به گزارش خبرنگارحوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛قرآن سرتاسر اعجاز در زندگی مادی و معنوی است. اگر ما آن را با معرفت تلاوت کنیم، حتما اثرات آن را خواهیم دید. برای آگاهی‌ و فهم بهتر و بيشتر آيات قرآن كريم هر شب تفسير آياتی از اين معجره الهی را برای شما آماده می‌كنيم. در این گزارش تفسیرآیات249-251سوره بقره را می‌خوانید:

فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِیکُمْ بِنَهَرٍ فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَیْسَ مِنِّی وَمَنْ لَمْ یَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّی إِلَّا مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِیَدِهِ فَشَرِبُواْ مِنْهُ إِلَّا قَلِیلاً مِنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَ الَّذِینَ ءَامَنُواْ مَعَهُ قَالُواْ لَا طَاقَةَ لَنَا الْیَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالَ الَّذِینَ یَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُّلَقُواْ اللَّهَ کَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِیلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً کَثِیرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ واللَّهُ مَعَ الصَّبِرِینَ 
پس هنگامی که طالوت، سپاهیان را با خود بیرون برد، به آنها گفت: خداوند شمارا به یک نهر آب آزمایش می کند، پس هر که از آن بنوشد از من نیست و هرکس از آن نخورد از من هست، مگر آنکه با دست، مشتی برگیرد (و بیاشامد.) پس (همین که به نهر آب رسیدند،) جز اندکی همه از آن نوشیدند، سپس هنگامی که او و یاوران با ایمان او از آن نهر گذشتند، (و دشمن را دیدند) گفتند: امروز ما توانایی مقابله با جالوت و سپاهیان او را نداریم. امّا آنها که اعتقاد داشتند خدا را ملاقات خواهند کرد (و به روز قیامت ایمان داشتند) گفتند: چه بسا گروهی اندک که با اذن خدا بر گروهی بسیار پیروز شدند و خداوند با صابران (و استقامت کنندگان) است. (249)

کلمه «جنود» جمع «جُند» به معنای لشکر است و حضور چندین لشکر بعد از اعراض گروه هایی از مردم، نشانه کثرت جمعیّت آنان است.
این آیه خبر از مردودی گروه زیادی از بنی اسرائیل می دهد که از صحنه آزمایش نوشیدن آب و تحمل تشنگی، سربلند بیرون نیامدند. امّا این گروه باقیمانده، آزمایش دیگری داشتند که آزمایش روحی و معنوی بود. وقتی آنان با سپاه انبوه جالوت مواجه شدند، گفتند: ما توانایی مقابله با این سپاه مسلح را نداریم. ولی آنهایی که به روز قیامت ایمان داشتند، گفتند: پیروزی به دست خداست، ای بسا گروه های اندک که به اذن خداوند بر سپاهیان بزرگ پیروز می شوند.

پیروزی در یک مرحله از آزمایش، کافی نیست. افرادی در بعضی از مراحل موفق می شوند، ولی در مرحله ای دیگر شکست می خورند. در این داستان گروهی رهبر را بخاطر فقر نپذیرفتند، گروهی در آزمایش شکم، شکست خوردند و گروهی در برخورد با دشمن خود را باختند.
طالوت در ابتدا جمعیّت را به خود نسبت نداد و نفرمود: «جنوده»، بلکه فرمود: «بالجنود» گرچه لشکریان انبوه بودند و فرماندهی او را پذیرفته اند، ولی هنوز میزان فرمانبری آنان را آزمایش نکرده است، ولی بعد از آزمایش، به خود نسبت می دهد. (فانّه منّی)
امام باقر علیه السلام می فرماید: افرادی که تا آخر کار به طالوت وفادار ماندند، سیصد و سیزده نفر بودند.تفسیر نورالثقلین، ج 1، ص 251.
حساب دو گروه روشن است، هر کس ننوشد قطعاً خودی است و هر کس بنوشد قطعاً بیگانه است، ولی کسانی که با مشت نوشیدند، نه خودی هستند و نه بیگانه. باید آنان را نه مأیوس کرد ونه مشمول الطاف. لذا برای (من اغترف غرفة بیده) نه کلمه «منّی» بکار رفته ونه «لیس منّی».
کسانی که دستشان به اموال مردم یا اموال دولتی رسید، ولی با کرامت وزهد از کنارش گذشتند و حرص و طمع آنان را آلوده نکرد، حزب اللّهی هستند و کسانی که پشت خود را با ذخیره اموال می بندند، مؤمن واقعی نیستند. (فمن شرب منه فلیس منّی و من لم یطعمه فانّه منّی)

پیام ها:
1- یکی از وظایف فرمانده نظامی آن است که نیروهای رزمی را از تماشاچیان جدا سازد. (فصل طالوت بالجنود)
2- یکی از راههای آزمایش، ممنوعیّت های موسمی است. راحت طلبی و عدم تحمل فشارها و سختی های موسمی و موقّتی، با سلحشوری سازگاری ندارد. (انّ اللّه مبتلیکم بنهر)

3- قبل از برخورد و مقابله با دشمن، باید تمرین مقاومت کرد. (مبتلیکم بنهر)
4- مدیر باید نیروهای غیر مفید را طرد کند. (فمن شرب منه فلیس منّی)
5 - تسلیم فرمانده بودن، رمز موفقیّت است. (من لم یطعمه فانّه منّی)
6- حسابِ نیازِ ضروری، از حسابِ رفاه کامل جداست. (الاّ من اغترف غرفةً بیده)
7- کسانی که از میدان امتحان پیروز بیرون آیند، اندک هستند. (الا قلیلاً)
8 - انقلابی بودن مهم نیست، انقلابی ماندن مهم است. در این ماجرا شعار دهنده بسیار بود، ولی آنان که در آزمایشات موفق شدند، اندک بودند. (الاّقلیلاًمنهم)
9- ایمان به معاد و وعده های الهی، توانایی ایستادگی در برابر سختی ها و مشکلات را ایجاد می کند. (ملاقوا اللّه)
10- ایمان، درجاتی دارد. با اینکه گروهی همراه با طالوت بودند و به او ایمان داشتند و از نوشیدن آب هم گذشتند؛ (آمنوا معه) ولی هر مؤمنی رزمنده نیست، تنها مؤمنانی رزمنده هستند که به لقاء اللّه ایمان داشته باشند. (یظنّون انّهم ملاقوا اللّه)
11- فراوانی عِدّه و عُدّه ی دشمن در برابر اراده ی خداوند چیزی نیست. (کم من فئة قلیلة غلبت فئة کثیرة باذن اللّه)
12- نیروهای کیفی برنیروهای کمّی برتری دارند. (کم من فئة قلیلة غلبت...)
13- مؤمن مخلص، پیروزی را از خدا می داند. (باذن اللّه)
14- مسلمانان اگر صبور و پایدار باشند، نباید از تعداد زیاد دشمن هراس داشته باشند. زیرا خداوند با صابران است. (واللّه مع الصابرین)

وَلَمَّا بَرَزُواْ لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُواْ رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَیْنَا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَی الْقَوْمِ الْکَفِرِینَ 
و هنگامی که در برابر جالوت و سپاهیان او قرار گرفتند، گفتند: پروردگارا صبر و شکیبایی بر ما فرو ریز و قدمهای ما را ثابت و استوار بدار و مارا بر گروه کافران پیروز فرما. (250)

1- همیشه و به خصوص در جبهه ها، دعا همراه با حرکت لازم است، نه دعا به جای حرکت. (برزوا لجالوت... ربّنا افرغ...)
2- صبر و پیروزی، ملازم یکدیگرند. در اثر صبر، ظفر آید. (صبراً... وانصرنا)
3- دعاهای خود را با «ربّنا» آغاز کنیم. (ربّنا افرغ...)

4- در شداید، انسان به صبرِ بسیار محتاج است. «افرغ» به معنای نزول فراوان است. کلمه «صبراً» نیز در قالب نکره آمده است که نشانه ی صبر بزرگ است.
5 - پشت سر گذاشتن امتحانات و موفقیّت در آنها شما را مغرور نکند، باز هم از خداوند استمداد نمائید. (ثبت اقدامنا)
6- وظیفه انسان، حرکت و تلاش است، امّا پیروزی بدست خداست. (وانصرنا)
7- پیروزی در جنگ، زمانی با ارزش است که هدف رزمندگان برتری حقّ بر باطل باشد، نه برتری یکی بر دیگری. (وانصرنا علی القوم الکافرین)

 فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَءَاتَهُ اللَّهُ الْمُلْکَ وَ الْحِکْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا یَشَاءُ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ الْنَّاسَ بَعْضُهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَلَکِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْعَلَمِینَ 
سپس آنها (طالوت و یاران او) به اذن خداوند، سپاه دشمن را درهم شکستند و داود (که جوانی کم سن و سال، ولی مؤمن، شجاع و از یاران طالوت بود،) جالوت را (که فرمانده سپاه دشمن بود) کشت، و خداوند حکومت و حکمت به او عطا نمود و از آنچه می خواست به او آموخت. و اگر خداوند (فساد) بعضی از مردم را به وسیله بعضی دیگر دفع نکند، قطعاً زمین را فساد می گرفت. ولی خداوند نسبت به جهانیان لطف و احسان دارد. (251)

بر اساس روایات، داود علیه السلام بر اثر همین شجاعت و دلاوری به مقام نبوّت رسید و فرزندش سلیمان علیه السلام نیز از انبیای الهی گردید.
در روایات می خوانیم که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: خداوند به خاطر یک مسلمان صالح، بلا را از صد هزار خانه از همسایگان دور می کند. سپس آن حضرت این آیه را تلاوت نمودند: (فلولا دفع اللّه الناس ...)تفسیر درّالمنثور، ج 1، ص 764.
با توجّه به آیات گذشته معلوم می شود که عوامل پیروزی در چند چیز است:
1- رهبر توانا و لایق. (زاده بَسطةً فی العلم والجسم)
2- پیروان مؤمن. (قال الّذین یظنّون انّهم ملاقوا اللّه)
3- توکّل. (کم مِن فئة قلیلة غَلبت فئة کثیرة باذن اللّه)
4- صبر و استقامت. (ربّنا أفرغ علینا صبراً و ثبّت اقدامنا)
5 - انگیزه ی الهی داشتن. (وانصُرنا علی القوم الکافرین)
پیام ها:
1- گرچه تلاش وجهاد از شما بود، امّا شکست دشمن بدست خداوند است. (فهزموهم باذن اللّه)
2- دعاهای خالصانه رزمندگان و مجاهدان، مستجاب می شود. (وانصرنا علی القوم الکافرین. فهزموهم باذن اللّه)
3- تا استعداد، لیاقت، ایثار و سابقه درخشانی نباشد، کسی مورد لطف خاصّ الهی قرار نمی گیرد. (وقتل داود جالوت واتاه اللّه الملک و الحکمة)
4- در جبهه و جهاد، لبه ی تیز حمله به سوی فرماندهی دشمن باشد. (قتل داود جالوت)
5 - نام کسانی را که در جنگ مردانگی از خود نشان داده اند، زنده نگاه دارید. (قتل داود)
6- نابودی رهبر کفر، با تار ومار شدن لشکر او برابر است. (فهزموهم... قتل داود جالوت)
7- اگر در برابر متجاوز و ظالم دفاع صورت نگیرد، فساد و تباهی زمین را فرا خواهد گرفت. (لولا دفع اللّه الناس... لفسدت الارض)
8 - جنگ با مفسدان، یک ضرورت است. اگر عنصر مضرّ حذف نشود، عناصر دیگر به تباهی کشیده می شوند. (لولا دفع اللّه الناس... لفسدت الارض)
9- اراده وفضل الهی از راه عوامل طبیعی عملی می شود. (دفع اللّه... بعضهم ببعض)
10- حکم جهاد ودفاع در برابر متجاوز، فضل الهی است. (اللّه ذوفضل علی العالمین)

انتهای پیام/

 تفسیر قرآن سوره بقره