به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، پس از آغاز درگیری‌های نظامی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر حاکمیت قره‌باغ، هفته گذشته دور جدیدی از تنش‌ها در این منطقه آغاز شد که از سال ۲۰۱۶ تاکنون بی‌سابقه بوده است. در این درگیری‌ها تعداد قابل‌توجهی از نظامیان دو کشور کشته و مجروح و جنگ رسانه‌ای به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی میان دو کشور درگرفته است.

شورای امنیت از طرفین درگیر درخواست کرده که ضمن برقراری آتش‌بس، به‌پای میز مذاکره بیایند و منازعه را از طریق گفتگو حل‌وفصل کنند. کشور‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای نیز به این درگیری سنگین مسلحانه واکنش نشان داده و خواستار خویشتن‌داری طرفین شدند. در همین راستا، جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کشور‌های منطقه، افزون بر درخواست برقراری آتش‌بس فوری، تنها راه‌حل نهایی این تنش قدیمی را گفتگو‌های دوجانبه معرفی کرده است.

مروری بر تاریخچه مناقشه قره‌باغ

منطقه قره‌باغ پس از جنگ اول ایران و روسیه تزاری طی عهدنامه گلستان از خاک ایران جدا شد و در زمان حکومت اتحاد جهانی جماهیر شوروی تحت حاکمیت این نظام سیاسی قرار گرفت. در سال ۱۹۸۸ که مقارن با اواخر دوره حکومت شوروی بود، ارمنی‌ها خواستار استقلال شدند که توسط ارتش آذربایجان به رهبری حیدر علی‌اف، رئیس‌جمهور پیشین آذربایجان سرکوب شدند.

حیدر علی‌اف، رئیس‌جمهور پیشین جمهوری آذربایجان

در واکنش به این سرکوب، نظامیان ارمنستان وارد عمل شده و طی سال‌های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۴ با ارتش آذربایجان به جنگ پرداختند که دست‌آخر، منطقه مورد مناقشه قره‌باغ را به تصرف خود درآوردند. آذربایجان با تکیه‌بر اصل تمامیت ارضی و قطعیت مرز‌های بین‌المللی، قره‌باغ را متعلق به خود می‌داند و در مقابل، ارمنستان نیز استدلال می‌کند که ۸۰ درصد ساکنان این منطقه را ارامنه تشکیل می‌دهند و آن‌ها هستند که باید سرنوشت خود را تعیین کنند.

تنش در قره‌باغ چرا برای ایران مهم است؟

در این میان، جمهوری اسلامی به‌عنوان یکی از کشور‌های مهم منطقه که در تنش‌های منطقه قره‌باغ حائز نقش مؤثری بوده و هست، قادر است با اتکا به پیوند‌های تاریخی- فرهنگی با منطقه قفقاز، در حل‌وفصل درگیری‌های اخیر، ابتکار عمل دیپلماتیک را از سایر کشور‌هایی که با اغراض و منافع خاص، وارد به‌اصطلاح میانجیگری شده‌اند، به دست گیرد.

از سوی دیگر، ایران، هم‌جوار منطقه قفقاز است و احساسات پان ترکیستی که ترکیه به آن دامن می‌زند، می‌تواند بر جمعیت چند میلیون نفری آذری زبان‌های داخل کشور نیز تأثیر بگذارد. به این مفهوم که عده‌ای از جریان‌های تجزیه‌طلب و معاند نظام از فرصت به وجود آمده برای بر هم زدن امنیت کشور سوءاستفاده کنند.

خطر حضور تروریست‌های تکفیری در مرز‌های شمالی کشور

افزون بر این، عناصر تکفیری منتقل‌شده از سوریه به منطقه قره‌باغ نیز می‌تواند خطرات راهبردی و امنیتی مضاعفی برای کشور ایجاد کرده و تهدیداتی که پیش‌تر از طریق عراق و بازیگردانی تروریست‌های داعش بنا بود به داخل مرز‌های کشور کشانده شوند، این بار از مسیر مرز‌های شمالی کشور کلید بخورد. بر این اساس، دستگاه دیپلماسی کشورمان با به دست گرفتن ابتکار عمل نباید اجازه دهد که درگیری‌های نظامی بیش از این ادامه پیداکرده و این منطقه به کریدوری امن برای تروریست‌های فراری تکفیری از سوریه بدل شود.

بیشتر بخوانید

• تاکید اسد بر اهمیت نقش روسیه در تضمین امنیت و ثبات سوریه
• هشدار پمپئو به ترکیه درباره اعزام جنگجویان خارجی به قره باغ

سوابق تلاش ایران برای میانجیگری در منطقه قره‌باغ

جمهوری اسلامی تاکنون سه بار تلاش کرده که راه‌حلی دائمی برای بحران قره‌باغ بیابد. در سال ۱۹۹۱، دکتر علی‌اکبر ولایتی وزیر امور خارجه وقت کشورمان به همتای ارمنی خود پیشنهاد میانجیگری ارائه داد، اما آذربایجان و ارمنستان این پیشنهاد را مسکوت گذاشتند. در سال ۱۹۹۲ توسط رؤسای جمهور ارمنستان، آذربایجان و ایران نشستی در این خصوص تشکیل شد و بیانیه‌ای درباره نحوه حل این بحران به امضا رسید، اما این میانجیگری نیز به سرانجام نرسید. سال ۱۹۹۴ آخرین تلاش ایران برای حل مناقشه قره‌باغ به مرحله اجرا درآمد، ولی دخالت برخی از ابرقدرت‌ها ازجمله آمریکا آن را ناکام گذاشت.

این در حالی است که گروه مینسک، شامل روسیه، فرانسه و آمریکا نیز که میدان‌دار اصلی میانجیگری بین آذربایجان و ارمنستان طی دو دهه اخیر بودند، تاکنون به راه‌حل اطمینان بخشی در این خصوص دست نیافته‌اند. شورای امنیت نیز با صدور قطعنامه‌های ۸۷۸ و ۸۸۴ تلاش کرد مفری برای خروج از این تنش بیابد، اما به دلیل تعارض منافع کشور‌های گروه مینسک با شکست مواجه شد؛ و بالاخره این‌که ممکن است میانجیگری جمهوری اسلامی همچون گذشته با توفیق همراه نباشد، اما دست‌کم ایران می‌تواند با اهرم‌ها و ابزار‌هایی که در منطقه دارد، مانع از وخامت اوضاع شده و تدابیری بیندیشد تا تبعات و تهدیدات کمتری از این ناحیه متوجه کشورمان شود.

منبع:  خبرگزاری آنا

انتهای پیام/