گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، ،به احتمال زیاد اصطلاح میکروبیوم انسان به گوشتان خورده است، مجموعه‌ای از میکروارگانیسم‌ها مانند باکتری‌ها و قارچ‌ها که در روده و روی پوست انسان زندگی می‌کنند و به نحوی این کالبد گوشتی را با ما شریک هستند. حال سوال اینجاست که چقدر درباره «ویروم» می‌دانید؟ ویروم مجموعه‌ای از تمام ویروس‌های درون بدن انسان است که در هر بافتی، از خون گرفته تا مغز، پیدا می‌شوند. این ویروس‌ها حتی در کد‌های ژنتیکی سلول‌های انسان نیز تنیده شده‌اند.

ویروس‌ها پرشمارترین موجودات روی زمین به شمار می‌روند. تخمین زده می‌شود تعداد سلول‌های باکتریایی انسان تقریباً به اندازه سلول‌های بدن آنها، حدود ۳۷ تریلیون، باشد. میزان ذرات ویروسی موجود در بدن انسان حداقل ۱۰ برابر تعداد سلول‌های باکتریایی است. بسیاری از این ویروس‌ها در فرایند‌های ضروری بدن نقش دارند و بخشی از اکوسیستم درونی انسان هستند. به‌جرئت می‌توان گفت که اگر این ویروس‌ها ناپدید شوند، انسان مدت زیادی نمی‌تواند زنده بماند.

دنیای ناشناخته ویروس‌ها
بشر برای دستیابی به درک این موضوع که ویروس‌ها دقیقا چه کار‌هایی انجام می‌دهند، راه درازی در پیش دارد. در حال حاضر انسان بخش بزرگی از ویروس‌ها را نمی‌شناسد. تخمین زده می‌شود که حوزه ویروس‌شناسی تاکنون حدود یک درصد از تنوع ویروسی موجود در دنیا را بررسی کرده است. اکثر ویروس‌ها کشف‌نشده باقی می‌مانند، برخی دانشمندان از این ویروس‌ها به عنوان «ماده تاریک ویروسی» یاد می‌کنند. با این حال ویروس‌ها در تمام بخش‌های بدن انسان وجود دارند.

نتایج مطالعه دانشمندی به نام کی ساتو از دانشگاه توکیو در سال ۲۰۲۰ حاکی از آن است که ویروس‌ها در بافت‌های بدن انسان شامل مغز، خون، کلیه و کبد حضور دارند. ساتو و گروه تحقیقاتی وی، کمیت این ویروس‌ها را بررسی کردند تا اطلس ویروسی از بافت انسانی تهیه کنند. آن‌ها این کار با ارجاع متقابل داده‌های توالی RNA در برابر ژنوم‌های ویروسی موجود در پایگاه‌های اطلاعاتی انجام دادند. البته این روش تنها برای تعداد انگشت‌شماری از ویروس‌ها، مواردی که پیشتر شناخته شده و در پایگاه‌های اطلاعاتی وجود داشتند، قابل‌استفاده بود.

این امر بدین معناست که سوگیری در خصوص شناسایی ویروس‌های شناخته‌شده وجود دارد. اکثر ویروس‌های کشف‌شده مضر هستند و با عنوان بیماری‌زا شناخته می‌شوند. علاوه بر سوگیری در پایگاه‌های اطلاعاتی ژنتیکی، جمع‌آوری نمونه از بافت‌های سالم غیر از روده دشوار است. بدین ترتیب ممکن است بسیاری از ویروس‌های بی‌ضرر و مفید هرگز شناسایی نشوند.

ویروس‌ها؛ خوب یا بد؟
تصور این که ویروس‌ها مهاجمانی مخرب و بیگانه هستند بسیار آسان است. وقتی یک ویروس با سطح سلول انسانی تماس پیدا می‌کند، کد DNA یا RNA خود را به داخل سلول تزریق می‌کند و کنترل آن را به دست می‌گیرد. درواقع ویروس، سلول انسانی را به کارخانه‌ای برای تولید ویروس‌های جدید تبدیل می‌کند. اگر شخصی بخواهد یک ویروس را مجسم کند، تصویری از پوسته پروتئینی آن را که شبیه فضاپیماست به خاطر می‌آورد. این پوسته پروتئینی «کاپسید» نام دارد و برای انتقال ویروس‌ها بین سلول‌ها استفاده می‌شود. «سارس-کُو-۲» ویروس کرونایی که مسئول همه‌گیری کووید-۱۹ است، تاجی از برآمدگی‌های میخ مانند بر سطح کاپسید خود دارد.

با این حال ویروس‌ها آنقدر که به نظر می‌رسند، بیگانه نیستند. اصطلاح «ویروس» درواقع موجوداتی با ویژگی‌های بسیار متنوع را توصیف می‌کند. فردریک بوشمن، متخصص میکروبیوم انسان و پروفسور دانشگاه پنسیلوانیا در این خصوص می‌گوید «گاهی اوقات کلمات ما برای توصیف اشیا با ماهیت واقعی آن‌ها مطابقت ندارد.» برای مثال ویروس‌ها می‌توانند با مکانیسم‌های بسیار متنوعی منتقل شوند. یکی از این روش‌ها «رترو ویروس‌های درون‌زا» نام دارد، در این حالت DNA ویروسی به طور مستقیم به سلول‌های انسانی منتقل می‌شود چراکه با کروموزوم‌ها ادغام می‌شوند. درواقع هشت درصد از ژنوم انسانی شامل این رترو ویروس‌های درون‌زاست.

ویروس‌های تنیده شده در DNA انسان
تنها بخش کوچکی، کمتر از دو درصد، از DNA انسان برای تولید مستقیم مولکول‌های پروتئینی، در فرایندی به نام رونویسی، کد تولید می‌کنند. زیست‌شناسان بر این باور بودند که باقی DNA انسان عملکرد ندارند و آن را DNA به درد نخور می‌نامیدند. حال زیست‌شناسان می‌دانند که بخش قابل‌توجهی از DNA از درج‌های ویروسی قبلی مشتق شده‌اند و برای تنظیم رونویسی ژن‌های دیگر بسیار مهم هستند. برخی ژن‌های ویروسی در مناطقی از DNA انسانی وجود دارند که پروتئین‌های ضروری تولید می‌کنند. این ژن‌ها در طول تاریخ تکامل انتخاب شده‌اند تا عملکرد‌های اساسی بدن انسان را انجام دهند، بنابراین نمی‌توان به طور قطع آن‌ها را ژن انسانی یا ژن ویروسی نامید.

ژنی که در رشد جفت انسان استفاده می‌شود از یک رترو ویروس درون‌زا قرض گرفته شده است. این ژن در ابتدا برای تولید پروتئینی تکامل یافته بود که سلول‌های میزبان را با یکدیگر ترکیب می‌کرد. طی گذشته تکاملی انسان، فرایند برداشت ژن از سراسر درخت زندگی بار‌ها اتفاق افتاده است. برخی متخصصان بر این باورند که حدود ۱۴۵ مورد از ۲۰ هزار ژن انسان حاصل انتقال ژن افقی یا برداشت ژن از درخت زندگی است. انتقال مولکول‌های ژنتیکی بین گونه‌های مختلف به شکل مذکور باعث شده که ویروس‌ها درخت تکاملی را به شبکه‌ای در هم پیچیده تبدیل کنند.

با این حال ویروس‌ها هنوز در مطبوعات با عنوان‌های منفی معرفی می‌شوند چراکه ویروس‌های شناخته شده معمولا اثرات مضری دارند و منجر به بیماری‌هایی، چون ابولا، ایدز، آبله مرغان و کووید-۱۹ می‌شوند. پیش‌بینی شده که بیش از ۳۲۰ هزار ویروس مختلف در دنیا وجود دارد که قادر به آلوده‌سازی بدن پستانداران است، بسیاری از این ویروس‌ها بی‌ضرر هستند و می‌توانند برای بدن انسان مفید واقع شوند. درک بشر از نحوه اثرگذاری اکثر ویروس‌ها بر بدن انسان بسیار ناچیز است.

منبع:آنا

انتهای پیام/