تذکرهای کتبی و شفاهی به عنوان اولین ابزار نظارتی نمایندگان مجلس، چقدر مؤثر بوده است؟

تذکرهای انبوه نمایندگان به مسئولان؛ از توجه تا نتیجه‌گیریبه گزارش خبرنگار مجلس گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، ابراهیم اسدی بیدمشکی؛ ناظران صحن علنی با نگاهی به نمایندگان حاضر در نشست و شاید در زمان‌هایی، با شنیدن سروصدا و همهمه آنها در فرصت اعلام تذکرهای کتبی و حتی شفاهی، از بی‌توجهی به محتوای تذکرها می‌گویند؛ وقتی که عضو هیئت رئیسه پارلمان، حجم زیادی از این تذکرهای کتبی را پیوسته و تا جایی که نفسش یاری می‌دهد، می‌خوانَد.

یکشنبه گذشته، زمانیکه روح الله متفکر آزاد، عضو هیئت رئیسه مجلس یازدهم، چندین دقیقه از زمان صحن علنی را به خواندن تذکر‌های کتبی اختصاص داد، به دلیل حجم زیاد تذکرها، در پایان اظهار کرد که ادامه آنها را در جلسه بعدی قرائت خواهد کرد. دو روز بعد هم، ۸۹ تذکر کتبی به صحن علنی آورده شد و فرصتی از صحن علنی به اعلام آن گذشت.

مبحث فصل نظارت آیین نامه داخلی پارلمان بر مبنای بررسی اصل‌های ۷۸ و ۸۸ قانون اساسی، موضوع تذکر و سؤال را تشریح کرده است. نماینده مطابق اصل هشتاد و هشتم قانون اساسی کشور، در همه موضوع‌هایی که از رئیس جمهور یا وزیران درباره وظایفشان حق سؤال دارند، می‌توانند به رئیس‌جمهور و وزیر تذکر کتبی دهند. هیئت رئیسه مجلس هم با خواندن خلاصه تذکر در نشست علنی، باید متن آن را به ریاست جمهوری و وزیر مورد نظر ابلاغ کند، همچنین آیین نامه داخلی فرصت پایانی صحن علنی را هم برای اعلام تذکر‌های شفاهی به نمایندگان در حد ۲ دقیقه‌ای تعیین کرده است.

نتیجه بیش از ۱۴ هزار تذکر کتبی و شفاهی مجلس دهم چه بود؟

مجلس دهم در مجموع ۱۰۴۸۴ تذکر کتبی و ۴۹۶۹ تذکر شفاهی را به مسئولان اجرایی اعلام کرد. به گواه نمایندگان و صاحبنظران، همچنان که از سوی جمعی از نمایندگان صحن به تذکر‌های کتبی و حتی شفاهی، بی‌توجهی دیده می‌شود، این ابزار نظارتی برای پاسخگویی مسئولان هم چندان الزام آور نیست؛ تا جایی که معاونت نظارت پارلمان در گزارش اقدام‌های نظارتی مجلس شورای اسلامی در هر اجلاسیه، بار‌ها به این مسئله اشاره و تأکید کرده است.

تذکرهای انبوه نمایندگان به مسئولان؛ از توجه تا نتیجه گیری

برای نمونه، این معاونت در گزارش اجلاسیه اول (سال نخست) مجلس دهم بیان کرده است: «اگر چه مستند به ماده ۱۳ آیین‌نامه داخلی مجلس، نمایندگان صرفاً می‌توانند در خصوص موضوع مورد نظر به رئیس جمهور و وزرا تذکرات کتبی و شفاهی دهند، ولی مروری بر ۶۳۲ تذکر کتبی و ۳۵ تذکر شفاهی نمایندگان به اعضای هیئت وزیران و روندی که از آغاز تا فرجام طی کرده، بیانگر آن است که استفاده از این ابزار نظارتی حتی فراوانی تذکرات، چه کتبی و چه شفاهی، نتوانسته در حد انتظار، تحقق بخش اهداف مقنن در استفاده از این ابزار نظارتی باشد و نمایندگان بهره قابل توجهی در استفاده از این ابزار نظارتی برای حل مشکلات مورد نظر خویش نداشته‌اند.»

معاونت نظارت در طول چهار اجلاسیه بر اساس تحلیل‌های خود، پیشنهاد سازوكار مناسب‌تری را برای تضمين اهداف تذكر در آيين‌نامه داخلی مجلس داده است تا دستگاه‌های تذکر گیرنده، پاسخگوتر از گذشته باشند و نظارت مجلس تقویت شود. پیشنهاد یاد شده، تصويب قانونی برای الزام دستگاه‌های اجرايی جهت پاسخگويی به تذكرهای نمايندگان به ويژه تذكرات كتبی آنها به عنوان یکی از سازوکارهاست.

عضو هیئت رئیسه مجلس یازدهم: برای پاسخگویی مسئولان به تذکرها باید تدبیر کنیم

۳۱ خرداد امسال، روح الله متفکر آزاد، عضو هیئت رئیسه مجلس یازدهم در گفت‌وگو با رسانه‌ها با تأکید بر روی برنامه‌ریزی جهت اثرگذاری تذکر‌های کتبی باید در مجلس یازدهم گفت که «تذکر‌های خوانده شده در صحن برای رئیس جمهور یا دفاتر وزارتخانه‌های مختلف ارسال می‌شود، علاوه بر این باید برای پاسخ‌گیری بهتر هم تدبیر کنیم. اگر به تذکر‌ها نمایندگان پاسخی داده نشود، واکنش‌های جدی‌تر باید رخ دهد.»

عضو هیئت رئیسه یازدهمین مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در حال حاضر الزامی برای پاسخگویی وزارتخانه‌ها به تذکرهای کتبی و شفاهی نمایندگان وجود ندارد، تصریح کرد که «وزارتخانه‌ها یا رئیس‌جمهور وظیفه‌ای مانند آنچه در قبال استیضاح یا سؤال دارند، در قبال تذکرها کتبی و شفاهی نمایندگان ندارند.»

متفکر ‌آزاد همچنین اظهار کرد که «از نمایندگان خواهش کرده‌ایم تا موضوعاتی را تذکر دهند که نمی‌توان با شیوه دیگری از پیگیری‌ها، آن را حل کرد. تلاش می‌کنیم تا برای اثرگذاری بیشتر، تذکرهای با موضوع یکسان را تجمیع و با امضاهای متعدد مطرح کنیم.»

تذکرهای انبوه نمایندگان به مسئولان؛ از توجه تا نتیجه گیری

قانونگذاری، تنها وظیفه مجلس شورای اسلامی نیست؛ نمایندگان مجلسِ شورا ابزار و اهرم‌هایی برای نظارت بر اجرای درست قوانین را در اختیار دارند تا بر اساس قانون اساسی، حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور، سؤال از ریاست جمهور و وزیران و استیضاح آنها را داشته باشند. باشگاه خبرنگاران جوان با اسدالله عباسی درباره اثرگذاری تذکرهای نمایندگان بیشتر گفت‌و‌گو کرده است؛ او سخنگویی هیئت رئیسه در اجلاسیه چهارم دهمین دوره مجلس و پیش از آن، وزارت تعاون، رفاه و امور اجتماعی را در کارنامه‌ سیاسی‌اش دارد. عباسی با تأکید بر اینکه اهرم‌های نظارتی و قانونی پارلمان باید مکمل یکدیگر باشند، گفت: وقتی قانونگذار طرح ها و لوایح را تصویب می‌کند، باید برای اجرای دقیق آن نظارت کند که ابزارهایش هم در آیین نامه داخلی مجلس مشخص شده است.

او افزود: این نظارت از تذکر کتبی به عنوان ساده‌ترین اهرم تا تذکر شفاهی، سؤال، استیضاح و همچنین تحقیق و تفحص ادامه پیدا می کند.

نماینده مجلس دهم با بیان اینکه باید در استفاده از اهرم‌های نظارتی تناسب منطقی وجود داشته باشد، توضیح داد: برای تداوم روند منطقی، نماینده پیش از تذکر نباید سؤال کند و یا پیش از طرح سؤال، مسئول را استیضاح نکند.

عباسی رخ ندادن مراتب یاد شده را نشان دهنده خروج از چارچوب‌های روند نظارت دانست و گفت: برخی بر اساس مسائل احساسی، سیاسی و یا به خاطر ظاهر ابزار نظارتی از چارچوب‌های آن خارج می‌شوند. نبود ارتباط منسجم میان ابزارهای نظارتی باعث شده است که دستگاه‌ها در پاسخ دادن به تذکرهای کتبی و شفاهی جدی نباشند.

سخنگوی مجلس دهم: آیین نامه داخلی پارلمان نیاز به بازنگری دارد

عضو هیئت رئیسه مجلس دهم با اشاره به تجربه حضور در مقام وزارت تعاون، رفاه و امور اجتماعی بیان کرد: آن زمان به عنوان وزیر بازخورد تذکرها را می‌دیدم؛ گاهی اوقات نماینده دغدغه‌هایی دارد و زمانیکه می‌بیند مسئولان بی تفاوت هستند و کار نمی‌کنند، ناچار به استفاده از اهرم‌های نظارتی می‌شود که افراط و تفریط‌هایی هم در آن رخ می‌دهد. این اتفاق‌ها موجب می‌شود که اعمال قانون رخ ندهد و در نتیجه، باید بعد نظارتی پررنگ‌تر شود. آیین نامه داخلی به یک بازنگری و بازمهندسی نیاز دارد. البته دست هیئت رئیسه در این زمینه باز است و می‌تواند در زمینه تذکرها، مسئولان اجرایی را بخواهد که البته پیشتر، این اتفاق افتاده است.


بیشتر بخوانید


او افزود: برای نمونه به آقای حسینعلی امیری، معاون پارلمانی ریاست جمهوری به اطلاع می‌دادند که یکی از معاونان پارلمانی فعال نیست یا به امور نمایندگان کم توجهی می‌کند تا در راستای تذکر نمایندگان، رسیدگی لازم انجام شود.

عباسی اظهار کرد: دستگاه‌ها به تذکر غالباً پاسخ می‌دادند و بارها به تذکرهای خود من هم پاسخ ارسال کرده بودند و درباره آن تذکر توضیح می‌دادند. اما گاهی اوقات ذکرها آنقدر زیاد می‌شود که شاید یک دستگاه اجرایی باید درکنار معاونت پارلمانی، تیمی را هم برای پاسخگویی به این تذکر ها قرار دهد!

عضو هیئت رئیسه مجلس دهم گفت: باز هم نیاز به کار بیشتر و ورود هیئت رئیسه وجود دارد تا بین تذکر و نتیجه‌ حاصل از آن، رابطه‌ای قانونمند ایجاد شود. در حال حاضر تذکر دادن عادی و بیش از حد تکرار شده است.

تذکرهای انبوه نمایندگان به مسئولان؛ از توجه تا نتیجه گیری

او با توجه به عملکرد نمایندگان در محتوای تذکرهایشان ادامه داد: شاید لازم باشد به خود نماینده تذکر داده شود که تذکر اعلام شده از سوی او، در حیطه اختیار مسئول دستگاه اجرایی نیست. بعضی از تذکرها در اختیار دستگاه‌ها نیست و باید با ارائه آمار و ارقام، این مسئله و خلاء شفاف‌سازی شود. به دلیل نبود شفافیت، هنوز برای عموم این مسئله روشن نیست که آیا هیئت رئیسه دوره‌های گذشته مجلس، آیا حساسیت و توجه لازم را نسبت به پاسخگویی مسئولان اجرایی به تذکر، اعتراض یا اظهار لطف نمایندگان داشته‌اند و موضوع‌های ذکر شده به نتیجه رسیده‌اند؟ یا اینکه فقط وقت و ساعت کمیسیون‌ها و مجلس رفت؟

بعضی نمایندگان بر ثبت در کارنامه عملکردشان، سؤال را به صحن می‌بردند

نماینده مجلس دهم اظهار کرد: ابزارهایی مانند سؤال، وقت زیادی را از مجلس می‌برد و وزیر باید تمام عوامل خودش را به کار بگیرد تا پاسخ بدهد. بارها اتفاق افتاده که وزیر در کمیسیون سؤال نماینده را به صورت قانع کننده پاسخ داده است، اما نماینده اصرار می‌کردند که سؤال به صحن برود تا در کارنامه عملکردش ثبت کند که چنین سؤالی را از وزیر کردم!

عضو هیئت رئیسه مجلس دهم گفت: معتقدم آیین نامه باید اصلاح شود و اگر سؤالی در کمیسیون مطرح شد، همه نمایندگان آن باید درباره قانع کننده بودن پاسخ وزیر نظر دهند؛ در غیر این صورت لازم است سؤال را به صحن ببرند تا مجدد رأی گیری شود.

او یادآور شد: آیین‌نامه در این زمینه سکوت کرده است و در حال حاضر، هیئت رئیسه کمیسیون درباره به صحن بردن سؤال تصمیم می‌گیرد.

تذکرهای انبوه نمایندگان به مسئولان؛ از توجه تا نتیجه گیری

میرسلیم: باید قانونی برای پیگیری دقیق تذکرها تصویب شود

سید مصطفی آقامیرسلیم، نماینده تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر هم در گفت‌وگویی با باشگاه خبرنگاران جوان، با بیان اینکه دستگاه‌های اجرایی کمتر فرصت پاسخگویی و توجه به تذکر های نمایندگان مجلس را پیدا می‌کنند، گفت: موضوع اثرگذارتر کردن تذکر نمایندگان را پیگیری می‌کنیم. البته دستگاه‌ها بی‌توجه هم نیستند، اما به دلیل پیگیری نکردن یا عدم توانایی در پیگیری تذکرها از سوی پارلمان، اثرگذاری این ابزار نظارتی عملیاتی نمی‌شود.

آقامیرسلیم تأکید کرد: برای حل موضوع، باید قانونی تصویب شود تا به ما امکان اجرا و پیگیری دقیق تذکرها را دهد.

آیین نامه پارلمان پس از توضیح نکات اجرایی و تفهیم تذکر و سؤال، به ترتیب نحوه تحقیق و تفحص، استیضاح وزیران و در پایان، ریاست جمهور و عدم کفایت او را تعیین می‌کند. به بیان نمایندگان، اصلاح این قانون داخلی مجلس شورای اسلامی، می‌تواند وجه نظارتی قوه مقننه را تقویت کند.

انتهای پیام/

 

 

اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۱۵
در انتظار بررسی: ۰
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۱۵ ۰۷ تير ۱۳۹۹
چرا کار جهادی نمیکنید ؟به ولله انسانهای شریفی هستند که زمان جنگ وزمان انقلاب با جون دل خدمت کردند به این کشور چرا از مخهای انان وتجربه انان استفاده نمیشود اینان ایثارگرانی هستند که خار درچشم دارند واستخوان درگلو داخل منزل نشسته اند که طول زمان کمی کشور را هم از موادمخدر وهم از گرانی نجات خواهند داد باید یک یاعلی گفتند باید کار جهادی شود تادیر نشده
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۵۲ ۰۷ تير ۱۳۹۹
اقای رئیس دولت خود میداتی باکشور وملت چه کردی پس به خودت بیا تورا به حسین فاطمه (س)
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۵۰ ۰۷ تير ۱۳۹۹
چیزی که عیان است چه حاجت به بیان است
در این شرایط بحرانی و فشار و سختی زیاد که مردم آن را تحمل می کنند تذکر دادن به دولت و امتحان از او چه فایده ای برای مردم دارد
وقت مجلس را با کاغذ بازی هدر ندهید فکری به حال مردم بدبخت و بیچاره کنید
لطفا عمل کنید
انقدر کاغذ بازی نکنید و انقدر طولش ندهید که عمر دولت تمام شود و شماهم دلتان به تذکرتان خوش باشد و فکر کنید برای مردم کار کردید
لطفا عمل کنید و نگذارید بیشتر از این تورم و گرانی پدر مردم را درآورد
لطفا عمل کنید
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۳۵ ۰۷ تير ۱۳۹۹
یه قانون تصویب کنید تا همه دانش آموزان و معلمان واکسن نزدن آموزش مجازی باشه این مهمه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۳۱ ۰۷ تير ۱۳۹۹
تو را به ان که می پرستید کمی به فکر مردم باشید ایا رئیس جمهور دقدقه مردم را نمیداند گرانی اجناس هر هفته یک بار
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۱۲ ۰۷ تير ۱۳۹۹
قبل ترها سالی یه بار، شش ماه یه بار جنس ها گرونتر میشد ، حالا روز به روز و ساعتی شده، خدایا به داد مون برس، خدایا فقط امیدمون به خودته یه راه فرجی نشون بده!
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۰۰ ۰۷ تير ۱۳۹۹
هیچ نکردین تا الان
خدا ازتون نگذره ما که نمیگذریم
هر روز فشار و بدبختی
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۲:۲۲ ۰۷ تير ۱۳۹۹
مسخره بازیه نه کشورداری.....
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۲:۱۵ ۰۷ تير ۱۳۹۹
سلام آخه تذکر یعنی چی نماینده اومده فقط تذکر بده یا دردمردم دوا کنه نماینده باید بر توجامعه درد مردم ببینه قیمتها 5 برابر شده نه اینکه بشینه تومجلسه با گوشی بازی کنه بعضی وقته ها هم تذکر بده
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۱:۰۳ ۰۷ تير ۱۳۹۹
کارگزاری آگاه قطعه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۰:۵۶ ۰۷ تير ۱۳۹۹
تذکر!!!!!!!!فقط استیضاح وعزل هرکسی که میخوادباشه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۰:۴۴ ۰۷ تير ۱۳۹۹
باسلام تذکر مجلس شورای اسلامی ایران تذکر دادند به دولت دردی از ملت دوا نمیکنه باید بخواهید از دولت باید بیاید مجلس پاسخگو باشد باید حسن روحانی به مجلس وملت جوابگو باشه مردم مردعمل میخواهند نه فقط نامه نگاری وتذکر مگر زمان اهل قجر هست بانامه نگاری از دولت میخواهید روش خودش را تعغیر دهد؟مردم بردین از زندگی سیر شدند
Iran (Islamic Republic of)
باقرخان سالار ملی
۱۰:۳۴ ۰۷ تير ۱۳۹۹
آقا و خانم نماینده محترم ملت در مجلس محکم در برابر این همه فضاحت و بی کفایتی دولتی‌ها بایستید آقا قیمتها حد اقل چهار یا پنج برابر شده اما حقوقهای بازنشسته های بدبخت فلک زده چهارصد یا پانصد تومان اضافه شده این کجای عدالته جناب روحانی همین طور محکم و استوار چسبیدی به میز ریاست یه کاری بکن حداقل
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۰:۲۵ ۰۷ تير ۱۳۹۹
از این مجلس هم آبی گرم نمیشه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۲:۳۳ ۰۷ تير ۱۳۹۹
سالی که نکوست از بهارش پیداست
آخرین اخبار