آقای علی صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی  با حضور در برنامه میز اقتصادی خبر نیمروزی به سوالات زیر درباره توزیع عادلانه یارانه‌ها پاسخ داد:

با توجه به اینکه یارانه برای برخی‌ افراد واریز نشده، آیا مشکلی در حساب‌ها وجود داشته است؟

آقای صالح آبادی: خیر؛ براساس اسنادی که سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها در اختیار بانک مرکزی قرار داده، بانک مرکزی نیز از محل حساب این سازمان، اطلاعات را در اختیار بانک‌ها قرار داده و به حساب‌ افراد واریز صورت گرفته است؛ بنابراین، بر اساس اسامی ۹ دهکی که سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها مشخص کرده؛ یعنی به ۳ دهک اول، هر نفر ۴۰۰ هزار تومان و به ۶ دهک بعدی، هر نفر ۳۰۰ هزار تومان، پرداخت شده است که در آینده براساس اطلاعیه‌های سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، این مبالغ قابل برداشت خواهند بود.

ممکن است اسم برخی از افراد به هر دلیلی در این فهرست‌ها قرار نداشته باشد که می‌توانند اعتراض خود را به سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها اعلام کنند و طبق بررسی‌ها، اسامی آن‌ها اصلاح خواهد شد. اگر اسم فردی جا افتاده باشد، محاسبه می‌شود و از ابتدا هرآنچه که پرداخت نشده، به آن افراد پرداخت خواهد شد.

دلیل کم شدن مقداری از مبلغ یارانه‌ها چه بود؟

آقای صالح آبادی: پارسال یک میلیون تومان به عنوان وام کرونا به یارانه بگیران پرداخت شده بود که اقساط آن باید در ماه‌های مختلف دریافت می‌شد؛ به همین دلیل مبلغی که کم شده، برای اقساط این وام است.

مسدودی کل حساب‌ها و غیرقابل برداشت بودن کل موجودی درست است؟

آقای صالح آبادی: مسدود شدن کارت‌ها و حساب‌های بانکی افراد پس از دریافت یارانه جدید صحت ندارد؛ مبالغ قبلی که در کارت افراد وجود داشته، قابل برداشت است و فقط امکان برداشت از یارانه‌ای که به حساب‌ها واریز شده وجود ندارد.

اگر فردی مدعی است که چنین مشکلی وجود دارد، می‌تواند به بانک مرکزی یا سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها اعلام کند تا مشکل برطرف شود و هیچ منعی روی پول شخصی افراد نیست.

یارانه به جای واردکنندگان به مردم پرداخت خواهد شد

چرا این یارانه‌ها باید تغییر می‌کرد و به جای آن، نظارت بیشتر نشد؟

آقای صالح آبادی: روشی که در گذشته وجود داشت، قابل دفاع نبود و عوارض متعددی داشت؛ تفاوت روش جدید با روش قبلی در نحوه پرداخت بود. در روش قبلی، ارز ترجیحی به واردکننده داده می‌شد، اما اکنون واردکننده ارز نیمایی دریافت می‌کند و مابه التفاوت آن، به حلقه آخر که مردم هستند، پرداخت می‌شود.

یک عارضه دیگر ارز ترجیحی این بود که چون واردکننده ارز را نسبت به ارز نیمایی ارزان دریافت می‌کرد، تفاوت آن با ارز ترجیحی حدود ۲۰ هزار تومان بود؛ بنابراین، باعث می‌شد که بیش از آن چیزی که نیاز کشور است، واردات اتفاق بیفتد که اصلاح این تفاوت در نرخ ارز، میزان واردات کشور کمتر خواهد شد.

به دلیل جنگ اوکراین، قیمت جهانی کالا‌های اساسی افزایش پیدا کرد؛ به همین دلیل، بسیاری از کشور‌ها برای تامین مواد غذایی کشورشان تعرفه‌های خود را صفر کرده اند. این امر موجب می‌شد تا واردات بیش از نیاز صورت گیرد و مازاد آن به کشور‌های دیگر صادر شود. در کالا‌های اساسی زمانی که نرخ ارزان پرداخت می‌شود، برای تولیدکننده داخل نمی‌صرفد که کالا‌ها تولید شوند؛ به همین دلیل به تولید داخل هم ضربه می‌خورد.

قبلاً بخشی از این ارز به مردم می‌رسید، اما بخشی هم نمی‌رسید، زیرا لایه‌های مختلفی دارد. زمانی که ارز ترجیحی پرداخت می‌شود، از زمان واردات کالا تا زمانی که به دست مردم برسد، لایه‌های مختلفی در نظام توزیع طی می‌شود، چون در اثر عوامل مختلف هزینه‌ای به آن اضافه می‌شودد، به همین دلیل بیشتر از قیمت واقعی، به دست مردم می‌رسد.

از این به بعد چه اتفاقی برای وارد کنندگان خواهد افتاد؟

آقای صالح آبادی: از این پس واردکننده براساس نرخ نیما واردات خود را انجام می‌دهد بنابراین یک اصلاح قیمتی به وجود می‌آید، اما مابه التفاوت آن به مردم پرداخت خواهد شد.

تفاوت واردات‌ای است که در گذشته بانک مرکزی از محل ارز حاصل از نفت و فرآورده‌ها و ... ارز ترجیحی تامین می‌کرد، تنها تامیین کننده ارز کالا‌های اساسی دولت بود که بانک مرکزی تامین می‌کرد.

اما در آینده به دلیل استفاده از ارز نیمایی بانک مرکزی، دولت و سامانه نیما تامی می‌شود؛ بنابراین کانال تامین ارز نسبت به گذشته متنوع‌تر خواهد شد.

طبق برآورد اولیه برای تهیه زیرساخت پرداخت کالابرگ الکترونیک، دو ماه زمان نیاز است

زیرساخت‌های کالابرگ الکترونیکی تا کجا آماده شده است؟

آقای صالح آبادی: این موضوع در زمینه نانوایی‌ها، به صورت آزمایشی در یکی از استان‌ها در حال انجام است و در صورتی که موفقیت آمیز باشد، می‌تواند به کالا‌های دیگر هم تعلق پیدا کند و شاید در این بستر، بتوان یارانه را پرداخت کرد.

در زمان خرید، یک بخشی از قیمت کالا توسط افراد و مابه التفاوت آن، از محل سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها پرداخت خواهد شد که زیرساخت‌های فنی جدید لازم دارد.

متولی تامین این زیرساخت‌ها چه دستگاهی خواهد بود؟

آقای صالح آبادی: متولی آن وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی هستند. حدود دو ماه زمان برای تهیه این زیرساخت‌ها برآورد اولیه شده که این دوماه برای سایر کالا‌ها هم هست.

استفاده از ارز نیمایی به بازار ارز لطمه‌ای وارد نمی‌کند؟، برنامه بانک مرکزی در این زمینه چیست؟

آقای صالح آبادی: در آینده وضع کشور نسبت به گذشته بهتر خواهد شد، زیرا درآمد‌های ارزی بیشتر شده است. نفت‌ بالای ۱۰۰ دلاری که در بهمن و اسفند به فروش رسیده، وصولی‌های آن در حال پرداخت است؛ بنابراین در حوزه تامین ارز وضعیت خوبی داریم.

پریروز ۳۳۲ میلیون دلار طی بیست و چهار ساعت در سامانه نیما تامین ارز داشتیم و اکنون عرضه ارز  در سامانه نیما از تقاضا بالاتر است. از ابتدای سال تاکنون، در سامانه نیما ۴.۳ میلیارد دلار ارز معامله شده  که نسبت به پارسال، ۱۰۰ درصد رشد در معاملات داشتیم و میزان عرضه، دو برابر این مقدار بوده است.

ذخایر اسکناسی بانک مرکزی بیشترین ذخایر اسکناسی این بانک در تاریخ است

دلیل افزایش نرخ ارز در بازار چیست؟

آقای صالح آبادی: در بازار‌های رسمی به اندازه کافی تامین ارز داریم، اما باید به نیاز‌های بازار پاسخ داد. دو نوع نیاز در بازار‌های کشور وجود دارد، یکی برای واردات کشور است.

پارسال ۱.۶ میلیارد دلار در بازار متشکل ارزی، معامله داشتیم و بیش از ۵۵ میلیارد دلار تامین ارز برای کالا‌های اساسی داشتیم و امسال با شرایط ارزی که وجود دارد، این مقدار قطعا بیشتر خواهد شد؛ بنابراین نیاز ارزی کشور را برای واردات تامین خواهیم کرد. اگر در بازار بیرون التهابی وجود دارد، با تامین ارزی که در بازار اتفاق خواهد افتاد، برطرف خواهد شد.

طبق محاسبات ارزی که بانک مرکزی انجام داده، نرخ واقعی ارز پایین‌تر از رقمی است که در بازار وجود دارد. ذخایر اسکناسی بانک مرکزی بیشترین ذخایر اسکناسی این بانک در تاریخ است؛ بانک مرکزی در فضای رسمی حضور و برای فضا‌های غیر رسمی نیز برنامه دارد.

محدودیت در واردات کالا‌ها تغییر پیدا می‌کند؟

آقای صالح آبادی: جلسات متعددی با وزارت صمت در حال برگزاری است؛ با توجه به این که وضعیت منابع ارزی کشور بهتر شده، ثبت و سفارش‌های مختلفی در چارچوب‌هایی که وزارت صمت تعریف می‌کند و می‌فرستد، از سوی بانک مرکزی تامین ارز آن صورت می‌گیرد.

۴ میلیارد دلار برای کالا‌های اساسی در سامانه نیما تامین شده، برای دارو یک میلیارد دلار و برای سایر کالا‌های اساسی ۳ میلیارد دلار تامین ارز صورت گرفته است.

پرداخت یارانه‌های جدید با خلق پول انجام نشده است

آیا بانک مرکزی رکورددار خلق نقدینگی شده است؟

آقای صالح آبادی: در ماه‌های گذشته نرخ رشد نقدینگی روند نزولی داشته و اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی، کاهش پیدا کرده است و بدهی دولت هم کاهش یافت. میزان فروش اوراق بانک‌ها به بانک مرکزی نیز ۹۵ هزار میلیارد تومان بود که به ۸۹ هزار میلیارد تومان کاهش پیدا کرده است.

یارانه‌ای که تامین شده، از محل حساب سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها که نزد بانک مرکزی است، تامین شده و خلق پولی صورت نگرفته است. زمانی که ارز به نرخ نیمایی فروخته می‌شود، ریال آن به سازمان هدفمند سازی یارانه‌ها انتقال می‌یابد. تورم در ناحیه عرضه داریم، اما از ناحیه خلق پول نداریم که جبران خواهد شد. براساس محاسبات، کمتر از ۱۰ درصد تورم از ناحیه عرضه است.

با توجه به آمار‌ها تسهیلات دهی بانک‌ها ۶۰ درصد افزایش پیدا کرده است، استفاده از سامانه سمات به کجا رسید؟

آقای صالح آبادی: روند سامانه سمات بسیار خوب است و تعهداتی که بانک‌ها دارند، در این سامانه ثبت می‌شود. سامانه سمات به مرور در حال تکمیل است و قواعد نظارتی در آن پیاده سازی می‌شود.

در این سامانه قاعده ای در حال وضع است که اگر بانکی بخواهد به شرکت‌های تابعه و وابسته به خودش تسهیلات دهد، قواعد نظارتی بانک مرکزی محدودیت‌هایی دارد که این محدودیت‌ها در زمینه اعطای این تسهیلات، مد نظر است و سامانه سمات اجازه پرداخت این تسهیلات خارج از چهارچوب را نمی‌دهد.

سامانه سمات تا پایان سال هوشمند و در بانک مرکزی تمام تراکنش‌های افراد رصد خواهد شد. دیروز موردی وجود داشت که در یکی از بانک‌ها پولشویی انجام می‌دادند و با فرد خاطی برخورد شد.