طبق گزارش آزمایشگاه داده تغییرات جهانی، هر ساله به‌علت وقوع برخی از مرگبارترین بلایای طبیعی نظیر زمین‌لرزه، فوران‌های آتشفشانی، طوفان، سونامی، سیل، آتش‌سوزی و خشک‌سالی، به‌طور متوسط نزدیک به ۶۰ هزار نفر جان خود را از دست می‌دهند. بلایای بی‌رحم طبیعی، واقعیتی اجتناب‌ناپذیر از زندگی بشر در طول تاریخ بوده است. با این‌حال، شمار تلفات باستانی‌ترین این بلایا در گذر زمان مفقود شده‌اند.

بیشتربخوانید

• مروری بر مرگبارترین حوادث طبیعی؛ وقتی طبیعت خشمگین می‌شود

براساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ توسط مجله Proceedings of the National Academy of Siences منتشر شد، برای مثال، جزیره باستانی مدیترانه Thera، یک فوران آتش‌فشانی فاجعه‌بار را تجربه کرد که کل تمدن مینوی را در حدود ۱۶۰۰ سال پیش از میلاد، ریشه کن کرد. اما اینکه دقیقا چند نفر جان خود را از دست داده‌اند، آماری است که هیچ‌کس از آن داده و اطلاعات دقیقی در دست ندارد.

با این‌حال، به‌لطف سوابق و مجلات تاریخی، مورخان می‌توانند تعداد تلفات ناشی از مرگبارترین بلایای طبیعی تاریخ در دوران معاصر را تخمین بزنند. براساس چنین سوابقی، بلایای طبیعی زیر مرگبارترین بلایای تمام دوران هستند که از با تخمین‌ها و ارقام مختلفی درباره آمار مرگ و میر و خسارات برآورد شده‌اند.

 زمین‌لرزه و سونامی ۲۰۰۴ اقیانوس هند

زمین‌لرزه فاجعه‌بار ۹.۱ ریشتری در تاریخ ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴ واقع در سواحل غربی سوماترا، اندونزی، در زیر دریا اتفاق افتاد. این زلزله عظیم باعث ایجاد سونامی بزرگی با سرعت حدود ۸۰۰ کیلومتر بر ساعت شد که در عرض ۱۵ الی ۲۰ دقیقه از وقوع زمین‌لرزه به زمین رسید و به ساکنان فرصت چندانی را برای فرار به مناطق مرتفع نداد.

براساس اعلام World Vision، در برخی مناطق به ویژه اندونزی که شدیدترین خسارت را متحمل شد، ارتفاع موج سونامی به بیش از 30 متر می‌رسید. خسارات ناشی از زلزله و سونامی در حدود 10 میلیارد دلار برآورد شده است. به گفته مرکز اطلاعات محیطی NOAA، این رویداد سومین زمین‌لرزه بزرگ تاریخ از سال 1900 به‌شمار می‌رود و سونامی حاصل از آن بیش از هر نمونه دیگر ثبت شده در تاریخ، باعث کشته شدن تعداد زیادی از مردم شد.

۱۰- زلزله ۱۹۷۶ تانگشان

براساس گزارش سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده (USGS)، در ساعت ۳:۴۲ بامداد روز ۲۸ ژوئیه ۱۹۷۶، شهر تانگشان چین به‌وسیله زمین‌لرزه‌ای عظیم به بزرگی ۷.۸ ریشتر، به‌طور کامل با خاک یکسان شد. تانگشان، یک شهر صنعتی با جمعیتی حدود ۱ میلیون نفر در زمان فاجعه بود که در طی این زلزله، بیش از ۲۴۰ هزار نفر تلفات داد. در حالی‌که این آمار رسمی کشته شدگان است، برخی از کارشناسان معتقدند که این رقم به‌شدت دست‌کم گرفته شده و احتمالا تلفات جانی در حدود ۷۰۰ هزار نفر بوده است. بر اساس گزارش‌ها، ۸۵ درصد از ساختمان‌های تانگشان فرو ریخت و لرزش ناشی از آن در پکن که در فاصله ۱۸۰ کیلومتری قرار داشت نیز احساس شد. چندین سال طول کشید تا شهر تانگشان مجدد بازسازی شود و به شکوه اولیه خود بازگردد.

۹- زمین‌لرزه ۵۲۶ پس از میلاد در انطاکیه

مانند تمام بلایای طبیعی مرگبار تاریخ که هزاران سال پیش روی داده‌اند، به‌سختی می‌توان آمار دقیق تلفات زلزله انطاکیه را به‌دست آورد. وقایع نگار معاصر، جان ملالاس، در آن زمان نوشته که حدود ۲۵۰ هزار نفر در اثر این زمین‌لرزه که در شهر امپراتوری بیزانس (ترکیه و سوریه فعلی) رخ داد، جان خود را از دست دادند. ملالاس این فاجعه را به خشم خدا نسبت داد و گزارش داد که آتش‌سوزی‌های ناشی از زلزله، همه آنچه باقی مانده بود را نابود کرد.

طبق مقاله منتشر شده در سال ۲۰۰۷ در نشریه The Medieval History Journal، تعداد کشته‌ها بیش از هر زمان دیگری بود، زیرا شهر مملو از گردشگرانی بوده که در حال برگزاری جشن برای به مناسبت روز معراج بودند، جشنی که در آیین مسیحیت به مناسبت عروج عیسی به بهشت برگزار می‌شود.

۸- زلزله ۱۹۲۰ های‌یوان

دنگ کیدونگ، زمین‌شناس آکادمی علوم چین، طی سمیناری در سال ۲۰۱۰ گفت:

زلزله‌های های‌یوان بزرگ‌ترین زمین‌لرزه ثبت شده تاریخ چین در قرن بیستم است که از نظر بزرگی و شدت بسیار سهمگین بود.

زمین‌لرزه‌ای که در تاریخ ۱۶ دسامبر سال ۱۹۲۰، نواحی های‌یوان در شمال مرکزی چین را به لرزه درآورد، استان‌های همسایه شامل گانسو و شانسی را نیز به لرزش درآورد. طبق گزارش‌ها، شدت آن ۷.۸ ریشتر ارزیابی شده بود. با این‌حال، چین امروزه ادعا می‌کند که بزرگی آن در حدود ۸.۵ ریشتر برآورد شده است. هم‌چنین در تعداد جان باختگان نیز اختلاف نظر وجود دارد. USGS مجموع تلفات را ۲۰۰ هزار نفر گزارش داده، اما بر اساس مطالعه سال ۲۰۱۰ توسط زلزله‌شناسان چینی، تعداد تلفات ممکن است به ۲۷۳۴۰۰ نفر نیز رسیده باشد. طبق تحقیقی که در سال ۲۰۲۰ توسط مجله Landslides انجام گرفته، ذخایر بالای خاک لس در منطقه باعث ایجاد لغزش‌های عظیمی در جریان زمین لرزه شده که در مرگ ۳۰ هزار نفر دخیل بوده است.

 طوفان ۱۸۹۳ کورینگا

به گفته بخش تحقیقات طوفان اقیانوس اطلس و هواشناسی NOAA، طوفان کورینگا در ۲۵ نوامبر ۱۸۹۳، به شهر بندری کورینگا در خلیج بنگال هند رسید و طوفانی به طول ۱۲ متر را به راه انداخت. سرعت باد و نوع طوفان مانند بسیاری از نمونه‌های دیگر که پیش از قرن بیستم رخ داد‌ه‌اند، مشخص نیست. در طی این بلای مرگبار تاریخی، حدود ۲۰۰ هزار کشتی و ۳۰۰ هزار نفر همراه از بین رفتند.

 طوفان ۱۸۸۱ هایفونگ

این طوفان در تاریخ ۸ اکتبر سال ۱۸۸۱ در شهر بندری هایفونگ واقع در شمال شرقی ویتنام رخ داد و براساس تخمین‌ها، در طی آن ۳۰۰ هزار نفر جان خود را از دست دادند.

زمین‌لرزه ۲۰۱۰ هائیتی

زمین‌لرزه فاجعه‌بار به وسعت ۷ ریشتر که در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۰، هائیتی را در شمال غربی پورتو پرنس لرزاند، به‌عنوان یکی از سه زمین‌لرزه مرگبار تاریخ شناخته می‌شود.

وضعیت هائینی به‌عنوان یکی از فقیرترین کشور‌های نیم‌کره غربی و تاریخ محدود آن در زمین لرزه‌های بزرگ، آن‌را در برابر خسارات و تلفات جانبی بسیار آسیب‌پذیر کرده است. در طی این زمین‌لرزه، ۳ میلیون نفر آسیب دیدند. تخمین کشته شدگان نیز بسیار وسیع است، در ابتدا دولت هائیتی آمار کشته شدگان را ۲۳۰۰۰۰ نفر تخمین زد، اما در ژانویه ۲۰۱۱، مقامات این رقم را به ۳۱۶ هزار نفر تغییر دادند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۰ که در مجله پزشکی درگیری و بقا منتشر شد، از تعداد مرگ و میر ۱۶۰ هزار نفری حکایت دارد. این در حالی است که USGS تعداد تلفات کمتر یعنی ۱۰۰ هزار نفر را اعلام کرده است. این نابرابری‌ها، نشان دهنده دشواری شماری مرگ‌ومیر‌ها حتی در دوران مدرن است.

 طوفان ۱۹۷۰ Bhola

این طوفان گرمسیری در تاریخ ۱۲ یا ۱۳ نوامبر ۱۹۷۰، بنگلادش کنونی (پاکستان شرقی آن زمان) را در نوردید. بر اساس گزارش بخش تحقیقات طوفان NOAA، سرعت حداکثری این طوفان به ۲۰۵ کیلومتر در ساعت رسید. پیش از فرود آمدن به خشکی، موجی از طوفان به ارتفاع حدود ۱۱ متر، جزایر کم‌ارتفاعی را در همسایگی خلیج بنگال فراگرفت و باعث وقوع سیل گسترده شد.

موج طوفان به علت عدم تخلیه ساکنان، منجر به تلفات گسترده در مقیاس ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار نفری شد. گزارش منتشر شده سال ۱۹۷۱ مرکز ملی طوفان و اداره هواشناسی پاکستان نشان می‌دهد که برآورد دقیق تلفات کاری غیرممکن است، به‌ویژه به این دلیل که در آن زمان، کارگران فصلی برای برداشت برنج به منطقه هجوم آورده بودند. طبق اعلام سازمان جهانی هواشناسی، تا زمان نگارش این مقاله، طوفان Bhola مرگبارترین طوفان استوایی ثبت شده است و حدود ۸۶ میلیارد دلار خسارت به بار آورد.

زمین‌لرزه ۱۵۵۶ شانشی

مرگبارترین زمین‌لرزه تاریخ در استان شانشی چین در تاریخ ۲۳ ژانویه ۱۵۵۶ رخ داد. این زلزله که در مقطعی پس از سلطنت امپراتوری اتفاق افتاد. در طی آن، مساحتی در حدود ۱۰۰۰ کیلومتر مربع از سطح زمین کاهش یافت. تخمین زده می‌شود که حدود ۸۳۰ هزار نفر در اثر فروریختن یائودونگ آنها (خانه‌های غار شکل که در فلات‌های لس منطقه ایجاد شده بودند) جان خود را از دست دادند. بزرگی دقیق این زمین‌لرزه در گذر تاریخ گم شده است، اما ژئوفیزیکدانان امروزی، وسعت آن را در حدود ۸ ریشتر برآورد کرده‌اند.

 سیل ۱۸۸۷ رودخانه زرد

رودخانه زرد (هوانگ هه) در چین در اواخر دهه ۱۸۸۰، به لطف مجموعه‌ای از دایک‌های حفاظتی ساخته شده برای مهار رودخانه در هنگام عبور از زمین‌های کشاورزی چین، به‌طور نامنظمی در بالای اکثر زمین‌های اطراف قرار گرفته بود. با گذشت زمان، گل و لای این دایک‌ها را فراگرفت و به تدریج سطح رودخانه را به در ارتفاع بالاتری قرار داد. وقتی باران‌های شدید، رودخانه را در سپتامبر ۱۸۸۷ لبریز و متورم کرد، از روی دایک‌ها به زمین‌های کم‌ارتفاع اطراف ریخت و چیزی در حدود ۱۲۹۴۹ کیلومتر مربع را به زیر آب برد. در نتیجه این سیل، حدود ۹۰۰ هزار تا ۲ میلیون نفر جان خود را از دست دادند.

 سیل ۱۹۳۱ رودخانه یانگ‌تسه

شدت بیش از حد بارندگی در چین مرکزی که در ژوئیه و آگوست ۱۹۳۱ رخ داد، باعث وقوع مرگبارترین بلایای طبیعی در تاریخ جهان شد. رودخانه یانگ‌تسه از سواحل خود فراتر رفت، زیرا ذوب برف بهاری با بیش از ۶۰۰ میلی‌متر باران که در ماه جولای باریده بود، ترکیب شد. این سیل مساحتی در حدود ۱۸۰ هزار کیلومتر مربع را به زیر آب برد و یانگ‌تسه را به دریاچه‌ای غول‌پیکر تبدیل کرد. آمار‌های دولتی معاصر، تعداد کشته‌ها را حدود ۲ میلیون نفر برآورد کرده‌اند. اما دیگر موسسات تحقیقاتی از جمله NOAA بر این باور هستند که آمار مرگ و میر حاصل از این فاجعه، احتمالا به ۳.۷ میلیون نیز می‌رسد.

منبع: گدجت نیوز