به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمان، بازار قدیمی کرمان که نام‌های نهاده شده بر سر در هر کدام از قسمت‌های آن، از رونق شغلی در روزگار قدیم حکایت داشت؛ این روزها کم رونق تر شده و دیگر نشانی از مشاغل گذشته نیست ، در روزهای نه چندان دور، صدای چکش‌ها و تلاش مردمان این سرزمین نمادی بود تا هر مشتاقی از دور بازار مسگران را بشناسد و برای خرید از دسترنج مردمان این دیار به سوی آن روانه شود.

صدا‌هایی چکش های مسگران که در گذشته از این بازار به گوش می‌رسید، نه تنها از نظر صنعتگران؛ حتی، از دید هنرمند موسیقی نیز زیبا بوداما این روزها دیگر مسگری صدای چکشش در بازار کرمان نمی پیچد همه فقط وسایلی را می فروشند که در استانی دیگر تولید شده دیگر مسگری در بازار نیست.

ضرباهنگ چکش مسگری صدای فراموش شده در بازار کرمان

فؤاد توحیدی پژوهشگر موسیقی نواحی ایران درباره رونق مسگری در کرمان گفت: کرمان در حوزه مسگری صاحب سبک است. یعنی: قلم مسگری کرمان با همه جا فرق می‌کند، بدین صورت که قلم را به صورت اریب می‌زنند و رد قلمشان از طرف دیگر دیده نمی‌شده و این مخصوص کرمان بوده است و در این زمینه استاد‌های بزرگی، چون استاد حکاک را داشتیم.

وی با بیان اینکه از دوره صفویه به بعد بهترین کار‌های مسگری در ایران متعلق به کرمان بوده است، افزود: حتی، در دوره صفویه استاد‌های مسگری کرمان به اصفهان مهاجرت کرده اند و به نوعی استاد کار اصفهانی‌ها بوده اند؛ البته، نوع قلم اصفهانی‌ها تغییر کرده است و آن‌ها از قیر استفاده می‌کنند و به صورت عمودی قلم را می‌زنند.

توحیدی با اظهار تأسف از این موضوع که در زمان یکی از مسئولان میراث، شکایتی مبنی بر این موضوع که صدای مسگران گوش را آزار، باعث آلودگی صوتی و برای معماری بازار مضر است، صورت گرفت و از آن زمان مسگری در این بازار ممنوع شد، افزود: متأسفانه این موضوع باعث شد مسگری کرمان به طور کامل نابود شود و الآن مس را از اصفهان و جا‌های دیگر وارد و یا یک تعداد کارگر افغانی فعالیت می‌کنند و استاد کار‌های ما به صورت محدود کار مس را انجام می‌دهند.

وی با بیان اینکه به نظر من صدای بازار مسگران برای بازار واقعاً فوق العاده بود و مردم این صدا را خیلی دوست داشتند و این موضوع که صدای آن باعث آلودگی صوتی می‌شود، بهانه درستی نبود درباره صدای آن از لحاظ موسیقیایی بیان داشت: اگر به صورت منظم ریتم را می‌زدند که به نظر من همیشه منظم بوده است، این خودش یک نوع ریتم موسیقیایی محسوب می‌شود و می‌تواند بسیار گوش نواز باشد؛ ولی، اگر این جور هم نباشد، چیزی نبود که باعث آزار مردم شود.

بازار معروف مسگران در دل شهر کرمان

بازار مسگران کرمان، بازاری که روزگاری صدای چکش‌های صنعتگرانش هر شنونده‌ای را مدهوش خود می‌کرد؛ اما، این روز‌ها در این بازار کمتر صنعتگری را می‌توان دید که با دستان توانمند خود فلزی بی جان را جانی تازه دهد.

در بازار مسگران هنرمندی را دیدم که هنوز هم در حال خلق اثری هنری با دستان خویش است، با او هم صحبت شدم.

وی با بیان اینکه قدمت این بازار از زمان صفویه است، گفت: در زمان قدیم حدود ۸۰ تا ۱۰۰ نفر یعنی: در هر مغازه شاید ۳ تا ۴ نفر کار می‌کردند؛ ولی، اکثریت به رحمت خدا رفتند.

وی بیان داشت: استقبال از صنایع دستی خوب است؛ ولی، مقداری قیمت بالا و مصالح گران است و اکثر جنس‌ها هم ماشینی شده اند.

این مرد صنعتگر گفت: صنایع مسی که در کل ایران توزیع می‌شود، از کرمان می‌رود.

وی با بیان اینکه امکانات برای ماشینی کردن این صنعت در کرمان کم است، بیان داشت: ساخت مس فقط کار دست است و اغلب ظروف ماشینی را برای ساخت به اصفهان می‌دهیم.

فروشنده دیگری در این بازار با بیان اینکه کار‌های مسی در کرمان هم دستی و هم ماشینی است، گفت: ساخت صنایع دستی مس به علت کمبود جا بیشتر در کارگاه‌ها صورت می‌گیرد؛ ولی، به علت اینکه کارخانه مس شهید باهنر به صنعتگران و مسگران به صورت مستقیم مس نمی‌دهد و این صنعتگران مجبوراً ورق را از اصفهان و یا شهر‌های دیگر بیاورند، برای آن‌ها مشکل ساز شده است.

وی که در زیرزمین کوچک مغازه اش با چند دستگاه کوچک، صنایع ماشینی محدودی نیز ایجاد کرده بود، از مشکلاتش برای احداث کارگاه تولیدی صنایع ماشینی نیز گفت و حمایت دولت در ابعاد مختلف برای تولید کار بیشتر که به تبع آن اشتغالزایی بیشتر را به دنبال دارد، خواستار شد.

در ورودی بازار مسگران فروشنده خانمی که به فروش مس مشغول بود، با بیان اینکه ۵۰ تا ۶۰ درصد اجناس کار کرمان است و برای آنکه جنسمان جور شود از استان‌های اصفهان و گاهاً از زنجان جنس می‌آوریم، از عمده مشکلات این صنعت سخن گفت.

وی عدم حمایت از تولیدکنندگان را یکی از مشکلات این صنعت در کرمان عنوان کرد و افزود: بها دادن به تولیدکنندگان و جوانان، اعطای وام‌های کم بهره برای رونق کارگاه ها، یادگیری قلم زنی از سوی جوانان و آموزش تولید و ساخت مس به آنان از مواردی است که می‌تواند به رونق بیشتر این صنعت در این زمان کمک کند.

این فروشنده خواستار حمایت دولتمردان و کارخانه مس از مسگران کرمانی شد و افزود: متأسفانه در کرمانی که خود ورق، کارخانه و معدن دارد، از تولیدکننده حمایت نمی‌شود. باید به صنعتگران ورق داد.

پای صحبت یکی از مسئولان نشستیم و برای بیان دغدغه‌های این پیشه پررونق قدیمی در استان کرمان، تبادل نظر کردیم.

فرخی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که چندی پیش در کسوت معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در این اداره فعالیت می‌کرد، با بیان اینکه مدت زیادی است که ما هم دغدغه داریم چرا صدای چکش‌های هنرمندان مسگر در بازار شنیده نمی‌شود؟ بیان داشت: یکی از مشکلات بزرگی که گریبانگیر این هنر شده، ورود کالا‌های خارجی ارزان قیمت به کشور است که شاید بتوان گفت، مردم به دلیل مشکلات و توان مالی، قادر به خرید کار‌های هنری که ارزش خودشان را دارند، نیستند و به همین دلیل متأسفانه به سمت کالا‌های غیر ایرانی ارزان می‌روند.

وی بیان داشت: امیدواریم بتوانیم با در اختیار قراردادن مواد اولیه ارزان، پشتوانه خوبی برای هنرمندان فراهم کنیم و مشکل بزرگ این هنر را که در استان در حال منسوخ شدن است، پیگیری و حل کنیم.

فرخی با بیان اینکه شاید به نظر برسد با توجه به معدن مس در استان کرمان، مشکلی برای این صنعت از لحاظ تأمین مواد اولیه وجود ندارد؛ اما، هنرمندان ما مواد اولیه خود را از استان‌های دیگر تهیه می‌کنند، افزود: کارخانه مس مواد اولیه را در توناژ کم در اختیار صنعتگران و هنرمندان قرار نمی‌دهد و امیدوارم این مشکل حل شود.

وی با بیان این موضوع که خوشبختانه همیشه استقبال خوبی از طرف مردم در رشته مس مخصوصاً در ایام نوروز وجود دارد، اظهار امیدواری کرد که روزی خریداران، مس خود کرمان را خریداری و دسترنج هنرمندان استان کرمان را به استان‌های خودشان هدیه ببرند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشکری استان کرمان گریزی به صنعت ماشینی مس هم زد و با بیان اینکه ما دنبال صنعت ماشینی نیستیم؛ اما، از ماشینی شدن ناگزیریم، بیان داشت: دولت اعتبارات خوبی برای راه اندازی کارگاه ها به خصوص کارگاه‌های کوچک پیش بینی کرده است.

وی افزود: هر هنرمند و صنعتگری که بخواهد کارگاه‌های بسیار بزرگی؛ حتی، در روستا‌ها احداث کنند، از حمایت ها، اعتبارات و وام‌های بسیار خوبی برخوردار می‌شود.

فرخی به مشکل کمبود مواد اولیه در صنایع ماشینی نیز اشاره کرد و گفت: به دلیل اینکه صنعتگران باید مواد اولیه خود را از کارخانه مس کرمان در توناژ بالایی خریداری کنند و این برای هنرمندان و صنعتگران مقدور نیست، مجبورند مواد اولیه مس را از استان‌های دیگر خریداری کنند.

مسگران کرمانی نیازمند ورق مس کارخانه داخل استان

کمک به تأمین مواد اولیه مسگران، با توجه به شهرت مس در استان کرمان امری غیرمحال به نظر نمی‌رسد؛ اما، چگونه صنعتگران به این فلز دسترسی پیدا کنند؟ به سراغ سازمان صنعت، معدن و تجارت استان که یکی از متولیان این امر است، رفتیم و این مشکل را مطرح کردیم.

امین غفاری نژاد معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان گفت: به نظر می‌رسد در حال حاضر صنایع دستی و مصنوعات مسی که از صنایع قدیمی و خوشنام کرمانند، نسبت به برخی از استان‌ها مثل اصفهان و زنجان، مقداری مورد بی مهری و کم رونقی قرار گرفته اند.

وی با بیان اینکه برای رونق صنایع دستی مس در کرمان، باید کارگاه‌های مختلف مصنوعات و صنایع دستی از نوع صنعتی و سنتی فراگیر شوند، افزود: موضوعی که این روز‌ها در تمام صنایع کوچک خصوصاً در صنایع دستی مس، مورد غفلت قرار گرفته، موضوع استاد و شاگردی است.

غفاری نژاد با بیان اینکه در حال حاضر مس شهید باهنر کرمان یکی از کارخانه‌هایی است که زنجیره مواد اولیه در کشور را تأمین می‌کند، گفت: در خصوص تأمین خوراکی که نیاز است واحد‌های پایین دستی داشته باشند، مجموعه مس شهید باهنر کرمان یکی از بزرگترین تولید کننده‌های مصنوعات و محصولات مس است و محصولاتش را به اقصا نقاط کشور عرضه می‌کند.

وی درباره چگونگی تأمین مواد اولیه مس برای صنعتگران کرمانی گفت: کارخانه مس شهید باهنر کرمان می‌تواند در قالب تأمین مواد اولیه ورق‌های مسی با مشخصات فنی ورود پیدا کند و کارگاه‌های کوچک با مراجعه به این کارخانه می‌توانند نیازشان را به شکل گروهی از خود کرمان خریداری کنند و هیچ مشکلی در تأمین مواد اولیه وجود ندارد و هزینه‌های رفت و برگشتی که صنعتگران کرمانی برای این ورق به تهران یا جا‌های دیگر پرداخت می‌کنند، از تولید کننده کرمانی گرفته می‌شود.

معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان با بیان اینکه دریافت مواد اولیه از کارخانه مس شهید باهنر کرمان مستلزم، هماهنگی‌هایی است که باید واحد‌ها و کارگاه‌های کوچک داشته باشند، افزود: این کارگاه‌ها باید نیازشان را تجمیع کنند و من متعهد می‌شوم در کرمان هیچ مشکلی در زمینه تأمین ورق مسی وجود نداشته باشد.

وی به تولید ورق در برخی از کارگاه‌ها در دیگر استان‌ها که برای خریداران ارزانتر است، اشاره کرد و گفت: گاهی اوقات تولید ورق در کارگاه‌های کوچک بدین گونه است که این کارگاه‌ها ضایعات مس را جمع آوری، ذوب و بعد از اینکه نورد شد، ورق و اندازه خودشان را درست می‌کنند و قطعاً این ورق به خاطر اینکه از ضایعات مس است و یک سری موارد در آن وجود دارد، ارزان‌تر در می‌آید که برای خریداران مقرون به صرفه است.

غفاری نژاد با بیان اینکه ارزش کار مس به خاطر این است که به صورت دستی تولید شود و شیوه صنعتی این کار زیاد مورد رغبت مردم و تولید کننده‌ها نیست، بیان داشت: در اصفهان تولید صنعتی این صنعت شاید به تعداد انگشتان دست و خیلی کمتر است و اکثر صنایع دستی که در بازار مس می‌بینیم و گاهاً به کرمان می‌آیند، در کارگاه‌های کوچک و کارگاه‌های سنتی و به شکل دستی تولید می‌شود.

وی افزود: در استان و شهر کرمان که محور این بحث است، می‌توان با احداث و رونق کارگاه‌های کوچک صنایع دستی، کالایی که مد نظر مردم و اغلب توریست‌ها و گردشگران است، تأمین کرد.

معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان با اشاره به اینکه هم اکنون در کرمان یک کارگاه وجود دارد که تقریباً به شکل صنعتی تولید ظروف را انجام می‌دهد، از افتتاح یک کارکارگاه دیگر سخن گفت و بیان داشت: این کارگاه تجهیزاتش را آورده است و امیدواریم  تولید صنعتی برخی از مصنوعات مس را آغاز کند.

در سالی که به نام کالای ایرانی مزین شده است، حمایت از تولید کننده ایرانی به عنوان یکی از ارکان‌های اصلی این موضوع و مهیا کردن شرایط و امکانات برای تولید بهتر محصولاتش، آن هم محصولی که هنرمندان ایرانی سال‌های فراوانی است، آن را تولید و مردمان دیار کریمان برای منازل خود از آن استفاده می‌کنند و مسافران با اشتیاق فراوان آن را برای شهر و دیار خود سوغات می‌برند، رونق بخش اقتصاد، اشتغال کشور و ماندگاری این هنر برای نسل‌های بعد است.

گزارش از معصومه یحیی زاده
انتهای پیام /ی