به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان؛حجت‌الاسلام محمدعلی چنارانی، پژوهشگر گروه فرهنگ و سیره رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، به سیره قرآنی علی ابن موسی الرضا(ع) اشاره کرد و ضمن تبیین ویژگی‌های قرآنی حضرت، گفت: پیامبر(ص) در روایت ثقلین فرمودند: «إنّی تاركٌ فِیكُمُ الثَّقَلَینِ، ما إن تَمَسَّكتُم بِهِما لَن تَضِلُّّوا بَعدی أبَداً، كِتابَ اللهِ، وَ عِترَتِی أهلَ بَیتی، من دو چیز گران‌بها در میان شما می‌گذارم، هرگاه به آن دو تمسك جستید، پس از من هرگز گمراه نخواهید شد، یكی قرآن و دیگری عترت من كه همان اهل بیتم هستند.
وی در توضیح این روایت مهم ابراز کرد: طبق این روایت كه هم عقیده میان شیعه و اهل سنت است، قرآن و اهل بیت(ع) با آن حضرت هیچ‌گاه و هیچ زمانی از یكدیگر جدا نیستند، لذا میان آنان هیچ فاصله‌ای وجود ندارد.
این پژوهشگر سیره رضوی در ادامه اضافه کرد: حضرت رضا(ع) نیز که یكی از اهل بیت پیامبر(ص) هستند، همیشه و همواره در همه مكان‌ها و زمان‌ها با قرآن هستند، بنابراین قرآن در تمام زوایای زندگی ایشان حضور داشته و آنچه که در سیره رفتاری حضرت وجود دارد گواه این واقعیت است.

قرآن در زندگی امام مهربانی‌ها

حجت‌الاسلام چنارانی همچنین افزود: عشق بسیار امام رضا(ع) به قرآن کریم آن حضرت را بر آن داشت تا نخست در زندگی فردی از این کتاب آسمانی بهره ببرد و این رفتار حضرت زمان و مکان و روز و شب نمی‌شناخت.
وی در توضیح این رفتار حضرت به توصیف «ابوذکوان» از عشق بیش از اندازه امام رضا(ع) به قرآن اشاره کرد و ابراز کرد: «ابوذکوان» می‌گوید: «حضرت هر سه روز یک بار قرآن را ختم می‌کرد و آنگاه می‌فرمود: اگر می‌خواستم زودتر از سه روز آن را به پایان برسانم، می‌توانستم، اما نخواستم چنین کنم، زیرا در موقع تلاوت به هر آیه که می‌رسیدم در آن فکر و اندیشه می‌کردم که درباره چه چیزی و در چه زمانی نازل شده است، بدین جهت در هر سه روز یک بار قرآن را به پایان می‌رسانم».
حجت‌الاسلام چنارانی همچنین اضافه کرد: عشق فراوان حضرت به قرآن سبب شده بود که ایشان علاوه بر روز در شب نیز قرآن بخوانند و حتی آیات زیادی را در آستانه خواب تلاوت می‌کردند.
وی اظهار کرد: «رجاء بن أبی‌ ضحّاک» نیز در گزارش سفر امام از مدینه به مرو که در جلد دوم کتاب عیون اخبارالرضا آمده، چنین می‌گوید: «امام به هنگام خواب در رختخواب خویش فراوان قرآن می‌خواندند و هرگاه به آیه‌ای می‌رسیدند که در آن یادی از بهشت، یا جهنّم آمده بود، گریه می‌کردند و از خداوند بهشت را درخواست می‌نمودند و از آتش جهنم به او پناه می‌بردند».

هزار ختم قرآن در یک پیراهن

وی همچنین در این راستا گفت: شیخ طوسی در کتاب «الامالی» به سند خود از علی‌بن‌علی فرزند برادر دعبل خزاعی نقل کرده است که «در سال ۱۹۸ قمری، همراه برادرم دعبل خدمت امام رضا(ع) رسیدیم و تا پایان سال ۲۰۰ قمری در محضر ایشان اقامت داشتیم و سپس به قم رفتیم. بعد از آن که حضرت به برادرم دعبل، پیراهن پشمینه سبز رنگی به همراه انگشتری که نگینش عقیق بود، هدیه کردند، همچنین به او درهم‌هایی که نام آن حضرت بر آن نقش بسته بود، مرحمت نمودند و به او فرمود: ای دعبل! به قم برو که در آنجا سود و بهره خواهی یافت و به او یادآور شدند: از این پیراهن به خوبی محافظت کن، زیرا من در این پیراهن هزار شب، هزار رکعت نماز خوانده‌ام و هزار مرتبه قرآن را در آن ختم کرده‌ام».
حجت‌الاسلام چنارانی با بیان اینکه امام رضا(ع) در نمازهای واجب و مستحب خود در شب و روز سوره‌های مختلف را می خواندند، اظهار کرد: در این رابطه «رجاء بن أبی‌ضحاک» که در سفر امام از مدینه تا مرو همراه آن حضرت بوده، در گزارشی مفصل به این مسئله اشاره کرده است، آنجا كه می‌گوید: امام رضا(ع) در اول ظهر شش رکعت نماز مستحبی می‌خواندند که پس از سوره حمد، سوره‌های کافرون و توحید را قرائت می‌کردند و در دو رکعتی که پس از نماز جعفر طیار می‌خواندند، از سوره‌های «ملک و هل أتی» استفاده می‌کردند، همچنین در رکعت وتر سوره‌های فلق و ناس را تلاوت می‌کردند.
این پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی اضافه کرد: ایشان در نمازهای واجب خود نیز پس از سوره «حمد» از سوره قدر، در ظهر جمعه سوره «جمعه و منافقین»، در نماز عشاء شب جمعه سوره «الاعلی» و در نماز صبح روز دوشنبه و پنج‌شنبه در رکعت دوم پس از «حمد» سوره «غاشیه» را تلاوت می‌فرمودند.
ذكرهای امام پس از تلاوت برخی سوره‌ها
حجت‌الاسلام چنارانی با اشاره به برخی دیگر از نقل‌های رسیده از محدثان و راویان حدیث در مورد هشتمین خورشید ولایت، ادامه داد: نقل شده است که هشتمین امام شیعیان پس از تلاوت برخی آیات قرآن و یا در پایان برخی از سوره‌ها به طور آهسته یا بلند جملاتی را بر زبان جاری می‌کردند.
وی در توضیح این مطلب افزود: در این زمینه «رجاء بن أبی‌ضحاک» می‌گوید: «حضرت در تمام نمازهای خود در شبانه‌روز «بسم الله الرحمن الرحیم» را بلند می‌گفتند و هرگاه آیه «قُل هُوَ اللهُ أحَد» را تلاوت می‌کردند، پس از آن آهسته می‌گفتند: «اللهُ أحد»، و هر گاه سوره «توحید» را به پایان می‌رساندند، سه مرتبه می‌فرمودند: «کذلکَ اللهُ رَبُّنا» و اگر سوره «جَحد» را می‌خواندند آهسته می‌فرمود: «یا أیُّها الکافِرُونَ»، و وقتی از تلاوت سوره فارغ می‌شدند، می‌فرمودند: «رَبِّیَ اللهُ وَ دِینِیَ الاسلامُ».
این پژوهشگر سیره رضوی اظهار کرد: حضرت پس از پایان تلاوت سوره «تین» می‌فرمودند: «بَلی وَ أنا عَلَی ذلکَ مِنَ الشّاهِدِینَ»، بعد از اتمام سوره «لااقسم بیوم القیامة» می‌فرمودند: «سُبحانَکَ الّلهُمَّ بَلی» و هنگام تلاوت سوره «جمعه» می‌فرمودند: «قل ما عند الله خیر من اللهو و من التجارة للذین اتقوا والله خیر الرّازقین».

قرآن تکیه‌گاه کلام شمس‌الشموس(ع)

وی با بیان اینکه امام رضا(ع) در تمام زمینه‌ها و مسائل دینی، علمی، عقیدتی و فقهی از این کتاب آسمانی و این منبع پر فیض الهی کاملاً بهره می‌بردند و در هر سخن به کلام الله مجید تکیه می‌كردند، افزود: شیخ صدوق در الامالی از ابوذکوان، از ابراهیم بن ابی‌العباس نقل کرده که می‌گفت: ندیدم چیزی را از امام رضا(ع) بپرسند که جوابش را نداند، بلکه جواب همه چیز را می‌دانستند و نیز داناتر از او به زمان خویش را هرگز مشاهده نکردم. مأمون پیوسته با پرسش‌های گوناگون خود امام را می‌آزمود. اما ایشان به همه پرسش‌های وی جواب می‌دادند. تمام گفته‌ها و پاسخ‌های امام رضا(ع) برگرفته از قرآن کریم بود.

توصیه غریب طوس در مورد ترویج و اهتمام به قرآن

حجت‌الاسلام چنارانی در ادامه عنوان کرد: قرآن کریم در میان مسلمانان از چنان جایگاهی برخوردار است که هیچ کس نمی‌تواند در برابر آن بی‌اهمیت باشد، چه رسد به مقام منیع امامت که خود حافظ دین و حامی کتاب خداوند است.
وی با بیان اینکه امام مهربانی‌ها در همه ابعاد از جمله بعد اجتماعی به رهنمودهای قرآن توجه داشتند، تصریح کرد: ایشان از تک‌تک مسلمانان خواستند تا اهمیت بیشتری به قرآن کریم بدهند و مواردی را در زندگی خود پیاده کنند.
این پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی همچنین در ادامه به مواردی از توصیه‌های حضرت رضا(ع)‌ در مورد قرآن اشاره کرد و افزود: حضرت به یکی از یاران خود سفارش فرمودند: «کلام الله لا تجاوزه و لا تطلبوا الهدی فی غیره فتضلّوا، قرآن سخن خداست، از مرز او تجاوز نکنید و هدایت را جز در پرتو قرآن نجویید و در غیر این صورت گمراه خواهید شد».
وی اضافه کرد: ایشان همچنین در جایی دیگر از پیامبر(ص) نقل کرده‌اند که: «سِتَّهٌ مِنَ الْمُرُوءَهِ ثَلَاثَهٌ مِنهَا فِی‏ الْحَضَرِ وَ ثَلَاثَهٌ مِنْهَا فِی السَّفَرِ فَأَمَّا الَّتِی فِی الْحَضَرِ فَتِلَاوَهُ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عِمَارَهُ مَسَاجِدِ اللَّهِ وَ اتِّخَاذُ الْإِخْوَانِ فِی اللَّهِ وَ أَمَّا الَّتِی فِی السَّفَرِ فَبَذْلُ الزَّادِ وَ حُسْنُ الْخُلُقِ وَ الْمِزَاحُ فِی غَیْرِ الْمَعَاصِی، شش چیز از مروت است: سه مورد آن در حضر و وطن و سه مورد دیگر مربوط به حال مسافرت است. آن سه خصلتی که در وطن از مروت به حساب می‌آید: تلاوت قرآن و کتاب خدا، آباد کردن مسجد و انتخاب برادرانی دینی در مسیر خدا و اما آن سه امری که باید در مسافرت مراعات شوند: اخلاق نیکو، بذل توشه و مزاح در غیر معصیت است.

تلاوت قرآن با صوت

این پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی با اشاره به این مطلب که قرآن زیبا است و هرچه به زیبایی‌اش کمک کند، مانند خواندن قرآن با صدای بلند و زیبا، بسیار پسندیده است، گفت: امام رضا(ع) در ضمن روایتی از رسول خدا(ص) نقل می‌کنند: «حسّنوا القرآن بأصواتکم، فانّ الصوت الحسن یزید القرآن حسنا، قرآن را با صوت نیکو زینت دهید، زیرا که صدای نیکو بر زیبایی قرآن می‌افزاید».
همواره با قرآن
وی بیان کرد: همراهان حضرت رضا(ع) که بیشتر آن‌ها مأموران حکومتی بودند، این‌گونه نقل کردند که «امام هشتم(ع) در مسیر راه خراسان در بستر زیاد قرآن می‌خواندند، پس هرگاه به آیه‌ای می‌رسیدند که در آن ذکری از بهشت و جهنم شده بود، گریه و از خداوند درخواست بهشت می‌کردند و از جهنم به خدا پناه می‌بردند».

قرآن صبحگاهی انیس‌النفوس(ع)

حجت‌الاسلام چنارانی ضمن اشاره به برنامه صبحگاهی علی ابن موسی الرضا(ع) در خراسان، گفت: ایشان پس از نماز صبح، تا طلوع خورشید، در سجاده می‌نشستند، سپس از كیف چرمی خود كه چند مسواک در آن بود، مسواک‌ها را برداشته و با هر یک، یک مرتبه مسواک می‌زدند، پس از آن قدری كُنُدر می‌جویدند و سپس به خواندن قرآن مشغول می‌شدند.

تشویق‌های امام(ع) برای تلاوت قرآن

وی با بیان این مطلب که عالم آل محمد(ص) برای تشویق دیگران به تلاوت قرآن، آثار دنیوی و آخرتی آن را یادآوری می‌كردند، گفت: از جمله اینکه ایشان در ضمن حدیثی از پیامبر(ص) که در بحارالانوار آمده است، نقل ‌فرمودند: «اجعَلُوا لِبُیُوتِکُمْ‏ نَصِیباً مِنَ‏ الْقُرآنِ فَإِنَّ الْبَیْتَ إِذَا قُرِئَ فِیهِ یُسِّرَ عَلَى أَهْلِهِ وَ کَثُرَ خَیرُهُ وَ کَانَ سُکَّانُهُ فِی زِیَادَهٍ وَ إِذَا لَمْ یُقرَأْ فِیهِ الْقُرْآنُ ضُیِّقَ عَلَى أَهْلِهِ وَ قَلَّ خَیرُهُ وَ کَانَ سُکَّانُهُ فِی نُقْصَانٍ، در خانه‌هایتان بهره‌ای از خواندن قرآن قرار دهید، زیرا اهل خانه‌ای که در آن قرآن خوانده شود، خوشحال می‌شوند و برکت خیر آنها فزونی می‌یابد و ساکنان آنها رو به فزونی خواهند نهاد و اگر قرآن خوانده نشود، اهل خانه در تنگنا خواهند بود و خیر و برکتش کم و ساکنان آن رو به کمی و نقص خواهند رفت».
وی با اشاره به اینکه هر کس به آثار دنیوی و اخروی قرائت قرآن کمترین توجهی داشته باشد، به‌راحتی به سمت قرائت قرآن جذب می‌شود، ادامه داد: امام مهربانی‌ها در روایتی فرمودند: «لِقَارِئِ‏ الْقُرْآنِ‏ بِکُلِ‏ حَرْفٍ‏ یَقْرَأُ فِی الصَّلَاهِ قَائِماً مِائَهُ حَسَنَهٍ وَ قَاعِداً خَمْسُونَ حَسَنَهً وَ مُتَطَهِّراً فِی غَیْرِ الصَّلَاهِ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ حَسَنَهً وَ غَیْرَ مُتَطَهِّرٍ عَشْرُ حَسَنَاتٍ، قاری قرآن در مقابل هر حرفی که در نماز قرائت می‌کند، صد حسنه دارد و اگر نشسته بخواند، پنجاه حسنه دارد، با وضو و در غیر نماز بخواند، بیست و پنج حسنه دارد».

جهانی بودن قرآن

این پژوهشگر سیره رضوی ابراز کرد: از دیدگاه امام رضا(ع) از جمله ویژگی‌های قرآن کریم جهانی بودن آن است، لذا به زمان و مکان خاصی محدود نمی‌شود. از طرفی جهانی بودن قرآن بدان پایه روشن و استوار است كه خود غیر مسلمانان به حقیقت آن اعتراف دارند.
وی در پایان در تکمیل مطلب بالا گفت: از جمله این افراد می‌توان به «کارلایل» اشاره کرد که در این زمینه می‌گوید: «هنگامی که ما قرآن مجید را مطالعه می‌کنیم، این کتاب علاوه بر آنکه وحی آسمانی است، از نظر کلمات و ترکیب، بلیغ‌ترین کتاب است. هیچ‌کس قرآن را با دقت نمی‏‌‌خواند، مگر آنکه می‌بیند حقایق اصیل در برابر وی آشکار است و درمی‌یابد که این کتاب به اصل حقیقی وابسته و به یک مبدأ عالی و مقدس پیوسته است و تردیدی نیست که گفتار حقیقی و درست، نفوذ خاصی بر دل‌ها دارد. حق آن است که تمام کتاب‌ها در برابر قرآن، ناچیز و کوچکند و این کتاب از هرگونه عیب و نقص و اصول ناپسند پاکیزه و مبراست. پایان تمام فضایل را که موجب تکامل و سعادت بشری است دربَر دارد و آنها را به‌خوبی نشان می‌دهد».

منبع:ایکنا

انتهای پیام/

آشنایی با زندگی قرانی امام رضا (ع)