باشگاه خبرنگاران جوان - روزگاری ملاک فرهیختگی آدم‌ها را از تعداد کتاب‌هایی می‌سنجیدند که خوانده است، اما حالا فرهیختگی سنجه مهم‌تری یافته است. معیار این آدم‌ها را با سفر‌هایی اندازه می‌گیرند که رفته است. بدیهی است هدف سفر، بالا بردن دز فرهیختگی آدم‌ها نیست. انگیزه‌های بسیاری برای بستن چمدان و زدن به دل جاده وجود دارد. روزگاری گشت و گذار، جزئی از فراغت مردمان بود و حالا مدت‌هاست پیشوند پرطمطراقی به خود گرفته است؛ پیشوندی به نام «صنعت».

صنعتی که بسیاری از کشور‌ها را از فرش به عرش برده، درآمد ارزی‌شان را به شکل شگفت‌انگیزی افزایش و معیشت مردمانش را تکان داده است. این کشور‌ها لزوما در دسته کشور‌های باستانی مملو از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی نبوده‌اند، گذشت آن زمان که یک سازه چند صدساله باعث گسیل جست‌وجوگرانی از نقاط مختلف جهان شوند، حالا انگیزه ابتدایی خود مردمان آن سرزمین هستند.

شهروندان جاذبه گردشگری‌اند، این‌که چه می‌پوشند، چه می‌خورند و چه تفریحی دارند و خلاصه چگونه در این جهان عجیب زیست می‌کنند، مهم‌ترین دلیل گردشگری است. از حجم به جا مانده از خاطره‌نگاری‌های ایرانی‌ها می‌توان یک نتیجه دیگر هم گرفت که سفر همواره تنیده به فرهنگ این سرزمین بوده است. هر کجا رفته، نقشی زده و چیزی نوشته‌اند. سیاحانی هم که گذارشان به ایران افتاده کم نبوده‌اند.

حالا اتفاقا همان جامانده سیاحان شده است ابزاری برای پژوهشگران تا بفهمند نیاکانشان چند صد سال پیش چگونه می‌زیستند. اما زمانه عوض شده، اگر صد‌ها سال پیش شرح شگفتی سرزمینی باید سینه‌به‌سینه نقل می‌شد حالا از روی مبل راحتی خانه می‌توان ریز جزئیات مقصد سفر را دید و خواند. حالا بستر همه این سیاحت‌ها، پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی‌اند. جالب این‌که هنوز هم حتی با وجود گرفتاری‌های معیشتی حتی با وجود فراگیری یک بیماری عفونی، همچنان صفحه‌های مربوط به گردشگری جزو صفحات مورد توجه کاربران است. همین است که آمار‌های تازه منتشر شده از میزان پست‌های منتشر شده از گردشگری ایران در شبکه‌های مجازی را جالب توجه کرده است.

وقتی از سفر حرف می‌زنیم

برای آمارگیری باید تعریف ثابت و همگنی از گردشگری داشته باشیم. سازمان جهانی گردشگری این کار را راحت‌تر کرده است. این سازمان با توجه به تمام تعاریف گردشگری که تا قبل از سال ۱۹۹۴ ارائه شده بودند، در سال ۱۹۹۵ یک تعریف نهایی منتشر کرد: «مجموعه فعالیت‌های فرد یا افرادی که به مکانی غیر از مکان عادی زندگی خود مسافرت و حداقل یک شب و حداکثر یک سال آنجا اقامت می‌کنند و هدف از مسافرت آنان نیز گذراندن اوقات فراغت است. البته اهدافی نظیر اشتغال و کسب درآمد شامل آن نمی‌شود.» با این توصیف، حالا مرکز پژوهشی بتا، مطالعه‌ای کرده است که تعداد پست‌ها و لایک‌های مرتبط با گردشگری ایران را طی یک‌سال گذشته در شبکه‌های مجازی به تفکیک نشان می‌دهد.

اینستاگرامی‌ها و گردشگری

اینستاگرام به نظر می‌رسد محبوب‌ترین شبکه اجتماعی ایرانی‌ها در حال حاضر است. تعداد کاربران ایرانی این شبکه اجتماعی هم نشان می‌دهد اقبال آن‌ها به اینستاگرام قابل توجه است. آمار‌های رسمی داخلی در ارتباط با تعداد کاربران ایرانی اینستاگرام در دست نیست. اما بنا به برخی منابع خارجی، حداقل نیمی از ایرانی‌ها در اینستاگرام فعال هستند. به این ترتیب تعداد کاربران ایرانی اینستاگرام بیش از ۴۰ میلیون نفر برآورد می‌شود. پایگاه استاتیسکا در فهرستی که به‌تازگی منتشر کرده ایران را در رتبه هشتم کشور‌هایی قرار داده است که صاحب بیشترین کاربر در اینستاگرام هستند. به گواه داده‌های این پایگاه، تعداد کاربران ایرانی در سال۲۰۲۰ در ایران در حالی ۳۲میلیون برآورد شده است که این تعداد در سه ماه پایانی سال ۲۰۲۱ به عدد ۴۳ میلیون کاربر رسیده است. حالا مرکز پژوهشی بتا اعلام کرده است تعداد پست سالانه تولید شده در موضوع سفر و گردشگری به صورت عمومی در اینستاگرام فارسی به حدود هفت میلیون و ۸۰۰ هزار پست می‌رسد که این تعداد بیش از ۲۰۰ میلیون لایک و حدود ۹۰ میلیون کامنت دریافت می‌کند و در مجموع حدود هفت میلیارد بار دیده می‌شود.

گردشگری و پرنده کوچ آبی

قصه سفر و گردشگری برای کاربران توییتر هم جذابیت بسیاری داشته است. حداقل آمار‌های منتشر شده طی یک‌سال گذشته که چنین نشان می‌دهد. آن‌طور که از تعداد کاربران توییتری می‌گویند این شبکه اجتماعی در جهان حدود ۳۶۰میلیون دنبال‌کننده دارد که سهم کاربران ایرانی آن بیش از دو میلیون نفر است. حالا پژوهش منتشر شده نشان می‌دهد در بستر توییتر توسط کاربران ایرانی حدودا در یک سال دو میلیون توییت و ریتوییت در موضوع گردشگردی و سفر منتشر شده که حدود ۱۱میلیون لایک می‌گیرد. البته تفاوت فاحش تعداد محتوا‌های منتشر شده توییتر و اینستاگرام جدای از تعداد کاربرانش به ماهیت آن بازمی‌گردد، چرا که اینستاگرام اساسا شبکه به اشتراک‌گذاری تصاویر است.

توییتر، برای سفر‌های خارجی و داخلی

در توییتر، اما حکایت دیگری در جریان است. به این معنا که ۵۰درصد پست‌های منتشر شده مرتبط با گردشگری، مربوط به سفر‌های داخلی و ۴۵درصد آن‌ها مربوط به سفر‌های خارجی است. باید به این نکته توجه داشت که در بستر توییتر بر خلاف بستر اینستاگرام، پست‌های کمی با محتوا‌هایی نظیر تبلیغ وسایل سفر یا آموزش سفر که در بستر اینستاگرام با عنوان «نامشخص» ذکر شده بود، وجود دارد؛ پس به نظر می‌رسد بستر توییتر محل مناسبی برای پرداختن به موضوعات اشاره شده نیست. همچنین نکته دیگری که از مقایسه توجه کاربران اینستاگرام و توییتر به گردشگری می‌توان برداشت کرد، این است که پست‌های مرتبط سفر‌های خارجی در بستر توییتر سهم به مراتب بالاتری را نسبت به اینستاگرام به خود اختصاص داده‌اند و دلیلش، انتشار متعدد پست‌های مربوط به سفر اربعین در توییتر است. موردی که در اینستاگرام به‌ندرت مشاهده می‌شود. اغلب پست‌های توییتر که به سفر خارجی می‌پردازند، در واقع به موضوع راهپیمایی اربعین و سفر به عراق پرداخته‌اند.

جاده‌ای به نام شبکه‌های اجتماعی

همان‌طور که گفته شد پلتفرم‌های مجازی حالا نقش همان بروشور‌های تبلیغاتی گذشته را در ایجاد انگیزه برای سفر به عهده دارند. آنچه مشخص است با گسترش فضای مجازی یکی از ابزار اصلی که تحلیل و تحقیق در حوزه‌های مختلف به‌ویژه صنعت گردشگری باید مورد توجه قرار بگیرد شبکه‌های اجتماعی است که می‌تواند کمک بسزایی به حرکت علمی و دقیق در جهت بهبود وضعیت صنعت آسیب‌دیده گردشگری در زمان کرونا بکند. به بیان بهتر با بهره‌گیری فعالیت و نهاد‌های مرتبط با گردشگری از حوزه داده‌کاوی و تحلیل شبکه‌های اجتماعی در گام اول و اقدام درست در بستر شبکه‌های اجتماعی در گام‌های بعدی می‌توان صنعت گردشگری پساکرونا را به گسترش و فعالیت سودده و فراگیری بهتر تصور کرد.

منبع: جام جم

انتهای پیام/