استان فارس در حوزه فعالیت‌های فرهنگی و هنری، سال پرفراز و نشیب را پشت سرگذاشت و اگرچه آبان‌ماه ۱۴۰۱، با حادثه تروریستی حمله به حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع)، کام همه مردم ایران به ویژه فارسی‌ها تلخ شد، اما رخداد‌های شیرین و ماندگاری نیز در دفتر خاطرات سالی که گذشت، ثبت و مانا شد.

سال ۱۴۰۱ هم مانند سال‌های گذشته رویداد‌های فرهنگی و هنری با هدف توسعه زیرساخت‌ها در این عرصه و تقویت و گسترش فعالیت‌های هنری برگزار شد؛ سالی که با تغییرات و تحولات مثبت و منفی در این عرصه همراه بود.

متولیان فرهنگی استان فارس در شروع سال جدید تدوین «سند زیست بوم فرهنگی، هنری و رسانه‌ای فارس» و شناسایی نواحی فرهنگی فارس را در اولویت کار خود قرار دادند. اقدامی که به گفته مدیرکل فرهنگ و ارشاد فارس با هدف تحقق اهداف مورد نظر در برش استانی سند مهندسی فرهنگی شکل گرفت. همچنین در سال ۱۴۰۱ رویداد‌های فرهنگی هنری بسیار مهمی در حوزه‌های مختلف برگزار شد.

بزرگداشت سعدی با عنوان محفل گلستان قرآن

آیین گشایش یاد روز سعدی یکی از این رویداد‌های مهم بود که در شامگاه چهارشنبه ۳۱ فروردین ماه تحت عنوان محفل گلستان قرآن با حضور مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس و اساتید دانشگاه برگزار و در این آیین از اثرگذاری قرآن بر آثار سعدی سخن گفته شد. همزمان شدن هفته بزرگداشت سعدی شیرازی با دهه پایانی ماه مبارک رمضان و شب‌های سراسر نور قدر موجب شد که برنامه‌ها در این هفته در دو بخش اجرایی و عملی با محوریت فرهنگ قرآنی در آموزه‌های سعدی برگزار شود.

اجرای موسیقی خیابانی، اجرای نمایش خیابانی، برگزاری جشنواره تایپوگرافی اشعار سعدی برای تبلیغات شهری شیراز، برگزاری پویش‌های سعدی‌خوانی با انجمن‌های ادبی و همچنین باشگاه‌های کتابخوانی کودکان و نوجوانان فارس و نمایشگاه آثار هنری از دیگر برنامه‌هایی بود که در هفته بزرگداشت سعدی اجرا شد. برنامه‌هایی که با استقبال پژوهشگران، نویسندگان، شاعران و علاقمندان به این شاعر بزرگ همراه بود.

برگزاری نمایشگاه آثار هنرمندان آلمانی و ایرانی

هشتمین نمایشگاه گروه آرتولوگ با محوریت حافظ و گوته و با نمایش آثار هنرمندانی از کشور آلمان و ایران نیز از دیگر رویداد‌هایی بود که در سال ۱۴۰۱ در نگارخانه تار و پود شیراز برگزار شد. این نمایشگاه شامگاه جمعه ۱۶ اردیبهشت ماه گشایش یافت و تا ۲۱ اردیبهشت ادامه داشت. در این نمایشگاه آثاری شامل نقاشی، عکس، مجسمه و ویدیو آرت ارائه شد و کنوت راینهارت، اینگرید راینهارت، هلگا برگ دورمانس، شهریار اسدی، مجید اسلمی، افشین آریافر، لیلا شکاری، شیما مطلبی، الهه بازایی، آصف ابراهیمی و لیلا اقدام هنرمندان شرکت‌کننده در این نمایشگاه بودند.

جشنواره ملی موسیقی و آیین‌های موسیقایی اقوام

دومین جشنواره ملی موسیقی و آیین‌های موسیقایی اقوام ایران که روز یکشنبه ۲۵ اردیبهشت‌ماه با اجرای موسیقی قشقایی و لرستان در تالار حافظ شیراز گشایش یافت هم از دیگر رویداد‌های مهم در سال ۱۴۰۱ بود. در این دوره از جشنواره که تا ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ ادامه داشت، گروه‌های برتر موسیقی نواحی از سراسر کشور با محوریت اجرای موسیقی و آیین‌های منطقه‌ای خود به روی صحنه رفتند؛ این جشنواره با حضور ۱۸ گروه شاخص موسیقی نواحی و راویان آیین‌های بومی از مناطقی همچون لرستان، سیستان‌وبلوچستان، شیراز، آذربایجان، ترکمن‌صحرا، ایل‌بختیاری، ایل‌قشقایی، کهکیلویه و بویر احمد، خوزستان، گیلان، کرمان، کیش، کردستان، مازندران، بوشهر و تربت‌جام برگزار شد و اصیل‌ترین و ناب‌ترین گونه‌های موسیقی و آیین‌های موسیقایی اقوام ایرانی با اولویت حفظ اصالت‌ها و ترویج فرهنگ غنی ایرانی جهت مخاطبان تخصصی و عام معرفی و به نمایش گذاشته شدند.

تعطیلی نگارخانه تاروپود شیراز به دلیل پایان قرارداد بهره‌بردار

یکی از اتفاقات تلخ سال ۱۴۰۱ تعطیلی نگارخانه تاروپود شیراز بود؛ نگارخانه تاروپود یکی از نگارخانه‌های شهر شیراز در ورودی حیاط مصفای محوطه مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه جنوب کشور در نزدیکی آرامگاه حافظ، ۳۱ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ به کار خود پایان داد؛ تعطیلی که علت آن از سوی این مرکز، پایان قرارداد بهره‌بردار این نگارخانه اعلام شد.

این نگارخانه که از سوم مهرماه ۱۳۹۴ فعالیت‌های خود را آغاز کرده بود از ابتدای شروع فعالیت‌هایش، ۱۱۲ نمایشگاه هنر‌های تجسمی در تمامی رشته‌ها با حضور هنرمندانی از ایران، آلمان، فرانسه، ژاپن و آمریکا برگزار کرده بود که از این تعداد ۳۸ مورد آن نمایشگاه گروهی و مابقی نمایشگاه انفرادی بوده‌اند. همچنین برنامه‌های مختلفی از قبیل رونمایی کتاب، شب‌های حافظ‌خوانی، اجرای پرفورمنس، نمایش و کارگاه‌های تخصصیِ هنری در این نگارخانه برگزار شده بود. با این حال مدیر روابط عمومی مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه جنوب کشور مستقر در شیراز اعلام کرد: تعطیلی این نگارخانه به دلیل پایان قرارداد بهره‌بردار این مکان بوده است.

یازدهمین جشنواره ملی کتابخوانی رضوی

دوشنبه نهم خردادماه نیز حرم شاهچراغ (ع) شیراز میزبان یازدهمین جشنواره ملی کتابخوانی رضوی شد؛ اختتامیه این جشنواره در آستانه دهه کرامت با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر مسئولان ملی و استانی و علاقه‌مندان به فرهنگ منور رضوی در حرم مطهر شاه‌چراغ (ع) شیراز برگزار شد که محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم گفت: در جایگاه حوزه نهادی مربوط به فرهنگ و هنر از همه ابزار‌های قانونی استفاده می‌کنیم و در مقابل مجموعه و افرادی که با سیاه‌نمایی افتخارات، دنبال تیره و تار نشان دادن فضای عمومی کشور هستند، می‌ایستیم تا از مقدسات مردم صیانت کنیم.

«صحبت یار» از درد دل هنرمندان فارس تا پیگیری حل مشکلات آن‌ها

«صحبت یار» عنوان برنامه‌ای بود که به ابتکار اداره فرهنگ و ارشاد فارس با هدف تکریم اهالی فرهنگ و هنر، شنیدن مشکلات و درد دل آن‌ها و پیگیری این مشکلات در قالب محافلی صمیمانه در سال ۱۴۰۱ برگزار شد تا مصداقی برای این رویکرد باشد که شنیدن صدای هنرمندان و حل مشکلاتشان با یاری اهالی فرهنگ، شُدنی است؛ آیین تکریم اهالی فرهنگ و هنر و رسانه با عنوان صحبت یار در شیراز ۱۱ اسفندماه ۱۴۰۰ و در آستانه مبعث پیامبر مکرم اسلام (ص) آغاز به کار کرد؛ مدیرکل فرهنگ و ارشاد فارس در قالب این برنامه هر هفته در نشست‌های صمیمی با اهالی فرهنگ، ادب، هنر، رسانه و فعالان قرآنی استان حضور می‌یافت و در دیداری رو در رو با آن‌ها در جریان مشکلات‌شان قرار می‌گرفت.

راه‌یابی ۶گروه شبیه خوانی استان فارس به مرحله استانی 

روز جمعه ۱۵ مردادماه سال ۱۴۰۱ رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان مرودشت اعلام کرد:در دهه اول محرم؛ ۱۵ گروه تعزیه از سراسر استان فارس برای شرکت در نخستین سوگواره تعزیه سیوند اعلام آمادگی کردند که از این تعداد ۶ اجرا از شهرستان‌های آباده، مرودشت و لامرد به مرحله استانی راه یافتند. این در حالی بود که نخستین اجرای سوگواره تعزیه استانی سیوند با حضور ۵ گروه تعزیه از شهرستان‌های مرودشت، شیراز و آباده از ۲ تا ۶ محرم (۹ تا ۱۳ مردادماه) در مسجد جامع سیوند مرودشت برپا شد.

بازدید وزیر فرهنگ سوریه از اماکن تاریخی فارس

یکشنبه ۲۰ شهریورماه ۱۴۰۱ وزیر فرهنگ سوریه به استان فارس سفر کرد و در این سفر از برخی اماکن تاریخی و یادمان‌های فرهنگی و مذهبی این استان دیدن کرد. وزیر فرهنگ سوریه همچنین از حرم مطهر حضرت احمد بن موسی شاهچراغ (ع)، آرامگاه‌های حافظ و سعدی شاعران بلندآوازه، باغ ارم، سرای مشیر، مسجد نصیرالملک، مجموعه جهانی تخت جمشید، نقش رستم و حرم مطهر علی بن حمزه (ع) بازدید کرد.

برگزاری نمایشگاه دستاورد‌های فرهنگی هنری در فارس

در مهرماه سالی که گذشت شهر‌های دوشنبه پایتخت تاجیکستان و شیراز که پیش‌تر تفاهم‌نامه خواهرخواندگی امضا کرده بودند تصمیم گرفتند که در رخدادی تازه با برپایی هفته فرهنگ تاجیکستان در مسیر تقویت همکاری‌های دوجانبه گام بردارند که این تصمیم در نهایت منجر به برگزاری نمایشگاه دستاورد‌های فرهنگی و هنری استان فارس در تاجیکستان شد. این نمایشگاه ۱۳ آبان ۱۴۰۱ با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوشنبه پایتخت تاجیکستان گشایش یافت و اهالی این کشور میزبان هنرمندان شیرازی شدند.

غروب روز چهارشنبه چهارم آبان ۱۴۰۱ بود که فردی مسلح با حمله به زائران و خادمان حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع) در شهر شیراز، آن‌ها را به رگبار بست؛ این حادثه که منجر به شهادت ۱۳ نفر و مجروح شدن ۳۰ نفر شد، رویکرد جدیدی را در فعالیت‌های فرهنگی و هنری رقم زد و بسیاری از برنامه‌های فرهنگی با هدف بزرگداشت و تکریم شهدا و مجروحان این حادثه برگزار شد به گونه‌ای که در روز کتاب و کتابخوانی قرار شد که ۲ کتابخانه به نام شهید آرشام سرایداران و برادرش آرتین که از بازمانده‌گان حمله تروریستی چهارم آبان به حرم شاهچراغ (ع) بودند به بهره‌برداری برسد.

سی و سومین جشنواره تئاتر فارس

سی و سومین جشنواره تئاتر استان فارس شامگاه شنبه ۵آذرماه با حضور مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس در تماشاخانه استاد لایق از مجموعه تئاتر شهر (ابوریحان) برگزار شد که کاظم نظری مدیرکل هنر‌های نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم اختتامیه این رویداد نوید احیای جشنواره منطقه‌ای تئاتر را داد و اعلام کرد: استان فارس میزبان ۹ استان در جشنواره منطقه‌ای تئاتر است.

تکریم خانواده‌های شهدای حمله تروریستی شاهچراغ (ع)

جمعه ۱۲ آذرماه نیز خانواده‌های شهدای حمله تروریستی چهارم آبان ۱۴۰۱ به حرم مطهر حضرت احمد بن موسی شاهچراغ (ع) در آیین بزرگداشت چهلمین روز شهادت این شهدا تکریم شدند. در این آیین که با عنوان “آیینه‌های شکسته” در تالار حافظ شیراز برگزار شد، شاهدان عینی این عملیات تروریستی، روایتگر این واقعه بودند. همچنین بعدازظهر روز یکشنبه ۱۳ آذرماه مراسم اکران فیلم داستانی شهید محمدرضا کشاورز از شهدای حمله تروریستی به حرم مطهر حضرت احمدبن موسی شاهچراغ (ع) همراه با رونمایی از پوستر ویژه این دانش‌آموز شهید برگزار شد.

آغاز متفاوت جشنواره فیلم عمار در شیراز

سیزدهمین جشنواره مردمی فیلم عمار هم از رویداد‌های مهم سال ۱۴۰۱ بود که به دلیل حادثه تروریستی شاهچراغ (ع) برای نخستین بار خارج از پایتخت و در حرم مطهر حضرت احمد بن موسی (ع) آغاز به کار کرد جشنواره‌ای که شامگاه چهارشنبه ۱۴ دی‌ماه آغاز شد و با برپایی کارگاه‌های تخصصی فیلم‌نامه نویسی و مستند در شیراز ادامه یافت.

برگزاری جشنواره‌های فجر در زادگاه حافظ و سعدی

عرصه فرهنگ و هنر شیراز در دی‌ماه و بهمن‌ماه سال ۱۴۰۱ روز‌های پرکاری را پشت سرگذاشت و از همان هفته آغازین زمستان رویداد‌های فرهنگی و هنری گرمابخش زمستان سرد شیراز شد. روز شنبه ۱۷ دی‌ماه، هفدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر در آیینی در شهر شیراز زادگاه شاعران بلندآوازه حافظ و سعدی، آغاز به کار کرد. بیست و هفتمین جشنواره تئاتر فجر مناطق کشور هم از روز پنجشنبه ۲۲ دی‌ماه تا روز یکشنبه ۲۵ دی‌ماه به میزبانی شیراز برگزار شد و گروه‏‌های نمایشی از استان‏‌های اصفهان، کرمان، قم، سیستان بلوچستان، بوشهر، مازندران، یزد در این جشنواره به رقابت پرداختند. همچنین بیست و دومین جشنواره فیلم فجر در شیراز از روز دوشنبه ۱۷ بهمن ماه آغاز شد و تا ۲۴ بهمن ماه ادامه یافت؛ هفدهمین جشنواره موسیقی فجر استان فارس نیز از یکم تا سوم اسفندماه همزمان با سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر ایران در شیراز برگزار شد؛ جشنواره‌هایی که با همه نقاط قوت، ضعف و کم و کاستی‌هایشان میزبان اهالی و فرهنگ و هنر و علاقمندان به این حوزه در استان فارس بودند.

نمایشگاه مد و لباس و برگزاری سومین دوره جایزه کتاب سال

شیراز همچنین روز پنجشنبه ۴اسفندماه میزبان مراسم اختتامیه نخستین دوره جایزه ادبی “ساهر” بود و نمایشگاه مد و لباس هم روز‌های ششم تا هشتم اسفندماه جاری در سالن وصال هتل هما این شهر برگزار شد. آیین اختتامیه سومین دوره جایزه کتاب سال نیز از دیگر برنامه‌های مهم فرهنگی در سال ۱۴۰۱ بود که این رویداد روز یکشنبه ۱۴ اسفندماه با حضور استاندار فارس، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، معاون امور فرهنگی و رسانه فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس و اهالی فرهنگ در تالار حافظیه برگزار شد و آثار برگزیده در این آیین معرفی شدند. امسال همچنین رونمایی از ۱۹ برگ سند دوره قاجاریه از ۲خاندان بزرگ نمازی و خلیلی در آیینی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جنوب کشور در شیراز برگزار شد. حمیدرضا قانعی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس، روح‌اله منوچهری سرپرست مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس و علی‌محمد مجرد فرزند مرحوم حاج علی‌اصغر مجرد به عنوان اهداکننده اسناد در این مراسم حضور داشتند. رونمایی از این اسناد آخرین رویداد مهمی بود که در سال جاری برگزار شد.

اعتلای فرهنگ و هنر فارس در گرو حمایت متولیان و مسئولان

سال ۱۴۰۱ در حالی به ایستگاه پایانی نزدیک می‌شود که اهالی فرهنگ و هنر شاهد تغییرات محسوسی در این عرصه بودند؛ گرچه هنوز چند روزی به پایان سال باقی مانده و ممکن است در این زمان کوتاه نیز تحولاتی پیش‌بینی نشده در این عرصه رخ بدهد، اما آنچه که بیش از همه در این سال به چشم خورد تلاش روز افزون هنرمندان برای رشد و اعتلای هنر و فرهنگ استان بود که هر کدام از فعالیت‌های این هنرمندان از منظری در خور توجه بود؛ لذا نیاز است که مسئولان و متولیان فرهنگی نیز با در نظر گرفتن پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های فرهنگی و هنری در استان فارس تدابیر بهتری برای ارتقا جایگاه هنر بیندیشند تا شاهد دستاورد‌های بیشتری از سوی فرهنگ‌وران و هنرمندان این استان پهناور باشیم.