا حدود ۱۹۰ سامانه استفاده شده که همه آنها در لبه دانش و فناوری قرار دارند. سامانههایی مانند تصفیه و آب شیرینکن یا سیستم تصفیه سوخت نیز به صورت بومی و مطابق با دانش روز دنیا طراحی و ساخته شده است.
ویژگیهای پد بالگرد ناوشکن دنا
پد بالگرد ناوشکن دنا ظرفیت نشست و برخاست یک فروند بالگرد AB-۲۱۲ یا کبرا را دارد. نیروی دریایی در ناوگان خود از بالگردهای SH نیز استفاده میکند. آیا این بالگردها میتوانند بر روی ناوشکن دنا نشست و برخاست داشته باشند؟
قلیزاده: بله. پد بالگرد تعبیهشده در ناوشکن دنا نسبت به همکلاسهای خود فضای بیشتری دارد. براین اساس، بالگردهای SH هم میتواند بر روی این ناوشکن نشست و برخاست داشته باشد. قابلیت نشست و برخاست بالگرد یکی از قابلیتهای بسیار خوب ناوشکنهای کلاس موج است که هم در روز و هم در شب امکان انجام دارد.
نشست و برخاست بالگرد در دریا نیازمند طی دورههای خاص توسط خلبانهای آنهاست. چراکه همزمان بالگرد و ناوشکن در حال حرکت هستند. محیطی که پد فرود بالگرد در آن قرار دارد نسبت به باند فرود در روی خشکی، مساحت کمتری داشته و مهارت خاصی را میطلبد. البته این کار نیازمند یک هماهنگی ویژه است تا هم ناخدا بتواند شناور را هدایت کند تا بالگرد بر روی آن فرود آمده و هم بالگرد بتواند ناوشکن را شناسایی کند که بر روی آن فرود آید.
مهارت پرواز خلبانان باید به قدری باشد که به طور مثال هنگامی که در شب قصد فرود بر روی شناور را داشته باشند بتواند به راحتی آن را انجام دهد. برای این کار تجهیزات مخابراتی بر روی ناوشکن نصب شده است تا بتواند با خلبان بالگرد ارتباط برقرار کند.
یکیدیگر از موضوعات مهم درخصوص پد بالگرد ناوشکنها این است که باید از لحاظ سیستمهای مخابراتی نور و صوتی باید توانمند باشد و این توانمندی برای همه شناورهای کلاس موج تعبیه شده است. این امکان وجود دارد که پس از نشست و برخاست بالگرد بر روی ناوشکن سوختگیری انجام شود که این ناوشکن میتواند از پمپ جایگاه سوخت انرژی مورد نیاز خود را تأمین کند.
تجهیز دیگری که در شناورهای کلاس موج ایجاد شده، تجهیزاتی است که بتواند برای هدایت پهپادها استفاده شود. اپراتور در ناوشکن دنا میتواند دستهای از پهپادها را برای شناسایی یک منطقه یا هر مأموریت محوله به پرواز درآورد. البته امکان هدایت پهپادها به صورت دستهای از داخل ناوشکن نیز وجود دارد.
نسل بعدی شناور کلاس موج به آشیانه بالگردی مجهز خواهد شد
حفاظت از تجهیزات یکی از موضوعات مهم در حوزه تجهیزات و تسلیحات در عرصه دریاست. آیا درخصوص طراحی شناورهای بعدی کلاس موج قرار است برای حفاظت از بالگرد، این تجهیز در آشیانه قرار گیرد؟
قلیزاده: ما در فرآیند طراحی شناورهای بعدی از کلاس موج در بخش رانش از توربین با دیزل استفاده خواهیم کرد و در نتیجه، سرعت این شناورها بالاتر خواهد رفت.
در حوزه پد بالگردها با آشیانهای که برای بالگردها خواهیم ساخت، بالگرد در آشیانه قرار خواهد گرفت و پس از قرار گرفتن در آشیانه دیگر مشخص نیست که بالگرد در شناور حضور دارد. اگر دشمن بخواهد تعرضی به بالگرد انجام بدهد به دلیل ساختار مخفی آشیانه بالگرد قادر به انجام این کار نیست. یعنی این آشیانهها میتوانند به صورت محافظ بالگردها از آنها در برابر انواع تهدیدات حفاظت کند.
ما در حال حاضر علاوه بر شناورهای تحویل شده تعداد دیگری از شناورها در دست ساخت داریم که برای ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروی دریایی سپاه است. اخیراً برای گارد ساحلی فراجا نیز در حال قرارداد تعدادی شناور دیگری هستیم که از شناورهای موجود در سازمان رزم آنها یعنی کلاس حیدر ابعاد بزرگتری دارد.
منبع : فارس