شعبان یا شَعبان المُعَظّم هشتمین ماه تقویم هجری قمری است که بنا به احادیث، فضیلت بسیاری دارد و در آن به روزه‌داری، صدقه دادن، صلوات فرستادن و خواندن دعا‌های خاص مانند صلوات شعبانیه و مناجات شعبانیه سفارش شده است. همچنین در این ماه مناسبت‌های مذهبی مختلفی وجود دارد از جمله آن‌ها میلاد امام حسین (ع)، حضرت عباس (ع)، امام سجاد (ع)، و حضرت علی‌اکبر و امام مهدی (عج) است که به اعیاد شعبانیه شناخته می‌شوند.

دراین باره صحبت های حجت الاسلام والمسلمین موسی جامعی را می خوانید.

فضیلت ماه شعبان و اعمال این ماه را  بفرمایید.

ماه شعبان ماه سراسر رحمت و ماه وصل به خدا است. در روایت داریم که پیغمبر اکرم فرمودند: ماه شعبان ماه من است و هر کس که در این ماه مرا یاری کند بهشت بر او واجب می‌شود. سوال کردند یا رسول الله چگونه شما را در این ماه یاری کنیم، فرمودند: با روزه داری حتی اگر یک روز از این ماه را کسی هم روزه بگیرد فضیلت و تاثیر بسیار بسزایی در خودسازی افراد دارد. البته سیره پیغمبر اکرم در این بود که تمام ماه شعبان را روزه می‌گرفتند، اما هرچه در توان شخص است به هر میزان که می‌توانیم خودمان را شبیه به پیغمبر کنیم و به سیره پیغمبر اکرم رجوع کنیم؛ لذا روزه‌داری در ماه شعبان بسیار وارد شده و از جمله اذکاری که توصیه شده در ماه شعبان خوانده شود، یکی صلوات بر محمد و آل محمد است و دیگری صلوات مخصوص ماه شعبان است که در مفاتیح آمده و ویژه ماه شعبان است و جداگانه وارد شده که موقع ظهر و نیمه شب در این خصوص توصیه شده در ماه شعبان خوانده شود. یکی دیگر از اذکار ذکر استغفار است، چون ماه شعبان ماه خودسازی است. یک عمل دیگری هم در ماه شعبان سفارش شده که در روایات هم هست اونم صدقه دادن در ماه شعبان است.

صدقه دادن در ماه شعبان چه آثاری دارد؟

صدقه دادن مطلقا در همه ایام سال مستحب است و در این موضوع هیچ شکی نیست، اما صدقه ماه شعبان یک ویژگی دارد که در بقیه ماه‌ها این ویژگی وجود ندارد.

از حضرت ابو عبد اللّه جعفر بن محمد صادق-علیه السّلام-درباره‌ى روزه‌ى ماه رجب پرسیدم. فرمود: چرا درباره‌ى روزه‌ى ماه شعبان نمى‌پرسید؟ عرض کردم: اى پسر رسول خدا، ثواب کسى که یک روز از ماه شعبان را روزه بگیرد، چیست؟
فَقَالَ الْجَنَّةُ وَ اللَّهِ فَقُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا أَفْضَلُ مَا یُفْعَلُ فِیهِ قَالَ الصَّدَقَةُ وَ الِاسْتِغْفَارُ
فرمود: به خدا سوگند، بهشت. عرض کردم: اى پسر رسول خدا، بهترین عمل در آن چیست؟ فرمود: صدقه و استغفار.

وَ مَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ فِی شَعْبَانَ رَبَّاهَا اللَّهُ تَعَالَى کَمَا یُرَبِّی أَحَدُکُمْ فَصِیلَهُ حَتَّى یُوَافِیَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ قَدْ صَارَ مِثْلَ أُحُدٍ
هرکس در ماه شعبان صدقه بدهد، خداوند متعال آن را مى‌پرورد، همان گونه که شما بچه شتر را پرورش مى‌دهید، تا این‌که روز قیامت به او مى‌دهد، در حالى که به اندازه‌ى کوه «احد» گردیده است، یعنی ثواب آن را بزرگ می‌کند به اندازه کوه احد می‌کند و روز قیامت به شما برمی‌گرداند. ما در هیچ ماهی چنین ویژگی را برای صدقه جز ماه شعبان نداریم؛ بنابراین خوب است تلاش کنیم در ماه شعبان از فقرا، ایتام و هر کسی که پیرامون ما نیازمند است دستگیری کنیم.

چگونه خود را برای ماه رمضان آماده کنیم؟

روزه ماه شعبان، مقدمه و آماده سازی برای ماه رمضان است. خداوند متعال در ماه رجب و شعبان زمینه خودسازی و تقوا را ایجاد کرده است. آسمان و افلاک آماده است برای اینکه شخص خودش را از گناهان پاک کند. هر چقدر که کسی بتواند در ماه رجب و شعبان خودش را بهتر بسازد و تقوا را در خودش بیشتر ایجاد کند در ماه رمضان که ماه ضیافت الله است از سفره و مهمانی خدا بیشتر بهره مند می‌شود. روایت است هر کسی در ماه رجب و شعبان بار گناه خودش را سبک‌تر کرده باشد ماه میهمانی خدا بیشتر از هدایای الهی بهره مند می‌شود و این فرصتی است که خداوند متعال قبل از ماه رمضان ایجاد کرده است. برخی توبه و استغفار را به تاخیر می‌اندازند تا درماه رمضان توبه کنند. در ماه رمضان و در طول شبانه روز هم می‌شود توبه کرد، اما آن کسی که قبل از ماه رمضان توبه و استغفار کرده باشد و بار گناهش را سبک کند، در ماه رمضان خیلی بیشتر از آن کسی خوشه چینی می‌کند که با بار سنگین گناه در ماه رمضان وارد می‌شود و تازه می‌خواهد درآن ماه توبه کند.

خواندن مناجات شعبانیه چه آثاری دارد؟

یکی از اعمال وارد شده در ماه شعبان مناجات است. حضرت امام خمینی (ره) فرمودند: تنها مناجاتی که از همه ائمه وارد شده مناجات شعبانیه است غیر از این مناجات دعا و مناجات دیگری را نداریم که گفته باشند همه ائمه می خواندند و مقید و ملتزم بودند. مناجات شعبانیه این ویژگی را دارد. مضامین بسیار بلندی در این مناجات نهفته است که حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه توصیه می‌کردند: مناجات شعبانیه را حتی در ماه‌های دیگر غیر از شعبان هم بخوانید آنقدر مضامین و معارف بلندی در این مناجات نهفته است که حتی در غیر از ماه شعبان هم خواندنش خالی از لطف نیست.