همچنین دخمه زرتشتیان که در 15 کیلومتری جنوب شرقی یزد بر بلندای کوهی که به ˈکوه دخمه ˈ معروف است واقع شده و بر بلندی این کوه، دو عمارت سنگی « مدور برج » ساخته شده است.

دخمه، محلی است که زرتشتیان، مردگان را طبق آداب دینی خود در آن می نهادند اما از وقتی که به دفن کردن در گورستان پرداختند، استفاده از دخمه متروک شد.

بیشترین این دخمه ها در یزد قرار دارد چون در این شهر زرتشتیان زیادی زندگی می کردند.

دخمه قدیمی یزد حدود سی سال است که دیگر مورد استفاده نیست.

دخمه مانکجی لیمجی هاتریا، دخمه چم تفت، دخمه شریف آباد اردکان و دخمه ترک آباد اردکان تنها نام تعدادی از دخمه های زیاد موجود در یزد است. سرپرستی این دخمه ها را انجمن زرتشتیان بر عهده دارد.

خانه‎های قدیمی: خانه های قدیمی یزد از جمله بناهای ارزشمند یادآور زندگی سنتی مردم این منطقه است که از لحاظ معماری و قدمت اهمیت فراوانی دارند.

تنها در یزد است که هنوز خانه های دوران ایلخانی قابل سکونت است و از ویژگی های مهم این خانه ها می توان به حیاط مرکزی، تالار، اتاق‌های سه دری، پنج دری، کریاس و فضاهای گوناگون دیگر اشاره کرد که دیوارهای بلند این خانه ها و نحوه آرایش و سازماندهی فضاهای گوناگون دورتا دور حیاط و نماسازی زیبا برای این خانه ها از ویژگی‌های مهم و منحصر به فرد آنهاست.

از دیگر خانه های قدیمی می توان به خانه محمودی،خانه لاریها، خانه عرب زاده، خانه تقدیری، خانه آقازاده ابرکوه و خانه مرتاض اشاره کرد .

قلعه‌های تاریخی یزد: قدیمی‌ترین بنای ساخته شده از خشت در دنیا در استان یزد قرار دارد و آن هم نارین قلعه یا کهندژ نام دارد که در شهر باستانی میبد بر فراز تپه ای بلند بنا شده است و بر تمام شهر میبد و پیرامون آن دید دارد ,تاکنون کشوری ادعا نکرده است که بنایی قدیمی تر از کهندژ دارد.

کهندژ: نام دژهای کهنی است که در آغاز پیدایش شهرها بنا شده اند. این دژها در دوره پیش از اسلام و بیشتر در دوران ماد، هخامنشی و اشکانی ساخته شده و بناهایی تک و پر تراکم بودند که آنها را بر فراز تپه های طبیعی یا مصنوعی می ساختند.

قلعه خرانق مربوط به دوران تلریخی پس از اسلاماست و در شهرستان اردکان، بخش خرانق، روستای خرانق واقع شده است.

قدمت قلعه و برج وباروی آن، زمان ساسانیان یعنی ۱۸۰۰ سال پیش ذکر شده است و وسعت آن ۱/۱ هکتار می باشد. یکی از عجایب قلعه کوچه های پیچ در پیچ و هولناک آن است که برای غافلگیر کردن دزدان وراهزنان مورد استفاده قرار می گرفته که یکی از این کوچه ها به کوچه ی گرگ معروف است.

قلعه خرانق یکی از بزرگترین قلعه‌های مسکونی روستایی استان یزد است و همانند نمایشگاهی است که غرفه‌های آن از خشت و گل ساخته شده است. این قلعه از آن مجموعه‌هایی است که نشانه‌های مقاومت را برای حفظ موجودیت و اصالت برای استان یزد به ارمغان آورده است.

مساحت این قلعه در حدود یک و یک دهم هکتار است و اطراف قلعه حصارهایی است که آن را احاطه کرده است و موجب استحکام آن می‌شود. این بافت قدیمی دارای ٨٠ خانه است که بیشتر آن دو یا سه طبقه است و متناسب با توانایی اقتصادی و موقعیت اجتماعی قلعه‌نشینان طراحی و ساخته شده است. دیواره‌های قلعه از خشت و گل است و سقف آن از تیرهای چون حصیرهای الیافی، چوب و پوشال است.

قلعه خورمیز مربوط به دوره ساسانیان – دوران های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان مهریز،روستای خورمیز واقع شده است.بر روی تپه ای مشرف به روستای خورمیز ،قلعه ای از سنگ و خشت بنا شده که دارای شاهراهی در وسط بوده و مسیرهای دیگری از آن منشعب می شده و امکان دسترسی به اماکن مختلف قعه را میسر می کرده است.

این قلعه به نقل از جامع مفیدی ،توسط «هرمز پسر انوشیروان »ساخته شده.درون این قلعه چاهی مربع شکلی است که درون سنگ سیاه سخت به عمق 15 حفاری شده و همان چاهی است که «سید رکن الدین حسینی»در آن محبوس بوده است.

استان یزد حدود ٤٥ قلعه تاریخی و باستانی شناسایی و نقشه بردای شده است که ٢٣ مورد آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.