علی بهرام نژاد ،مدیر گروه سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی کرمان در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمان ، گفت: مطالعات نشان می‌دهند که تاکنون راهبرد‌های پیشگیری به کار گرفته شده در جوامع گوناگون، هنگامی موفق‌تر بوده اند که بر کاهش عوامل خطر شناخته شده در زمینه‌های مختلف زندگی، تاکید داشته اند. طی سی سال گذشته، پژوهشگران عوامل خطر مشخصی را در زمینه مصرف مواد مخدر، بزهکاری و مشکلات مربوط به آن‌ها شناسایی کرده اند. این عوامل در اصلی‌ترین نهاد‌های اجتماعی یعنی خانواده، مدرسه، گروه همسال و جامعه و حتی در خود فرد قرار دارد.

او افزود: هرقدر در جامعه‌ای تعداد عوامل خطر بیشتر باشد، احتمال سوءمصرف مواد مخدر نیز در آن جامعه بالاتر است و هر اندازه یک شخص با عوامل خطر بیشتری رو در رو باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که به سوءمصرف مواد مخدرو الکل روی آورد؛ لذا چنانچه بتوانیم این عوامل خطر را در زندگی نوجوانان کاهش دهیم یا با آن‌ها مقابله کنیم، فرصت خوبی برای پیشگیری از سوءمصرف مواد مخدر خواهیم داشت.

بهرام نژاد بیان داشت: عوامل خطر سوءمصرف مواد مخدر والکل در دو زمینه کلی شناسایی شده اند:
۱- در بافت اجتماعی یا محیطی که افراد در آن پرورش می‌یابند، مانند اجتماعات و محله‌ها
۲-- در درون فرد و روابط او با خانواده، مدرسه و گروه همسال

او تصریح کرد: عوامل خطر سوءمصرف مواد مخدر در نوجوانان عبارتند از: عوامل خطر محیطی، محرومیت اقتصادی و اجتماعی، دلبستگی اندک به محیط زندگی و آشفتگی اجتماعی، نقل و انتقال و جابجایی، قوانین و هنجار‌های حمایتگر مصرف مواد، در دسترس بودن موادف عوامل خطر فردی، سابقه اعتیاد به مشروبات الکلی (الکلیسم) در خانواده، مدیریت ضعیف در خانواده، رفتار‌های ضداجتماعی و پرخاشگری در سنین پایین، مصرف مواد مخدر توسط والدین و نگرش مثبت آن‌ها به مصرف این مواد شکست تحصیلی، تعهد اندک به مدرسه، احساس بیگانگی و سرکشی، رفتار ضد اجتماعی در اوایل دوره نوجوانی ... هستند.

مدیر گروه سلامت روان اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی کرمان گفت: محرومیت اقتصادی و اجتماعی اولین عامل خطر محیطی در زمینه سوءمصرف مواد مخدر است. احتمال روی آوردن به بزه کاری در کودکانی که در محله‌های نامناسب و جرم خیز و با آینده‌ای نامعلوم بزرگ می‌شوند بیشتر است. کودکانی که در محیط‌های محروم زندگی کرده اند و نیز در اوایل زندگی مشکلات رفتاری و مشکلات سازگاری داشته اند، بیشتر احتمال دارد که در آینده به مصرف مواد مخدر روی آورند.

او افزود: قوانین و هنجار‌های اجتماعی و نگرش‌هایی که یک اجتماع به آن‌ها پای بند است در صورتی که به نوعی حامی مصرف مواد مخدر باشد عامل خطر مهمی محسوب می‌شود. یک نمونه از قواعد و هنجار‌های اجتماعی، قواعد انضباطی مدارس و محیط‌های کار است که با میزان مصرف مواد مخدر و الکل در آن مکان‌ها ارتباط مستقیم دارد. هنگامی که قوانین و معیار‌های اجتماعی به نفع مصرف مواد مخدر و الکل باشد یا حتی ابهام وجود داشته باشد، جوانان برای سوءمصرف مواد مخدر بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرند.

بهرام نژاد بیان داشت: در دسترس بودن مواد مخدر در محیط گسترده اجتماعی نیز در افزایش خطر مصرف مواد مخدر نقش مهمی دارد. طبق تحقیقات انجام شده در مدارسی که کودکان فکر می‌کنند مواد مخدر به راحتی در دسترس است با وجود کنترل سایر عوامل، سوءمصرف مواد مخدر بیشتر شده است. بخشی از عوامل خطر سوءمصرف مواد مخدر، در ویژگی‌های فردی کودک و روابط اولیه وی (با خانواده، مدرسه و گروه همسالان) شناسایی شده اند. بسیاری از این عوامل، پیش بینی کننده احتمال بزهکاری در دوره نوجوانی هم هستند.

او تصریح کرد: رفتار ضداجتماعی در اوایل دوره نوجوانی، عامل خطری محسوب می‌شود که در برگیرنده بدرفتاری در مدرسه، فرار از مدرسه، درگیری با بچه‌های دیگر و ارتکاب رفتار بزهکارانه است. کودکانی که به این گونه رفتار‌ها می‌پردازند، بیشتر در معرض سوءمصرف مواد مخدر قرار دارند. کودکانی که با همسالان مصرف کننده مواد مخدر دوستی و همراهی دارند، احتمال زیادی دارد که خود نیز به مصرف مواد مخدر بپردازند. این عامل خطر، یکی از عوامل پیش بینی شده‌ای است که بار‌ها در پژوهش‌ها به اثبات رسیده است.

بهرام نژاد گفت: شروع مصرف مواد مخدر در سنین پایین، به میزان زیادی این احتمال را که کودک در آینده دچار مشکل مصرف الکل و مواد مخدر شود، افزایش می‌دهد. هر چه کودکان در سنین پایین‌تر مصرف مواد مخدر و الکل را تجربه کنند، خطر سوءمصرف در آن‌ها بالاتر می‌رود. پژوهش‌ها نشان دهنده آن است که نوجوانانی که پیش از پانزده سالگی مصرف الکل و مواد مخدر را آغاز کرده اند، در مقایسه با کسانی که این تجربه خود را تا نوزده سالگی به تعویق انداخته اند، دوبرابر بیشتر در معرض خطر مصرف مواد مخدر و مشکلات ناشی از آن هستند.

او افزود: اگر چه حداقل شانزده عامل خطر برای سوءمصرف مواد مخدر شناسایی شده است، اما اکثر مطالعات اخیر در مورد پیشگیری از سوءمصرف مواد مخدر و الکل برروی دو عامل خطر تاکید داشته اند:
۱-وجود نگرش‌های مثبت در باره مصرف مواد مخدر و الکل
۲- فشار‌های اجتماعی (گروه همسال) در مصرف مواد مخدر و الکل

بهرام نژاد بیان داشت: شواهدی وجود دارد مبنی بر این که با افزایش تعداد عوامل خطری که در دوران رشد تجربه می‌شود، احتمال خطر سوءمصرف مواد مخدر نیز به طور تصاعدی افزایش می‌یابد. به همین دلیل انجام اقدامات پیشگیرانه‌ای که همزمان چندین عامل خطر را پیش از شروع مصرف مواد مخدر کاهش می‌دهند، می‌تواند بزرگ‌ترین نوید در پیشگیری از سوءمصرف مواد مخدر باشد.

انتهای پیام/ی