گردشگری هر روز در حال گسترش است و این ویژگی را دارد که با دیگر رشته‌ها ترکیب شود، گردشگری ادبی گردشگری تازه رونق یافته‌ای است که به دلیل تاریخ و فرهنگ غنی ایران بستر مناسبی برای شکل گیری و گسترش این نوع گردشگری خواهد بود.

گردشگری ادبی به عنوان یکی از زیرشاخه‌های گردشگری فرهنگی، امروزه توجه بسیاری از کشور‌های دارای پشتوانه فرهنگی و میراث ادبی را به خود جلب کرده است، از جاذبه‌های گردشگری ادبی در ایران می‌توان بهره فراوانی برد زیرا ایران یکی از کشور‌هایی است که از ادبیاتی دیرین و غنی برخوردار است.

در این نوع گردشگری، انگیزه‌ی اصلی توریست‌ها بازدید از مکان‌ها و آثاری است که به زندگی و فعالیت شاعران یا نویسندگان و هنرمندان مرتبط است، بر خلاف تصور عموم از گردشگری که تنها برای خوش گذرانی است، در گردشگری ادبی علاوه بر تفریح گردشگر شرایطی فراهم می‌شود تا بر اطلاعات و آگاهی او از مفاخر ادبی آن کشوری که به آن سفر کرده است اضافه شود.

در خصوص این مسئله با مرتضی خاکسار کارشناس ارشد اقتصاد گردشگری گفتگو کرده ایم.

نقش مفاخر ادبی در جذب گردشگران خارجی چیست؟

مفاخر ادبی جزو سرمایه‌های ملی و فرهنگی در سطح بین الملل هستند،   همچنین اگر هر کشوری دارای مفاخر ادبی در ادبیات، هنر، موسیقی و سایر رشته‌های علمی فرهنگی باشد می‌تواند پتانسیل خود را در حوزه گردشگری ادبی بالا ببرد.

افراد مشتاق و طالبین گردشگری به ایران از گروهی هستند که در لایه‌های تاریخی و فرهنگی کشور ایران جست و جو و کاوش می‌کنند، به این معنا که وجود مفاخر ادبی امتیاز بسیار بالایی برای کشور دارد.  

تقویت جذب گردشگران فرهنگی و ادبی در سطح بین المللی در حال حاضر کشور ما را به عنوان پایانه و یک شاه راه ارتباطی بزرگ فرهنگی با وجود مفاخر ادبی بسیار بزرگی مثل فردوسی و سعدی، حافظ تبدیل کرده است.

آیا در ایران از مفاخر ادبی، چون حافظ و سعدی و... به عنوان یک فرصت برای گردشگری ادبی استفاده شده است؟

در ایران جشنواره‌های ادبی، کنگره‌های بزرگ حافظ و سعدی شناسی، یادواره اسطوره کهن ادبیات فارسی؛ فردوسی با حضور کشور‌هایی همچون فرانسه، آلمان، انگلستان، ترکیه و سایر کشور‌های همسایه برگزار شده است.

چه راهکاری را برای تحقق گردشگری ادبی پیشنهاد می‌دهید؟

با بازاریابی و تبلیغات استعداد‌های بالقوه کشور از طریق سایت‌های خبری، رسانه‌های جمعی مثل رادیو و تلویزیون، شبکه‌های اجتماعی و با بهره گیری از فناوری اطلاعات و سیستم‌های جدید ارتباط جمعی در دنیا می‌توانیم غنای فرهنگی ادبی ایران را به کل دنیا و علاقه‌مندان معرفی کنیم.

بسیاری از مفاخر ادبی در ایران و کشور‌های فارسی زبان همانند تاجیکستان، افغانستان، ترکمنستان وجود دارند که افراد علاقمند به زبان فارسی و مفاخر ادبی می‌توانند با تشکیل اتحادیه‌ی کشور‌های فارسی زبانان خاورمیانه و شرق آسیا نشست‌های ادبی برگزار کنند و در این نشست‌های سالیانه با بهره گیری از برنامه ریزان گردشگری ادبی کشور خود، به گردشگری ادبی کمک کنند؛ بنابراین بهترین راهکار برای تحقق مسئله گردشگری و پر رونق‌تر شدن صنعت گردشگری در ابتدای کار معرفی شبکه‌های مجازی، وسایل ارتباط جمعی و صداوسیما بین کشور‌های فارسی زبان و مسلمان است.

کدام ارگان‌ها در بهبود وضعیت گردشگری ایران موثر هستند؟

وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به عنوان اولین متولی وظیفه دارد جاذبه‌های فرهنگی، مشاهیر و مفاخر ادبی ایران را در برنامه خود با هدف شناسایی به دنیا قرار دهد، همچنین صداوسیما به عنوان دومین متولی تبلیغات می‌تواند با پخش برنامه ویژه‌ای به معرفی مفاخر ادبی ایران و کشور‌های فارسی زبان و مسلمان بین کشور‌های آسیا، آسیای میانه،   و خاور دور و فارسی زبانانی که در دنیا هستند بپردازد و با تاسیس شبکه بین المللی و تلویزیونی، شبکه‌های مختلف رادیویی تاثیر چشمگیری در اعتلای گردشگری فرهنگی داشته باشد.

وزارت امور خارجه به عنوان سومین متولی موثر در امر گردشگری می‌تواند با برقراری تسهیلات ویژه‌ای برای ارائه خدمات گردشگری و صدور روادید در حداقل زمان ممکن برای سایر کشور‌های فارسی زبان و کشور‌هایی که با ما در مقوله‌ی فرهنگ و مذهب مشترک هستند این امکان را فراهم کند.

همچنین صدور ویزا در پایانه‌های فوری فرودگاه‌های کشور‌ها از جمله مواردی است که می‌تواند به ما در این زمینه کمک کند.

وزارت فرهنگ و آموزش عالی با آموزش و برقرار کردن دوره‌های ویژه‌ی شناسایی فرهنگی و معرفی آن به متقاضیان سفر به ایران می‌تواند به عنوان یک متولی خوب در صنعت گردشگری موثر باشد.

هر میزان شناسایی و آموزش کارشناسان بین المللی و خبره‌ی گردشگری در وزارت گردشگری به عنوان یک هدف مطرح باشد، خروجی‌های وزارت گردشگری برای جذب مسافر در داخل و خارج کشور خصوصا کشور‌های فارسی زبان و مسلمان دارای تاثیر بیشتری در مسائل اقتصادی و رونق آن در کشور خواهد شد.

به عنوان یک پیشنهاد راهگشا می‌توان پلیس گردشگری داشت تا به گردشگران ورودی کشور در هر موردی کمک شود، در واقع یک نیروی ویژه به عنوان پلیس گردشگری به عنوان مهر تایید امنیت گردشگری و فضای گردشگری در ایران به صنعت گردشگری کمک کند.

چه مشکلاتی را بر سر راه انجام این گونه گردشگری می‌بینید؟

عدم تفکیک مشخص خدمات گردشگری برای گروه‌های سنی مختلف به طور مجزا برای ما از عمده مسائلی است که به عنوان یک مانع مهم در سر راه گردشگری وجود دارد، در حال حاضر برای رنج سنی افراد گردشگر خارجی کشورمان معرفی تور‌های خاصی را نداریم.

باید سیستمی طراحی شود که گردشگران را به طور مجزا و تفکیک شده با توجه به شرایط روحی، جسمی، نیاز‌های علمی طبقه بندی کنیم به عنوان مثال گردشگر با رنج سنی بالای ۶۰ سال خدماتی را که در گردشگری از کشور ما طلب می‌کند با یک فرد ۳۰ ساله متفاوت است.

نداشتن شناسه و بارکد شناسایی خدمات گردشگری در سطح بین المللی و معرفی آن در یک سایت طراحی جهانی برای کشور ایران با نوع خدمات گردشگری فرهنگی از نظر تنوع خدمات یکی از مسائل مهمی است که هنوز در صنعت گردشگری برای تامین خواسته‌های گردشگران خارجی نرسیده ایم.

تاثیر گردشگری ادبی بر اصل مبحث گردشگری چیست؟

هر چه بیشتر بتوانیم در مسیر هر نوع گردشگری فعالیت کنیم در صنعت گردشگری موفق خواهیم بود، و میتوانیم نرخ خدمات بالایی به توریست‌ها در ساختار و کیفیت، تنوع سبد محصولات فرهنگی و ادبی ارائه دهیم. در این صورت هر کدام از گردشگران به عنوان یک سفیر فرهنگی برای کشور ما اثر گذار خواهند بود.

اگر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برنامه‌ی ویژه‌ای برای گردشگران خارجی در نظر گرفته باشد برای  ارائه‌ی خدمات بالا به این گونه توریست‌ها و جلب رضایت آن‌ها می‌توانیم به عنوان سفیر فرهنگی غیر مستقیم در تقویت این گونه بازار‌ها اثر گذار باشیم.

گفتنی است به طور تقریبی هر توریسم ورودی به ایران از هزار و صد تا هزار و چهارصد دلار هزینه می‌کند که با نرخ دلار آزاد اگر این مسئله بررسی شود شاهد خواهیم بود که اعداد و ارقام حاکی از نشانه‌های خوبی در فرآیند برنامه ریزی ما هستند.

می‌توان گفت ایران یکی از پر استعدادترین و غنی‌ترین منابع گردشگری به سبب وسعت کشور، تاریخ تمدن، تنوع اقلیمی فرهنگی، نژادی، قومی، ملیتی در سطح ملی و جهانی است که از این منظر شاهد بازار نوظهور در صنعت گردشگری فرهنگی و ادبی خواهیم بود.