مجتبی نوروزی معاون رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کابل؛ فارغ‌التحصیل کارشناسی علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، کارشناسی ارشد مطالعات منطقه‌ای و شاگرد اول دانشکده و تدوین رساله با موضوع دولت ملت‌سازی در افغانستان و مدیر گروه مطالعات آسیا و اقیانوسیه مرکز مطالعات فرهنگی بین‌المللی از سال 91 تا 94 است. وی در گفتگویی تفصیلی با خبرنگار حوزه افغانستان باشگاه خبرنگاران، فعالیت‌ها و خدمات رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان را تشریح کرد.

باشگاه خبرنگاران: کمی خوانندگان ما را با فعالیت‌های رایزنی فرهنگی ایران آشنا بفرمایید.

نوروزی: رایزن‌های  فرهنگی فعالیتشان مبتنی بر توسعه دوستی‌ها و روابط فرهنگی بین کشورها در زمینه‌های موجود است. در افغانستان نیز ما در تمام زمینه‌ها ارتباطات گسترده فرهنگی داریم. از توسعه ارتباطات دانشگاهی در قالب نظم بخشی به موضوع بورسیه‌ها و فرصت‌های مطالعاتی که در اختیار اساتید افغانستانی قرار می‌گیرد که بیایند و از ظرفیت‌های علمی دانشگاه‌های ایران استفاده کنند تا دوره‌های دانش‌افزایی که برای اساتید زبان و ادبیات فارسی برگزار می‌شود که در افغانستان این فعالیت‌ها به واسطه همزبانی به طور اختصاصی از سوی بنیاد سعدی پیگیری می‌شود. اعزام هیأت‌های دانشگاهی از هر دو کشور و امضای تفاهمنامه بین دانشگاه‌ها نیز از جمله فعالیت‌های رایزنی فرهنگی است. همچنین در حوزه زبان و ادبیات فارسی بین حلقه‌های ادبی در داخل ایران و داخل افغانستان ارتباطات برقرار می‌کنیم تا دوستان ما از ظرفیت زبان ادبیات فارسی که در افغانستان وجود دارد بیشتر مطلع شوند و از این ظرفیت‌ها استفاده کنند.  یکی از بخش‌های مهم دیگری که در دستور کار رایزنی فرهنگی قرار داد، توسعه روابط بین انتشارات‌های دو کشور است تا این‌ حوزه‌ها از آخرین فعالیت‌های یکدیگر آگاه باشند و بتوانند باهم کار کنند. توسعه روابط بین NGO‌ها چه آنهایی که در داخل ایران فعالند و چه آنهایی که در افغانستان حضور دارند از دیگر فعالیت‌های رایزنی فرهنگی در کابل است. در واقع ما با هماهنگی وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان حلقه واسطی بین نهادهای متناظر دو کشوریم تا این نهادها بتوانند فعالیت‌هایی را با یکدیگر داشته باشند. البته در کنار این کارها یک‌سری فعالیت‌های رسمی نیز مانند برگزاری هفته‌های فیلم در داخل افغانستان، گرامیداشت سالروز ارتحال حضرت امام خمینی(ره)، همچنین برگزاری مراسم سالروز پیروزی انقلاب اسلامی ایران که برنامه‌های متنوع و مختلفی را برای معرفی پیشرفت‌های فرهنگی و اجتماعی ایران بعد از انقلاب اسلامی را داریم.

باشگاه خبرنگاران: با توجه به صحبت‌هایی که ارائه فرمودید، چقدر زمینه حضور نویسندگان و ناشران ایرانی در جامعه افغانستان مهیاست؟

نوروزی: خوشبختانه فضای خوبی برای حضور ناشران و نویسندگان کتاب در افغانستان داریم، اما توصیه ما همکاری بین انتشارات‌های دو کشور است؛ چرا که در طول سالهای گذشته به دلیل فضای ضعیف نشر ناشی از جنگ در افغانستان، انتشارات ایرانی به صورت مستقیم در آن جا حضور پیدا کردند و منشا بسیار خوبی نیز شدند. در سال‌های اخیر تعدادی از انتشارات قدیمی این کشور دوباره احیا شده‌اند و به نظر می‌رسد اگر انتشارات ایران بتوانند با آنان همکاری کنند به توسعه امکانات آنها کمک می‌کند. فضای نشر و کتاب در افغانستان مملو از محصولاتی است که در ایران تولید و چاپ می‌شود. کارهای خوبی هم اخیرا در افغانستان انجام شده و این ارتباطات برای ما می‌توانند مثمر ثمرباشند، به هر حال ظرفیت خوبی از شعرا، نویسندگان و پژوهشگران در افغانستان وجود دارد که می‌توانیم محصولاتشان را به داخل ایران معرفی کنیم. چیزی که ما همیشه بر آن تأکید داشتیم این بوده که میزان روابط فرهنگی اجتماعی ما و افغانستان یک الگو و استثنا در دنیاست. یعنی سطح روابط ما از چند جهت نمونه بی‌نظیر است؛ یکی به لحاظ عمق تاریخی و هچنین به لحاظ تنوع حوزه‌های اشتراکات فرهنگی اعم از زبان دینی، زبان،مسائل دینی، تاریخ و حجم ارتباطات انسانی که به واسطه مهاجرت اتفاق افتاده است. ما باید بیشتر از این در این حوزه کار کنیم. متأسفانه گاهی اوقات برخی سوء‌تفاهم‌ها باعث می شود این حجم گسترده که می‌تواند در ارتقای سطح روابط دو کشور کمک کند، تبدیل به مانع شود. لذا امیدواریم با توسعه ارتباطات انسانی در سطح نخبگان به ویژه با سفرهایی که نخبگان ایرانی به افغانستان انجام می‌دهند، یک مقدار از سوء تفاهمات برطرف و نگاه‌ها واقعی‌تر شوند تا بتوانیم رابطه بهتری بین دو کشور را شاهد باشیم.

باشگاه خبرنگاران: جایگاه جمهوری اسلامی ایران را در افکار عمومی افغانستان چگونه می‌بینید؟

نوروزی: تقریبا یک سوم جمعیت افغانستان بنابر آمار دوره‌ای را در جمهوری اسلامی ایران زندگی کرده‌اند و نسبت به مسائل داخلی ایران شناخت دارند؛ لذا به واسطه پیوندهای عمیق در حوزه دین، فرهنگ و رسوماتی که وجود دارد، نگاه کلی مردم افغانستان به ایران مثبت و بسیار سازنده است. اما رسانه‌های متعددی نیز برای مخدوش کردن تصویر مثبت جمهوری اسلامی فعال هستند که عمدتا ریشه‌هایشان در خارج از مرزهای افغانستان است و یک سری سوء تفاهم‌هایی که در پاره‌ای از مواقع پیش می‌آید باعث می‌شود رسانه‌ها به آن بپردازند و تلاش کنند نگاه مثبت مردم افغانستان به کشورمان را دچار خدشه کنند که نیاز است رسانه‌های داخل ایران و افغانستان نسبت به این مسائل روشن‌گری کنند تا نگاه مثبت مردم دو کشور تداوم داشته باشد.

باشگاه خبرنگاران: با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر تقویت زبان و ادبیات فارسی فعالیت‌های رایزنی فرهنگی در این زمینه را تشریح کنید؟

نوروزی: حوزه زبان فارسی در افغانستان قدری با سایر کشورها تفاوت دارد! افغانستان تنها کشوری است که هم زبان و هم رسم الخطش با ما یکسان است. ما حتی در تاجیکستان هم با توجه به اینکه زبان یکی است، رسم الخط متفاوتی داریم؛ لذا توجه ما در این کشور بیشتر به توسعه ادبیات فارسی است. به هر حال زبان فارسی در افغانستان یک زبان رسمی در کنار زبان پشتوست و ما نگاهمان احترام به هر دو زبان و توسعه آنها در داخل افغانستان است و حتی در حد توانمان تلاش‌هایی را هم برای کمک به توسعه زبان پشتو انجام داده‌ایم. هدف ما در اصل کمک به نهادهای ادبی است که برای رشد زبان فارسی در داخل افغانستان فعال هستند و این کار را از طریق ایجاد ارتباط با حلقه‎های ادبی در داخل ایران انجام می‌دهیم.

باشگاه خبرنگاران: آیا مراکز آموزشی ایرانی مانند دانشگاه به طور خاص در داخل افغانستان فعالیت دارند؟

نوروزی: از بین دانشگاه‌های ایرانی سه دانشگاه آزاد اسلامی واحد کابل، پیام نور و جامعه المصطفی در افغانستان نمایندگی رسمی دارند که رشته‌های متنوعی در این مراکز تدریس می‌شود. جامعة المصطفی به واسطه نوع کارکردش عموما به دروس دینی و مذهبی می‌پردازد که البته رویکرد این دانشگاه در تدریس دروس دینی، رویکردی وحدت بخش بین مذاهب است و عمده دانشجویانی که در جامعه المصطفی در افغانستان تحصیل می‌کنند از طلاب اهل سنت هستند. دانشگاه آزاد اسلامی نیز فعلا در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو می‌پذیرد و تلاش‌هایی هم برای راه‌اندازی مقطع کارشناسی و دکترا دارند. دانشگاه آزاد اسلامی رشته‌های متنوعی مانند رشته‌های مهندسی را ارائه کرده است. همچنین انواع مدیریت‌ها و برخی رشته‌ها مانند محیط زیست که دانشگاه آزاد اسلامی واحد کابل تنها دانشگاهی است که در چنین رشته‌ای دانشجو می‌پذیرد. دانشگاه پیام نور هم در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد تعداد قابل توجهی دانشجو دارد. قابل توجه اینکه بسیاری از شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی افغانستان تمایل به تحصیل در این دانشگاه‌ها دارند دلیلش هم این است که دانشگاه‌های ما در افغانستان از سطح علمی بالایی برخوردارند و بهترین اساتید دانشگاه‌های داخل ایران به صورت پروازی در آنجا تدریس می‌کنند. ما در داخل ایران نیز خدمات بسیار گسترده‌ای را در زمینه آموزش به عزیزان افغانستانی ارائه می‌دهیم که قابل قیاس با میزان خدمات آموزشی دیگر کشورها در داخل افغانستان نیست. طبق آمار امسال حدود 400 هزار دانش آموز افغانستانی در مدارس ایرانی در حال تحصیلند که اینها سرمایه‌های اجتماعی عظیم برای سرزمینشان هستند و قطعا به میزان رشد با سوادی در این کشور کمک قابل توجهی خواهند کرد.

باشگاه خبرنگاران: آیا خدمات آموزشی با نگاه بازگشت این دانشجویان و دانش‌آموزان به افغانستان صورت می‌گیرد؟

نووزی: نگاه نظام جمهوری اسلامی به موضوع مهاجرین در طول سال‌های گذشته همواره این بوده که زمینه‌ای فراهم شود برای بازگشت به کشورشان که اینها بتوانند بروند و در کشورشان منشا خدمت باشند. حتی نگاه ما به موضوع بورسیه در سطح دانشگاه‌ها این است که کسانی بتوانند از این امتیاز برخوردار شوند که قصدشان برگشتن به افغانستان و خدمت‌رسانی در آنجا باشد، نه اینکه بخواهند در داخل ایران بمانند یا راهی غرب شوند، و این اساسا جزو سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران نیست. شما می‌بینید ما در داخل ایران حدود 14 هزار دانشجو افغانستانی مشغول به تحصیل داریم که سرمایه‌ عظیمی برای افغانستانند. کسانی که فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های ایران هستند و به افغانستان باز می‌گردند جزو باسوادترین افراد در سطح آموزش عالی این کشورند و این موضوع مایه خرسندی و باعث رشد و توسعه آموزش عالی در داخل افغانستان است. کشورهای دیگر هم تلاش می‌کنند تا بورسیه‌هایی را به دانشجویان افغانستانی‌ اختصاص دهند و مراکز آموزشی در افغانستان ایجاد کنند. ما از همه آنها استقبال می‌کنیم و هر چه که باعث رشد و توسعه سطح آموزش درافغانستان شود، مورد حمایت مستقیم جمهوری اسلامی ایران است. البته دوستان ما در افغانستان هم می‌دانند که حجم خدماتی که از دیگر کشورها در افغانستان ارائه می‌شود، قابل مقایسه با حجم خدماتی که در دو کشور ایران و پاکستان به مهاجرین داده می‌شود نیست؛ طبق تفاهمی که بین دو کشور ایران و افغانستان شده، قرار است سالیانه 500 بورسیه به دوستانمان در افغانستان بدهیم تا شرایط تحصیل‌شان در دانشگاه‌های ایرانی فراهم شود که البته از این تعداد 100 بورسیه تنها برای اساتید رسمی دانشگاه‌های دولتی افغانستان برای توسعه سطح علمی‌شان اختصاص پیدا کرده است و  این امتیاز فرصت بسیار مناسبی است تا سطح آموزش عالی در این کشور ارتقاء پیدا کند.

باشگاه خبرنگاران: با توجه به فعالیت‌های فرهنگی و رسانه‌ای کشورهایی مانند عربستان در افغانستان و پیگیری‌ پروژه‌های شیعه هراسی و ضد ایرانی، رایزنی فرهنگی ما چه راهکاری برای مقابله و آگاه‌ کردن افکار عمومی افغانستان دارد؟

نوروزی: اخباری که با هدف ایران هراسی در داخل افغانستان تولید می‌شود، مبنای صحیح و درستی ندارد و تنها برای مخدوش کردن جمهوری اسلامی است که در دو سه محور می‌گنجد؛ یکی از این محورها برخوردهای بعضا ناروا با برخی مهاجرین است که رسانه‌های معاند تلاش می‌کنند با این واسطه خدشه وارد کنند ما نیز تلاش کردیم با توجیه و توضیح خدمات فراوانی که به مهاجرین در داخل ایران ارائه می‌شود و القاء درست این مطلب که اینها مسائل موقتی هستند و اساسا چنین مسائلی جزو ذات جمهوری اسلامی نیست، در جهت خنثی سازی اینگونه سیاه‌نمایی‌ها قدم برداریم. همچنین دستور مقام معظم رهبری مبنی بر تحصیل رایگان فرزندان مهاجر در ایران نیز تاثیر بسیار مثبتی در جامعه ماجر افغانستانی داشته و این اخبار را خنثی کرده است. محور دومی که در این زمینه دنبال می‌شود برخی اخباریست که از اساس نادرست است. مانند حمایت ایران از برخی گروه‌ها یا وارد شدن در برخی اختلافات داخلی افغانستان؛ که همواره تلاش کردیم موضع رسمی جمهوری اسلامی را تبیین کنیم که همانا حمایت از دولت قانونی افغانستان و حکومت وحدت ملی است و این مسائل را تهمتی در راستای مخدوش کردن چهره کشورمان می‌دانیم. خوشبختانه این مسائل بقدری از سوی رسانه‌های معاند تکرار شده که به قول معروف دیگر حنایشان در میان مردم افغانستان رنگی ندارد و افکار عمومی این کشور هم متوجه بی اساس بودن ادعاهای اینچنینی شده‌اند. اما در پاره‌ای از موارد نیز ما سعی کرده‌ایم دلایل مردود بودن این رفتارها را برای مردم شریف افغانستان تشریح کنیم.

انتهای پیام/