به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، دنیای نرم‌افزار‌ها با سرعت شگفت‌آوری به پیش می‎رود. در دو دهه گذشته پیوسته نرم‌افزار‌هایی معرفی و وارد بازار شده‎اند و تعدادی نیز بازنشسته و کنار گذاشته شده‎اند. علتش هم این بوده که عملکرد خوبی نداشته‎اند، یا به دلایل متنوع توسعه‎شان متوقف شده یا گزینه بهتری جای آن‌ها را گرفته است.

معمولا بیشتر این نرم‌افزار‌ها خیلی زود فراموش می‎شود. اما در میان آن‌ها نرم‌افزار‌هایی است که هنوز به یاد آوردن‎شان برای ما جالب و خاطره‌انگیز است، زیرا فعلا هیچ نرم‌افزاری به‌خوبی آن‌ها عرضه نشده، یا اولین نرم‌افزار‌هایی بودند که در زمان آشنایی با دنیای رایانه و فناوری دیجیتال با آن‌ها آشنا شده‎ایم.

بیش از ۴۰ سال از راه‎اندازی غول رایانه‌ای بزرگ جهان یعنی مایکروسافت می‎گذرد که در پیشینه خود میراثی از نرم‌افزار‌ها را به‌جا گذاشته است. اخیرا مایکروسافت اعلام کرد به‌زودی برنامه مرورگر اینترنت اکسپلورر نیز به جمع نرم‌افزار‌های منقرض‌شده این شرکت خواهد پیوست.

تقریبا پنج سال پیش مایکروسافت در ویندوز ۱۰، برنامه اِج (Edge) را به عنوان مرورگر جدید خود معرفی کرد. از همان زمان می‎شد حدس زد اینترنت اکسپلورر ۱۱ آخرین نسخه ارائه‌شده خواهد بود تا این‌که مایکروسافت به طور رسمی اعلام کرد از ۲۶ مرداد ۱۴۰۰ اینترنت اکسپلورر پس از ۲۵ سال برای همیشه کنار گذاشته خواهد شد. به همین مناسبت سراغ نرم‌افزار‌هایی رفته‎ایم که روزگاری اقبال زیادی به آن‌ها می‌شد، اما بعدا از صفحه روزگار محو شدند.

مایکروسافت فوتو ادیتور (Microsoft Photo Editor)
مایکروسافت فوتو ادیتور، برنامه‌ای ساده و کاربردی بود که برای ویرایش عکس‎های عادی استفاده می‎شد. همراه با مایکروسافت آفیس ۹۷ در سال ۱۳۷۹ ارائه شد و تا ویندوز ایکس‌پی (XP) حضور داشت. اما در مایکروسافت آفیس ۲۰۰۳ برنامه دیگری به‌نام (Microsoft Office Picture Manager) جایگزین آن شد که ویژگی‎های اندکی برای تصحیح و ویرایش تصویر داشت. گرچه پیکچر منیجر تمام قابلیت‎های فوتو ادیتور را مانند برجسته‎سازی تصویر، کاهش نویز، مدل رنگی RGB، گزینه دقت گاما، روتوش و پوشش‎دهی تیره نداشت، در مقابل امکان اشتراک‌گذاری تصاویر از طریق ایمیل یا فرستادن مستقیم عکس‎ها به ورد (Word)، پاور پوینت و اکسل را ممکن می‎کرد.

ویژگی‎های اصلی پیکچر منیجر نیز شامل تصحیح رنگ، برش، برعکس کردن، تغییر اندازه تصویر و چرخش بود. ویژگی‎های دیگری مثل تنظیم روشنایی، کنتراست، سایه رنگ و میزان اشباع یا غلظت رنگ‎ها، فشرده‌سازی تصویر و از بین بردن قرمزی چشم در عکس‎ها از قابلیت‎های پیشرفته‎تر آن بود. این برنامه در سال ۱۳۹۲ بازنشسته شد و در حال حاضر مایکروسافت آفیس از ابزار ویرایشگر تصویر در نسخه‎های خود استفاده نمی‎کند و کاربران باید ویرایشگر تصویری مستقل بارگزاری کنند.

اگر هنوز هم با فوتو ادیتور خاطره دارید و دوست دارید از آن استفاده کنید، می‎توانید از نسخه قابل حمل (Portable) آن روی درایو USB یا کارت SD استفاده کنید.

ادوبی مدیا پلیر (Adobe Media Player)
اگر فیلم جالبی را در یکی از صفحه‌های وب ببینیم، چرا یک نرم‌افزار چند رسانه‎ای نداشته باشیم تا بتوانیم فیلم‎های دلخواه خود را در آن جمع‎آوری و مدیریت کنیم بدون این‎که مرورگر وب، صفحه نمایش را شلوغ کند؟ این سوالی بود که یکی از کارمندان شرکت ادوبی از خودش می‎پرسید و به این ترتیب ادوبی مدیا پلیر در فروردین ۱۳۸۷ متولد شد.

ادوبی مدیا پلیر فایل‎های صوتی و تصویری را در فرمت‎های مختلف روی کامپیوتر‌های خانگی پخش می‎کرد و به کاربران خود اجازه می‎داد تا با محتوای رسانه‎ای خود تعامل داشته باشند و آن را مدیریت کنند. همچنین به پخش‌کننده‎های محتوا امکان ایجاد برند تجاری خود و تبلیغ آن را در محتوای‌شان می‎داد. ادوبی به‌هنگام تماشای فیلم‎ها چه به صورت آنلاین و چه به صورت آفلاین، تبلیغات را پخش می‎کرد.

به‌علاوه این پخش‌کننده به کاربران امکان دنبال‌کردن وب‎کست‎های (پخش‌کننده‎های صوت و تصویر به صورت اینترنتی) تولیدکننده‎های مختلف را می‎داد تا هم به صورت آنلاین و هم پس از دانلود آفلاین تماشا کنند. صفحه اصلی گویا و ساده آن و امکان دسترسی سریع به قسمت‎های مختلف مانند فیلم‎های برجسته و ژانر‌های محتوایی از دیگر ویژگی‎های خوب این اپلیکیشن بودند که در ۲۵ شهریور ۱۳۸۹ بازنشسته شد.

بیشتر بخوانید

• گجت‌هایی که جهان را تغییر دادند

گوگل پلاس (+ G یا + Google)
گوگل پلاس چهارمین تلاش گوگل برای ساخت شبکه‎ای اجتماعی پس از سه تجربه چندان ناموفق و کنار گذاشتن گوگل فرند کانکت (Google Friend Connect) در ۱۳۹۰، اورکات (Orkut) در سال ۱۳۹۳ و گوگل باز (Google Buzz) در ۱۳۹۸ بود. گوگل پلاس در ابتدای راه‎اندازی از تیر ۱۳۹۰ شبکه اجتماعی برای رقابت با دیگر شبکه‎های اجتماعی مانند فیسبوک و پیوند با دیگر محصولات گوگل مثل یوتیوب، گوگل درایو (Google Drive)، جیمیل، نقشه و تقویم گوگل بود.

اما کم‌کم تبدیل به محصولی جانبی برای ثبت‌نام در دیگر سرویس‎های گوگل شد. به همین دلیل در سال‎های ابتدایی تعداد کاربران فعال آن به‌شدت رشد کرد، اما زمان میانگینی که هر کاربر در این وبگاه می‎گذاراند کسر کوچکی در مقایسه با شبکه‎های اجتماعی رقیب بود. برای مقایسه از همان ابتدا این مقدار در گوگل پلاس ۳/۳ دقیقه و در فیسبوک ۷ ساعت و نیم بود.

این پیام‌رسان قابلیت‎هایی مانند ارسال عکس، میزگردها، گروه‎های مختلف دوستانه (Circles)، گپ متنی و ویدئویی به نام هنگ‌اوتس (Hangouts)، رویدادها، برچسب‌گذاری موقعیت مکانی و... داشت. تا این‌که در بهمن ۹۷ بازنشسته شد. علتش تعامل اندک کاربران با آن (۹۰ درصد کاربران کمتر از پنج ثانیه از این وبگاه استفاده می‎کردند)؛ سختی برآورده‌کردن انتظارات کاربران و همچنین تشخیص نقصی در رابط با برنامه‌نویسی (API) بود که می‎توانست اطلاعات خصوصی کاربران را فاش کند.

اما با این حال نشریه وال‌استریت ژورنال (Wall Street Jounal) در مقاله‎ای مدعی شد که در فروردین ۹۷ اطلاعات ۵۰۰ هزار کاربر مثل نام، نشانی ایمیل، آدرس، شغل، سن و جنسیت فاش شده است. اما گوگل به‌دلیل فشار‌های نظارتی و جلوگیری از خدشه‎دار شدن اعتبارش آن را مخفی نگه داشت.

گوگل ریدر (Google Reader)
با گسترش استفاده از اینترنت نویسنده‎ها، عکاسان و خبرنگاران زیادی شروع به فعالیت وبلاگ نویسی کردند. با رشد وبلاگ‎ها، یافتن و دنبال‌کردن محتوا‌های خوب کار سختی به نظر می‎رسید و نیاز به بستری احساس می‎شد که محتوای مورد نظر ما را از میان وبلاگ‎ها و وبسایت‎ها جست‎وجو و جمع‎آوری کند.

گوگل ریدر، برنامه‌ای تحت وب و ابزاری کاربردی برای پیگیری اخبار و اطلاعات بود که توسط گوگل در مهر ۱۳۸۴ عرضه شد و کم‌کم جایگاه خود را بین کاربران به‌عنوان بستری برای خبرخوانی به دست آورد. امکان دسته‎بندی، تگ‌گذاری، اشتراک‌گذاری با دیگران، مرور اجمالی چند مورد به طور همزمان، افزودن محتوای ویدئویی از یوتیوب و گوگل‌ویدئو (Google Video)، جست‌وجو در تمام فیدها، ستاره‎دار کردن آیتم‎ها و بارگیری آیتم‎ها و خواندن آن‌ها به صورت آفلاین از قابلیت‎های این نرم‌افزار بودند.

۲۳ اسفند ۹۱ بود که گوگل اعلام کرد به دلیل کم شدن استفاده کاربران، این برنامه به‌زودی بازنشسته می‎شود و به کاربران خود تا ۱۰ تیر ۹۲ فرصت داد تا اطلاعات خود را جابه‎جا کنند. اما ۴۸ ساعت پس از اعلام این خبر، ۵۰۰ هزار کاربر جدید به آن اضافه شد و سه میلیون نفر در دو هفته بعدی به آن پیوستند. درخواست‎های زیادی برای نگه‌داشتن گوگل ریدر فرستاده و صد هزار امضا جمع‎آوری شد. اما حدس زده می‎شود یکی از دلایل بسته شدن این برنامه که بازگو نمی‎شد، تشویق کاربران به استفاده از اپلیکیشن بازنشسته‌شده گوگل پلاس در آن زمان بود.

یاهو مسنجر (Yahoo! Messenger یا Y! M)
یاهو مسنجر از قدیمی‎ترین و از اولین برنامه‌‎های پیام‌رسان جهانی بود که پس از ۲۰ سال بازنشسته شد. این سرویس در ابتدا با نام Yahoo! Pager در اسفند ۱۳۷۶ راه‌اندازی شد و سال بعد به یاهو مسنجر تغییر نام داد. کاربران می‎توانستند با یک شناسه یاهو (Yahoo ID) در آن عضو شوند و به دیگر سرویس‎های یاهو مثل «یاهو میل» دسترسی داشته باشند. امکان ارسال صدا، فایل، استفاده از وب‎کم، سرویس پیام‌رسان متنی و اتاق‎های گفتگو (چَت‌روم) از ویژگی‎های مختلف این پیام‌رسان نوستالژیک بودند.

یاهو مسنجر تا سال ۸۸ نزدیک به ۱۲۳ میلیون کاربر داشت، اما با ورود تلفن‎های هوشمند و پلتفرم‎های پیام‌رسان فوری مانند واتس‌اپ و فیسبوک مسنجر (Facebook Messenger) توانستند از آن پیشی گیرند و این سرویس در تیر ۹۷ پایان کار خود را اعلام کرد. یاهو دلیلی برای توضیح پایان کار این پیام‌رسان ارائه نداد، اما با توجه به تعداد زیاد پیام‌رسان‌های محبوب در بازار، می‎توان حدس زد احتمالا رقابت دشوار بوده است.

شرکت یاهو پس از یاهو مسنجر، سرویس جدید دیگری را با نام یاهو توگِدر (Yahoo Together) به بازار معرفی کرد که این سرویس نیز یک سال بعد تعطیل شد. در اواخر دهه ۷۰ شمسی به‌دلیل رایگان بودن و آسانی استفاده از آن، یاهو مسنجر به یک نرم‌افزار محبوب، نه‌تن‌ها بین عموم مردم بلکه بین تجار نفت و بازار‌های مالی تبدیل شده بود و راه ارتباطی اصلی بین آن‌ها بود.

کوتاه‌کننده لینک گوگل (Google URL Shortener یا goo.gl)
کوتاه کردن نشانی وب یکی از ترفند‌های شبکه جهانی اینترنت است که در آن آدرس‎های طولانی وب کوتاه‎تر می‎شود و همچنان شما را مستقیم به صفحه مقصد هدایت می‎کند. با استفاده از کوتاه‌کننده‎های لینک علاوه‌بر زیباتر شدن لینک، تعداد کاراکتر‌های پیام‎های متنی کمتر می‎شود و برای یادداشت کردن نشانی وب از روی یک منبع چاپ‌شده، راحت‎تر است.

goo.gl سرویس کوتاه‌کننده لینک گوگل بود که از آذر ۱۳۸۸ در ابتدا به صورت نوار ابزاری در بالای صفحه‎ی گوگل استفاده می‎شد و در شهریور ۱۳۸۹ به صورت وبگاهی جداگانه درآمد. کاربران با ورود به حساب گوگل خود می‎توانستند به فهرست لینک‎هایی دسترسی داشته باشند که پیشتر کوتاه کرده بودند. به‌علاوه تجزیه و تحلیل بی‎وقفه اطلاعات شامل ترافیک در طول زمان، بهترین بازدیدکننده‎ها و پروفایل آن‌ها ثبت می‎شد.

برای حفظ امنیت، گوگل سیستم اسپم خودکار مانند فناوری فیلترینگ استفاده شده در جیمیل را هم اضافه کرده بود. گوگل به قصد جایگزینی این سرویس با سرویس فایربیس پویا لینک (FDL سرواژه Firebase Dynamic Links)، سرویس کوتاه‌کننده لینک خود را در فروردین ۱۳۹۸ بازنشسته کرد.

ولی پیوند‌هایی که پیشتر با این سرویس ایجاد شده‎اند، همچنان به مقصد قبلی خود هدایت می‎شوند. FDL‌ها نشانی‎های وب هوشمندی است که به شما امکان هدایت مخاطب‎تان را به هر مکانی چه در iOS یا اندورید یا برنامه‎های وب قرار می‎دهد.

مایکروسافت پینت (Microsoft Paint)
پینت از اولین ویرایشگر‌های گرافیکی است که اولین نسخه آن با اولین نسخه ویندوز (ویندوز ۱.۰) در آبان ۱۳۶۴ عرضه شد و تا به امروز در تمام نسخه‎های ویندوز مایکروسافت وجود داشته است. به دلیل سادگی استفاده از آن، از همان اول به یکی از پرکاربردترین برنامه‎های ویندوز تبدیل شد و هنوز هم برای ویرایش‎های ساده تصاویر استفاده می‎شود.

این برنامه ساده گرفیکی رایانه‎ای دارای دو حالت رنگی و دو رنگ سیاه - سفید است و فایل‎ها را در فرمت‎های BMP (Windows bitmap)، JPEG، GIF، PNG و TIFF باز و ذخیره می‎کند. به‌علاوه دارای چند عملکرد مثل حالت تمبر (stamp mode)، حالت دنباله کشیدن (trail mode)، اشکال منظم و تصاویر متحرک است که در بخش کمک (help) به آن‌ها اشاره‎ای نشده است.

مایکروسافت از مرداد ۱۳۹۶، پینت را به فهرست قابلیت‎های منسوخ‌شده ویندوز اضافه و اعلام کرد که پینت دیگر به صورت پیش فرض روی ویندوز نصب نخواهد شد و از فروشگاه مایکروسافت (Microsoft Store) به صورت مستقل و رایگان قابل دانلود است. گرچه بعدا در ویندوز ۱۰، همچنان پینت و در کنار آن Paint ۳D قرار گرفت. Paint ۳D نسخه به‎روز‌رسانی‌شده پینت نبوده و امکان ساخت و ویرایش مدل‎ها و تصاویر سه‌بعدی را فراهم می‎کند.

مایکروسافت هنوز زمان رسمی حذف پینت را مشخص نکرده، ولی چه کاربران ویندوز از این موضوع خوشحال شوند یا ناراحت، تاریخ بازنشستگی پینت که یکی از قدیمی‌ترین نرم‌افزارهاست، لحظه مهمی در تاریخ ویندوز خواهد بود.

منبع: روزنامه جام جم

انتهای پیام/