دکتر عباس آذر انداز استاد فرهنگ و زبان های باستانی در دانشگاه شهید باهنر کرمان خانه تکانی را شامل رفت و روب خانه، شستن فرش ها و قالی ها، سفید کردن ظروف مسی و دیوارهایی که یک سال غبار گرفته و تیره شده اند، می داند و می گوید: زمان های قدیم در خانه تکانی ظرف های سفالین مستعمل و خراب، مانند: کوزه ها را هم می شکستند و ظرف های نو را جایگزین می کردند.

دکتر فاطمه شیبانی فرد استاد فرهنگ و زبان های باستانی در دانشگاه ولی عصر رفسنجان فلسفه ی خانه تکانی را فراتر از تمیز کردن خانه برای ورود به سال نو می داند و می گوید: در روزگار کهن اعتقاد ایرانیان بر این بود که ارواح درگذشتگان در روز های آخر سال و بیشتر در 5 روز مانده به سال جدید به زمین آمده و به خانه های خود می روند؛ لذا، اعضای خانواده برای پذیرایی از ارواح درگذشتگان کارهایی را انجام می دادند که یکی ازآن ها تمیز کردن خانه یا خانه تکانی بود .

وی افزود: روح افراد متوفی که در باور ایرانیان باستان و پیروان آئین زردشتی، فروهر نام دارند، یکی از ابعاد وجودی انسان را تشکیل می دهند که خوشحال کردن آن ها از جمله دغدغه های مردم در ایران باستان بود.

دکتر محمد مطلبی استاد فرهنگ و زبان های باستانی و استاد دانشگاه شهید باهنر کرمان درباره ی این بعد وجودی انسان می گوید: ایرانیان از همان قدیم به وجود جسم و روح برای انسان ها اعتقاد عمیق داشتند و به باور آن ها روح انسان یا فروهر ازلی و ابدی است و لذا این ارواح هر سال به زمین می آیند تا با خانه و بستگان دیداری تازه کنند و زندگان برای خوشامد آن ها خانه تکانی می کردند و خودشان را می آراستند و جشن می گرفتند.

دکتر آذر انداز در تشریح فلسفه ی خانه تکانی، به نکته ی دیگری هم اشاره می کند. وی می گوید: تقویم ایران باستان شامل 12 ماه 30 روزه بود و لذا در پایان سال 5 روز باقی می ماند که آن را خارج از ماه ها حساب کرده و به آن" پنجه ی دزدیده شده" می گفتند. آن ها این 5 روز را فرصتی می دانستند، برای نبرد با تیرگی ها و آلودگی ها تا با روان و ظاهری پاک و تمیز وارد سال جدید شوند.

وی می افزاید: براین اساس، خانه تکانی در واقع یک جنبه ی نمادین هم دارد و انسان باید همان طور که فضای بیرون را تمیز و از کثافات پاک می کند، درون خودش را هم از آلودگی ها و خصلت های اهریمنی پاک و خودش را برای زندگی بهتر در سال جدید آماده کند.

دکتر مطلبی افزود: براساس اعتقاد ایرانیان باستان، "پنجه ی دزدیده شده" مصادف با سالگرد خلقت انسان هم است و لذا آدمیان باید تلاش کنند با تمیزی درون و برون، سالگرد خلقت خود را جشن بگیرند.

به هر حال خانه تکانی، با هر نیتی برگزار شود، سنتی حسنه و نیک و نشانه ای از فرهنگ والای ایرانیان است. فرهنگی، مبتنی بر پالایش مداوم جسم و روح از ناپاکی ها و اهمیت دادن به تمیزی ظاهر و باطن .

ما با کمک به یکدیگر برای انجام بهتر خانه تکانی، در واقع این فرهنگ متعالی را به نمایش می گذاریم.

گزارش از معصومه یحیی زاده

انتهای پیام/ی