به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،  نباید از یاد ببریم که نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران، تنها جنبشی برای خارج کردن یکی از منابع راهبردی کشور از چنگ بیگانگان نبود؛ ملی شدن صنعت نفت در واقع وجه بیرونی نهضتی بود که علیه استیلای استعمارگران بر سرزمین ایران آغاز شد و به انجام رسید؛ جنبشی که باید ریشه‌های آن را در وقایع تاریخی صد سال پیش از آن جست‌وجو کرد. با این حال، زندگی سیاسی آیت‌ا... کاشانی تنها محدود به وقایع و حوادث دهه ۱۳۲۰ در ایران نیست؛ شاید کمتر کسی بداند که این مجتهد آگاه و عالم مبارز، پیش از فعالیت‌های سیاسی در ایران، کارنامه‌ای زرین در عرصه مقابله با استعمار، در کشور عراق داشته است. به دیگر سخن، آیت ا... کاشانی، بین سال‌های ۱۲۹۳ تا ۱۳۲۹ هـ. ش، در عراق و ایران، به مبارزه‌ای بی امان با استعمار انگلیس پرداخت و طی این ۳۶ سال، ضربه‌های کاری و اساسی به منافع استعمارگران در سرزمین‌های اسلامی وارد کرد.

بیشتربخوانید: آیت الله کاشانی درباره تجدید رابطه با انگلستان چه نظری داشت؟+ تصاویر

عراق در آتش جنگ جهانی اول

عراق در دهه نخست قرن بیستم، هنوز بخشی از سرزمین‌های تابع امپراتوری عثمانی محسوب می‌شد. با آغاز جنگ جهانی اول و قرار گرفتن دولت عثمانی در ردیف دولت‌های محور و هم‌پیمان آلمان، دولت‌های متفق، یعنی انگلیس و فرانسه، در اقدامی مشترک، مستملکات عثمانی را در خاورمیانه و شمال آفریقا، هدف حمله قرار دادند. نفوذ انگلیس در این منطقه از طریق خاندان‌هایی مانند شریف‌حسین و آل‌سعود، باعث شد که عثمانی‌ها خیلی زود مجبور به پذیرش شکست شوند. در نوامبر سال ۱۹۱۴، قوای انگلیسی، بندر فاو در جنوب بصره را اشغال کردند و به این ترتیب، پیشروی آن‌ها در عراق آغاز شد. با محاصره شهر بصره و تهدید شهر‌های مقدس کربلا و نجف، علمای شیعه که نظامیان عثمانی را فاقد توانایی و عزم مقابله با دشمن می‌دیدند، خود وارد میدان مبارزه شدند. فتوای جهاد علمای نجف، شوری وصف ناپذیر در میان شیعیان عراق به وجود آورد؛ یکی از صادرکنندگان این فتوای مهم، آیت‌ا... سیدمصطفی کاشانی، پدر آیت‌ا... سیدابوالقاسم کاشانی بود. این عالم مجاهد که از حدود ۳۰ سال قبل در نجف سکونت داشت، به همراه فرزندش، سید ابوالقاسم که به تازگی ۳۲ سال را تمام کرده بود، به سوی خط مقدم جنگ شتافت. در همین نبرد‌ها بود که سید ابوالقاسم جوان، شور، شعور و شجاعت خود را به رخ همگان کشید و نشان داد که در عرصه مبارزه با استعمار، یک مجاهد تمام عیار است.

رو در رو با دیو استعمار

با وجود اشغال عراق توسط نیرو‌های انگلیسی، فعالیت «جمعیت اسلامی» به رهبری آیت‌ا... کاشانی، همچنان ادامه پیدا کرد. عملیات چریکی او و همرزمانش، عرصه را برای فعالیت انگلیسی‌ها تنگ کرد. کاشانی و یارانش، طی چند عملیات، موفق شدند چند قطار حامل سلاح انگلیسی‌ها را منهدم و ضربات سنگینی به آن‌ها وارد کنند. با آغاز قیام سال ۱۹۲۰ شیعیان عراق، مبارزه وارد مرحله جدیدی شد. انگلیسی‌ها برای کنترل قیام، تعداد زیادی نیرو از هندوستان و دیگر مستعمراتشان، وارد عراق کردند. نبرد‌های سنگین، به ویژه در جنوب، باعث شد که آیت‌ا... کاشانی و نیروهایش که از تدارکات نظامی کافی برخوردار نبودند، در مضیقه شدیدی قرار بگیرند. در یکی از حملات انگلیسی ها، پدر آیت‌ا... کاشانی، آیت‌ا... سیدمصطفی کاشانی، به ضرب گلوله اشغالگران زخمی شد و چند روز بعد به شهادت رسید.

مبارزان به ناچار، آتش‌بس را پذیرفتند، اما انگلیسی‌ها آن‌قدر از آیت‌ا... کاشانی ضربه خورده بودند که حاضر نبودند نسبت به او و اقداماتش بی‌تفاوت بمانند. جست‌وجو برای یافتن وی آغاز شد. «کاکی» کمیسر عالی انگلیس در عراق، اعلام کرد که برای قطعی شدن آتش بس، باید ۱۷ نفر از مبارزان «جمعیت اسلامی» تسلیم انگلیسی‌ها و به دادگاه سپرده شوند. در بین این ۱۷ نفر، نام تعدادی از علمای شیعه نیز، به چشم می‌خورد: سیدابوالقاسم کاشانی، سید محمد کشمیری، محمد خالصی، سیدحسین قزوینی و سید احمد خراسانی.

بازگشت به وطن

با حساسیتی که نیرو‌های اشغالگر انگلیسی نسبت به آیت‌ا... کاشانی و همرزمانش داشتند، دیگر عراق جای امنی برای وی نبود. به همین دلیل، با صلاحدید تعدادی از دوستانش، تصمیم گرفت به سرزمین مادری خود بازگردد. اما بازگشت به ایران هم کار ساده‌ای نبود. در زمستان سال ۱۲۹۹، ایران اصلاً شرایط تثبیت شده‌ای نداشت. بحران‌های ناشی از جنگ جهانی اول و قحطی بزرگ، همچنان ایرانی‌ها را درگیر خود کرده بود.

مناطق جنوبی و غربی ایران، کاملاً زیر نظر نیرو‌های انگلیسی قرار داشت. آیت‌ا... کاشانی، به همراه یکی دیگر از رهبران جهادی عراق به نام «قاطع العوادی» و با لباس کُردی، از کوه‌های سر به فلک کشیده و پوشیده از برف منطقه خانقین عبور کرد و سرانجام خود را به منطقه پشتکوه ایلام رساند، جایی که اهالی خونگرم آن، به استقبالش رفتند و مقدمش را گرامی داشتند. پیش از ورود آیت‌ا... کاشانی به ایران، آیت‌ا... العظمی سیدابوالحسن اصفهانی، مرجع بزرگ جهان تشیع، از مردم ایران خواسته بود که به استقبال آیت‌ا... کاشانی بروند و مقدم این عالم مبارز را گرامی بدارند. به این ترتیب، آیت‌ا... کاشانی، پس از نزدیک به هفت سال مبارزه بی‌امان با استعمار انگلیس در عراق، به میهن خود بازگشت تا مبارزه را در سنگری جدید، ادامه دهد.

منبع: روزنامه خراسان

انتهای پیام/